A
admin
Guest
İhsan Dindar – Milliyet.com.tr Mostar, Bosna-Hersek Federasyonu’nun Hırvat yüklü Hersek bölgesinin idare merkezi pozisyonundadır. Neretva ırmağının ikiye ayırdığı kentin doğusunda Boşnaklar, batısında ise Hırvatlar yaşamaktadır. Yugoslavya’daki iç savaş öncesinde bölgede Sırplar da yaşamaktaydı. Üstelik bu üç etnik öge da kentin farklı bölgelerine dağılmış bir halde yaşamaktaydı.
BİR OSMANLI KENTİ
Büyük bir kısmı Fatih Sultan Mehmet devrinde Osmanlı topraklarına katılan Bosna, vakit ortasında imparatorluğun en değerli topraklarından biri haline gelir. Değerli devlet erkeklerinın, sanatkarların yetiştiği bir coğrafya olan Bosna beş asır boyunca farklı inanç ve etnik ögelerinin bir ortada yaşadığı yer olma özelliği taşıyor.
MİMAR SİNAN’IN ÖĞRENCİSİ İNŞA ETTİ
1468 yılından itibaren Osmanlı hakimiyetine giren Mostar, süratli bir halde imar edilip bölgenin kıymetli merkezlerinden biri haline gelir. Osmanlı öncesinde seyrek nüfuslu bir bölgeden öteye geçmeyen Mostar, 15. yüzyılın sonlarından itibaren hanları, mescitleri, çarşısı ve en nihayetinde de dünyaca ünlü köprüsüyle Balkanların kıymetli bir kenti haline gelir.
Neretva ırmağının her iki yanında bulunan Velez ve Hum dağlarına yanlışsız genişlemeye başlayan Mostar’ın iki yakasını birleştirmek maksadıyla Mimar Sinan’ın öğrencisi Mimar Hayrettin tarafında ünlü köprü inşa edilmiştir. 1556 yılında kullanıma açılan köprü için 456 kalıp taş kullanılmıştı. Bu tarihten itibaren iki yakayı birleştiren köprü, bölgeyi ziyaret eden seyyahların seyahatnamelerinde de hayranlık tabirleriyle kendisine yer bulur. Mostar’ı görmeye gelenler içinde Evliya Çelebi de bulunmaktaydı.
EVLİYA ÇELEBİ’DEN ÖVGÜ
Mostar’a gelir gelmez gördüğü görüntü karşısında epey etkilenen Evliya Çelebi, kentte üç binden çok konut ve 45 caminin bulunduğunu belirtirken Mostar Köprüsü’ne duyduğu hayranlığı da kaleme aldığı seyahatnamesinde okurla paylaşır. Dünyaca ünlü gezgin seyahatnamesinde Mostar Köprüsü’nden bahsederken şu satırları tarihe not düşmüştür: Köprü, göğe yükselen, bir uçurumdan başkasına uzanan bir gökkuşağı kemeri üzeredir… Ben Allah’ın zavallı bir kulu olarak 16 ülkeden geçtim fakat hiç bu kadar yüksek bir köprü görmedim.
birebir vakitte bilhassa 19. yüzyıldan itibaren bölgeyi daha fazla ziyaret etmeye başlayan Batılı gezginler de köprünün estetiğinden çok etkilenip duydukları hayranlığı kaleme aldıkları seyahatname ya da günlüklerine not düşerler.
OSMANLI DEVRİNE VEDA
Sokullu Mehmet Paşa ve Rüstem Paşa üzere Osmanlı tarihine damga vuran bir epeyce kıymetli devlet adamının dünyaya geldiği Bosna toprakları, 1878 yılında Avusturya tarafınca ilhak edilir. Bu ilhak Bosna’da yaşayan neredeyse herkes tarafınca büyük bir reaksiyonla karşılaşır. İlhak daha sonrası Boşnaklar Osmanlı topraklarına göç ederken, bölge fazlaca çalkantılı bir surece adım atar.
O denli ki 1914 yılına gelindiğinde Bosna’yı ziyaret eden Avusturya veliaht prensi Arşidük Franz Ferdinand, Sırp milliyetçisi Gavrilo Princip tarafınca Saraybosna’daki ünlü Latin Köprüsü yakınında vurularak öldürülür. Bu cinayetten 39 gün daha sonra da Birinci Dünya Savaşı başlar biroldukça cephe açılır. Savaş sonunda da ortalarında Osmanlı, Rusya ve Avusturya’nın da bulunduğu imparatorluklar parçalanır.
MOSTAR İÇİN SANCILI YILLAR
Birinci Dünya Savaşı daha sonrası Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı’nın bir kesimi haline gelen Mostar, kısa bir müddetnin akabinde dünyanın bir daha içine girdiği çatışma sarmalının kesimi olur. İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgaline uğrayan bölge, savaştan daha sonra Tito önderliğinde kurulan Yugoslavya’nın bir kesimi olur.
Tito yönetiminde nispeten huzurlu bir periyot yaşayan Mostar bu vakitte Osmanlı ve Avusturya devrinden kalma yapıların yanı sıra yeni binaların inşa edildiği Mostar, tarih ve çağdaş periyodu bir ortada yaşatmaya başlar. Lakin 1992’de Yugoslavya’nın dağılma sürecinde Bosna’da başlayan ve üç yıl süren iç savaş Mostar’da büyük kayıplara yol açar. Savaş sırasında kentte yaşanan can kayıplarının yanı sıra Mostar ile özdeşleşen Osmanlı yapıtı köprü Hırvat uçakları tarafınca yıkılır.
KÖPRÜ TEKRAR AYAKTA
2004 yılında aslına uygun halde Türkiye’nin öncülüğünde bir daha inşa edilen ve bu sırada da Neretva ırmağının serin sularında yıllardır bekleyen eski yapının kalıntılarının kullanıldığı Mostar Köprüsü, günümüzde UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır. O denli ki köprüde asırlık gelenekler bir daha hayat bulmaya, eski konserler de yenidenlanmaya başladı.
Yüzlerce yıl evvel aşık olduğu ikna etmek isteyen Mostarlı gençler sevgilerini ispat etmek için 29 metre yüksekliğindeki bu köprüden atlarmış. Mostar Köprüsü’nden Neretva ırmağının serin sularına atlayış gerçekleştiremeyen genç adamların evlilik talepleri Mostarlı kızların aileleri tarafınca kabul edilmezmiş. Günümüzde de bu gelenek çeşitli yarış ve tertiplerle sürdürülmektedir.
BİR OSMANLI KENTİ
Büyük bir kısmı Fatih Sultan Mehmet devrinde Osmanlı topraklarına katılan Bosna, vakit ortasında imparatorluğun