Vitra
New member
Pir Sultan Abdal Cemevi yıkılma tehlikesi yaşıyor Osmanlı İmparatorluğu periyodunda 1500’lü yıların başında Aleviliği yaydığı ve halkı örgütlediği öne sürülen sebebi ile Sivas’tan İran’a sürgüne gönderilen ve buradan bâtın yollar ile Pülümür ilçesi Hacılar köyüne gelen Pir Sultan Abdal halkı örgütlemek ve Aleviliği yaymak için imalinde şahsen kendisinin alarak yaptırdığı ve günümüze kadar ayakta duran Pir Sultan Abdal Cemevi gerekli bakım ve tamirleri yapılmadığı için yıkılma tehlikesi altında.
Cemevinde, Pir Sultan Abdal’ın kullandığı 3 temel direkte yer alıyor
Cemevinin dedeliğini ise Pir Sultan Abdal’ın 8’inci nesilden torunu yapıyor
500 yılık tarihi olan ve yüz yıllar boyunca bölgedeki Alevilerin bâtın ibadet yaptığı Pir sultan Abdal cemevi, Osmanlı imparatorluğu devrinde Alevilerin ibadet yapması yasak olduğu için cemevi yeri fark edilmesin diye yer düzeyinde inşa edilmiş ve içerde ibadet yapıldığında dışarıda ses duyulmaması için cemevine hiç bir pencere konulmamış. Cemevine cumhuriyet devrinde 1939’de Pülümür’de yaşanan büyük sarsıntı daha sonrası cemevinin ön duvarının yıkılması daha sonrası yıkılan duvar yapılırken, cemevine 3 pencere konulmuş durumda.
‘Cemevinin imalinde şahsen Pir Sultan Abdal yer alıyor’
Pir sultan Abdal’ın 8’inci jenerasyondan torunu olan ve Cemevinin dedeliğini yapan 88 yaşındaki Mehmet Çelebi Pir sultan Abdal cemevinin nasıl yapıldığını atalarından öğrendiğini belirterek hususla ilgili Halk TV mikrofonlarına şu açıklamayı yaptı; “ Köyümüzün asıl ismi Pir Sultan köyüdür. Burada yaşayanlar Pir Sultan Abdal’ın soyundan geldikleri için bizler Pir Sultan Abdal aşiretindeniz. Köyümüzdeki cemevinin üretiminde şahsen Pir Sultan Abdal yer alıyor ve kendisi yaptırıyor. Cemevi yapılırken çalışan ustalar diyor ki; ”Pirim bu cemevine bir ulu direk gerek nasıl yapacağız?”. Bunun üzerine Pir Sultan ustalara “siz oturun yemeğinizi yiyin ben bir yere gidip geliyorum” deyip çıkıyor ve birkaç saat daha sonra geri geldiğinde sırtında bu ulu direk ile gelip cemevinin duvarının üstünde durarak bu direği kendisi tam cemevinin ortasına atıyor ve direk orada orta kısımda dikilip kalıyor daha sonra ustalara dönerek ; “şimdi bu direğin üzerine cemevinin tavanını kurun” diyor ve ondan sonrasında inşaat tamamlanıyor.”
‘Bölgede Aleviliğin yerleşmesine öncülük ediyor’
Pir Sultan Abdal Cemevinin dedesi Mehmet Çelebi açıklaması sırasında Halk Tvi muhabirinin, tarihi kitaplarda Pir Sultan Abdal’ın Dersim’e gelerek kaldığı hiç yazılmıyor. Bu cemevini nitekim o mu yapmış sorusunu ise şöyle cevapladı “ Pir sultan Sivas’ta yaşadığı sırada Osmanlı ile anlaşamıyor onların karşısında duruyor, daima Aleviliği yaymak için çalışmalar yapıyor Osmanlı buna mani olamıyor. Halkın çıkarlarını düşünüyor yoksulu düşünüyor, fakiri düşünüyor. Bunun üzerine Osmanlı ya bizim yanımızda olursun yada sürgüne gidersin diyerek evvel zindana atılıyor ondan sonrasında Pir Sultan Abdal açılın kapılar şah’a gidelim diyerek zindan kapıları açılıyor ve zindandan çıkıyor, daha sonra sürgüne gönderiliyor. Osmanlıya itaat etmiyor, itaat etmediği ortasında İran’da bir tekkeye sürgün ediliyor. O tekkeye gittiğinde tekkede ve yörede yaşayan halk, ”Senin yerin burası değil senin yerin Anadolu’dur” diyorlar bunun üzerine Pir Sultan Abdal saklı yollardan Dersim’e yani Pülümür’e gelerek Hacılar köyüne yerleşiyor. Bu cemevini inşa ederek halkı örgütlüyor ve Aleviliği yaymak için çalışmalar başlatıyor. esasen o periyotta dersim yöresinde bulunan ve Osmanlı ile anlaşamayan biroldukca Alevi aşiret varmış, onlar ile düzgün münasebetler kurarak bölgede Aleviliğin yerleşmesine öncülük ediyor.”
Bu cemevi niye inşa edildi?
Mehmet Çelebi Pir Sultan’ın bu cemevini niye inşa ettiğini de şöyle deklare etti; “Pir Sultan Abdal buraya bâtın geliyor ve Cemvevini bâtın inşa ediyor. Cemevinde hiç pencere yoktu yakın bir vakte kadar. Cemeviinin çabucak gerisinde harmanlık alan var o harmanlık alan ile tıpkı düzeyde inşa edilmiş ve cemevinde kullanılan ağaçların tamamı ardıç ağaçı ve ardıç yüzseneler uzunluğu çürümediği için bilhassa kullanılmış. Pir Sultan Abdal duvarların üretiminde şahsen kendisi yer almış bu cemevi büsbütün onun yapıtı. Bizler Pir Sultan’ın 8’inci jenerasyondan torunlarıyız ben Pir Sultan Abdal’ın burada evlenirken olan 3 oğlu Seyit Mehmet’in 8. Jenerasyon torunuyum ki köyümüzün tamamı Pir Sultan soyundan geliyor. “
Mehmet Çelebi Pir Sultan Abdal’ın Pülümür’de yerleştikten daha sonra evlendiğini ve 3 erkek çocuğunun olduğunu bu gerçeğin yüzsenelerdıradalarımızın çocuklarına aktardığı bilgiler ile öğrendiklerini ve bu gerçekğin bugüne kadar geldiğini belirterek ; “ Ben Pir Sultan Abdal’ın 8.’inci jenerasyondan torunuyum. Pir Sultan burada kaldığı sırada evlenmiş ve 3 çocuğu olmuş bunların ismi seyit Mustafa, Seyit Ahmet ve Seyit Mehmet. Seyit Mehmet burada kalarak evlenmiş ve Seyit Ahmet isminde bir oğlu olmuş Seyit Ahmet’in burada 7 çocuğu olmuş biz o yedi çocuğun oluşturduğu ailenin torunlarıyız ve Aşiret 7 çocuktan bugüne gelmiş ve 7 koldan oluşuyor.”
Mehmet Çelebi Pir Sultan’ın Pülümür Hacılar Köyünde yaşayan çocuklarının akıbetini ise şöyle açıklıyor; “ Pir Sultan’ın 3 oğlu uzun yıllar burada hayatış daha sonra Osmanlı’nın baskısı ile buradan kaçıp öbür diyarlara gitmişler Seyit Mehmet’ten olan torunu Seyit Ahmet burada kalmaya devam etmiş ve Seyit Ahmet 7 çocuk babası olmuş bizlerde onun torunları olarak yüz yıllardır burada yaşamaya devam ettik. Bizim Köyümüzde yaşayan herkes Pir Sultan Abdal aşiretindendir ve bizler Türkmeniz Türkçe konuşuruz buradaki lokal lisanı olan zazaca’yı bile uzun yıllar kaldıktan daha sonra öğrendik.”
‘Pir Sultan Abdal burada bilinmeyen cem merasimleri yaptırdı’
Mehmet Çelebi Pir Sultan Abdal’ın cemevini inşa edip bitirdikten daha sonra burada zımnî cem merasimleri yaptırdığını ve halkı örgütlediğini ve sonrasındasında tekrar Sivas’a geri döndüğünü de şöyle anlattı; “ Pir Sultan Abdal buralarda uzun yıllar kalıyor tam olarak hangi tarihte gelmiş hangi tarihte gitmiş bilmiyoruz fakat 1500’lü yılların birinci çeyreğinde geldiği biliniyor. Bu cemevini şahsen kendisi yapıyor. Evleniyor 3 çocuğu oluyor ve burada senelerca cem merasimleri yapıyor. Aleviliği anlatıyor ve Sora bir daha saklı olarak Sivas’a doğduğu topraklara geri dönüyor ve çabucak sonrasında Hızır Paşa ile yaptığı uğraş daha sonrası Osmanlı’ ya itaat etmiyor ve idam ediliyor. Şu an sanırım Pir Sultan Abdal’a ilişkin somut bir eser olarak yalnızca köyümüzdeki cemevinde üç adet asa var. Bu asaları pir Sultan Abdal cem merasimlerinde ve Dersim’de kaldığı müddette kullanmış. Buradan gittiğinde bu asaları cemevine bırakmış. Üç asa’yı üç çocuğu için bırakmış, çocukları da asaları cemevine teslim etmiş ve asalar günümüze kadar hiç bir özelliğini yitirmeden günümüze kadar gelmiş durumda.
‘Yüz yılar boyunca bu cemevinde bâtın cem merasimleri yapıldı’
Mehmet Çelebi cetlerinin yüz yılar boyunca bu cemevinde kapalı cem merasimleri yaptığını belirterek; “Osmanlı periyodunda Alevilerin ibadeti yasaktı. Hatta cumhuriyet periyodunda de uzun yıllar yasaktı. Cem törenli yapılırken saklı yapılırdı. Dışarda bekçi ve gözcü olurdu , bir durum olunca içeriye haberci gelirdi. 1990’lı senelera kadar cemevinde ibadetleri zımnî yapardık. Cetlerimize cem merasimleri yapıldığı için epey fazla baskı yapılmış, buraya karanlık dam diyorlarmış saklı ve pencereleri olmadığı için. Cem merasimleri bu penceresiz cemevinde yapıldığı için buraya yöre halkı ”karanlık dam” ismini koymuş.”
‘Bunu gördükten daha sonra ölmek isterim’
Pir Sultan Abdal’ın torunu Mehmet Çelebi son isteğim ise şudur diyerek kelamlarını şu biçimde tamamladı; “ Ben ve cetlerim yüz yıllardır bu cemevini koruyarak, hizmetkarlığını yaparak günümüze kadar getirdik. Cemevimiz tarihi kıymet taşıyor. Bu cemevi yüzseneler uzunluğu yaşamalı. Bunun için yetkililerden, hassas kesitlerden ve insanlarımızdan rica ediyorum, bu cemevi müdafaa altına alınsın ve aslına uygun restore edilsin bunu gördükten daha sonra ölmek isterim.”
Cemevinde, Pir Sultan Abdal’ın kullandığı 3 temel direkte yer alıyor
Cemevinin dedeliğini ise Pir Sultan Abdal’ın 8’inci nesilden torunu yapıyor
500 yılık tarihi olan ve yüz yıllar boyunca bölgedeki Alevilerin bâtın ibadet yaptığı Pir sultan Abdal cemevi, Osmanlı imparatorluğu devrinde Alevilerin ibadet yapması yasak olduğu için cemevi yeri fark edilmesin diye yer düzeyinde inşa edilmiş ve içerde ibadet yapıldığında dışarıda ses duyulmaması için cemevine hiç bir pencere konulmamış. Cemevine cumhuriyet devrinde 1939’de Pülümür’de yaşanan büyük sarsıntı daha sonrası cemevinin ön duvarının yıkılması daha sonrası yıkılan duvar yapılırken, cemevine 3 pencere konulmuş durumda.
‘Cemevinin imalinde şahsen Pir Sultan Abdal yer alıyor’
Pir sultan Abdal’ın 8’inci jenerasyondan torunu olan ve Cemevinin dedeliğini yapan 88 yaşındaki Mehmet Çelebi Pir sultan Abdal cemevinin nasıl yapıldığını atalarından öğrendiğini belirterek hususla ilgili Halk TV mikrofonlarına şu açıklamayı yaptı; “ Köyümüzün asıl ismi Pir Sultan köyüdür. Burada yaşayanlar Pir Sultan Abdal’ın soyundan geldikleri için bizler Pir Sultan Abdal aşiretindeniz. Köyümüzdeki cemevinin üretiminde şahsen Pir Sultan Abdal yer alıyor ve kendisi yaptırıyor. Cemevi yapılırken çalışan ustalar diyor ki; ”Pirim bu cemevine bir ulu direk gerek nasıl yapacağız?”. Bunun üzerine Pir Sultan ustalara “siz oturun yemeğinizi yiyin ben bir yere gidip geliyorum” deyip çıkıyor ve birkaç saat daha sonra geri geldiğinde sırtında bu ulu direk ile gelip cemevinin duvarının üstünde durarak bu direği kendisi tam cemevinin ortasına atıyor ve direk orada orta kısımda dikilip kalıyor daha sonra ustalara dönerek ; “şimdi bu direğin üzerine cemevinin tavanını kurun” diyor ve ondan sonrasında inşaat tamamlanıyor.”
‘Bölgede Aleviliğin yerleşmesine öncülük ediyor’
Pir Sultan Abdal Cemevinin dedesi Mehmet Çelebi açıklaması sırasında Halk Tvi muhabirinin, tarihi kitaplarda Pir Sultan Abdal’ın Dersim’e gelerek kaldığı hiç yazılmıyor. Bu cemevini nitekim o mu yapmış sorusunu ise şöyle cevapladı “ Pir sultan Sivas’ta yaşadığı sırada Osmanlı ile anlaşamıyor onların karşısında duruyor, daima Aleviliği yaymak için çalışmalar yapıyor Osmanlı buna mani olamıyor. Halkın çıkarlarını düşünüyor yoksulu düşünüyor, fakiri düşünüyor. Bunun üzerine Osmanlı ya bizim yanımızda olursun yada sürgüne gidersin diyerek evvel zindana atılıyor ondan sonrasında Pir Sultan Abdal açılın kapılar şah’a gidelim diyerek zindan kapıları açılıyor ve zindandan çıkıyor, daha sonra sürgüne gönderiliyor. Osmanlıya itaat etmiyor, itaat etmediği ortasında İran’da bir tekkeye sürgün ediliyor. O tekkeye gittiğinde tekkede ve yörede yaşayan halk, ”Senin yerin burası değil senin yerin Anadolu’dur” diyorlar bunun üzerine Pir Sultan Abdal saklı yollardan Dersim’e yani Pülümür’e gelerek Hacılar köyüne yerleşiyor. Bu cemevini inşa ederek halkı örgütlüyor ve Aleviliği yaymak için çalışmalar başlatıyor. esasen o periyotta dersim yöresinde bulunan ve Osmanlı ile anlaşamayan biroldukca Alevi aşiret varmış, onlar ile düzgün münasebetler kurarak bölgede Aleviliğin yerleşmesine öncülük ediyor.”
Bu cemevi niye inşa edildi?
Mehmet Çelebi Pir Sultan’ın bu cemevini niye inşa ettiğini de şöyle deklare etti; “Pir Sultan Abdal buraya bâtın geliyor ve Cemvevini bâtın inşa ediyor. Cemevinde hiç pencere yoktu yakın bir vakte kadar. Cemeviinin çabucak gerisinde harmanlık alan var o harmanlık alan ile tıpkı düzeyde inşa edilmiş ve cemevinde kullanılan ağaçların tamamı ardıç ağaçı ve ardıç yüzseneler uzunluğu çürümediği için bilhassa kullanılmış. Pir Sultan Abdal duvarların üretiminde şahsen kendisi yer almış bu cemevi büsbütün onun yapıtı. Bizler Pir Sultan’ın 8’inci jenerasyondan torunlarıyız ben Pir Sultan Abdal’ın burada evlenirken olan 3 oğlu Seyit Mehmet’in 8. Jenerasyon torunuyum ki köyümüzün tamamı Pir Sultan soyundan geliyor. “
Mehmet Çelebi Pir Sultan Abdal’ın Pülümür’de yerleştikten daha sonra evlendiğini ve 3 erkek çocuğunun olduğunu bu gerçeğin yüzsenelerdıradalarımızın çocuklarına aktardığı bilgiler ile öğrendiklerini ve bu gerçekğin bugüne kadar geldiğini belirterek ; “ Ben Pir Sultan Abdal’ın 8.’inci jenerasyondan torunuyum. Pir Sultan burada kaldığı sırada evlenmiş ve 3 çocuğu olmuş bunların ismi seyit Mustafa, Seyit Ahmet ve Seyit Mehmet. Seyit Mehmet burada kalarak evlenmiş ve Seyit Ahmet isminde bir oğlu olmuş Seyit Ahmet’in burada 7 çocuğu olmuş biz o yedi çocuğun oluşturduğu ailenin torunlarıyız ve Aşiret 7 çocuktan bugüne gelmiş ve 7 koldan oluşuyor.”
Mehmet Çelebi Pir Sultan’ın Pülümür Hacılar Köyünde yaşayan çocuklarının akıbetini ise şöyle açıklıyor; “ Pir Sultan’ın 3 oğlu uzun yıllar burada hayatış daha sonra Osmanlı’nın baskısı ile buradan kaçıp öbür diyarlara gitmişler Seyit Mehmet’ten olan torunu Seyit Ahmet burada kalmaya devam etmiş ve Seyit Ahmet 7 çocuk babası olmuş bizlerde onun torunları olarak yüz yıllardır burada yaşamaya devam ettik. Bizim Köyümüzde yaşayan herkes Pir Sultan Abdal aşiretindendir ve bizler Türkmeniz Türkçe konuşuruz buradaki lokal lisanı olan zazaca’yı bile uzun yıllar kaldıktan daha sonra öğrendik.”
‘Pir Sultan Abdal burada bilinmeyen cem merasimleri yaptırdı’
Mehmet Çelebi Pir Sultan Abdal’ın cemevini inşa edip bitirdikten daha sonra burada zımnî cem merasimleri yaptırdığını ve halkı örgütlediğini ve sonrasındasında tekrar Sivas’a geri döndüğünü de şöyle anlattı; “ Pir Sultan Abdal buralarda uzun yıllar kalıyor tam olarak hangi tarihte gelmiş hangi tarihte gitmiş bilmiyoruz fakat 1500’lü yılların birinci çeyreğinde geldiği biliniyor. Bu cemevini şahsen kendisi yapıyor. Evleniyor 3 çocuğu oluyor ve burada senelerca cem merasimleri yapıyor. Aleviliği anlatıyor ve Sora bir daha saklı olarak Sivas’a doğduğu topraklara geri dönüyor ve çabucak sonrasında Hızır Paşa ile yaptığı uğraş daha sonrası Osmanlı’ ya itaat etmiyor ve idam ediliyor. Şu an sanırım Pir Sultan Abdal’a ilişkin somut bir eser olarak yalnızca köyümüzdeki cemevinde üç adet asa var. Bu asaları pir Sultan Abdal cem merasimlerinde ve Dersim’de kaldığı müddette kullanmış. Buradan gittiğinde bu asaları cemevine bırakmış. Üç asa’yı üç çocuğu için bırakmış, çocukları da asaları cemevine teslim etmiş ve asalar günümüze kadar hiç bir özelliğini yitirmeden günümüze kadar gelmiş durumda.
‘Yüz yılar boyunca bu cemevinde bâtın cem merasimleri yapıldı’
Mehmet Çelebi cetlerinin yüz yılar boyunca bu cemevinde kapalı cem merasimleri yaptığını belirterek; “Osmanlı periyodunda Alevilerin ibadeti yasaktı. Hatta cumhuriyet periyodunda de uzun yıllar yasaktı. Cem törenli yapılırken saklı yapılırdı. Dışarda bekçi ve gözcü olurdu , bir durum olunca içeriye haberci gelirdi. 1990’lı senelera kadar cemevinde ibadetleri zımnî yapardık. Cetlerimize cem merasimleri yapıldığı için epey fazla baskı yapılmış, buraya karanlık dam diyorlarmış saklı ve pencereleri olmadığı için. Cem merasimleri bu penceresiz cemevinde yapıldığı için buraya yöre halkı ”karanlık dam” ismini koymuş.”
‘Bunu gördükten daha sonra ölmek isterim’
Pir Sultan Abdal’ın torunu Mehmet Çelebi son isteğim ise şudur diyerek kelamlarını şu biçimde tamamladı; “ Ben ve cetlerim yüz yıllardır bu cemevini koruyarak, hizmetkarlığını yaparak günümüze kadar getirdik. Cemevimiz tarihi kıymet taşıyor. Bu cemevi yüzseneler uzunluğu yaşamalı. Bunun için yetkililerden, hassas kesitlerden ve insanlarımızdan rica ediyorum, bu cemevi müdafaa altına alınsın ve aslına uygun restore edilsin bunu gördükten daha sonra ölmek isterim.”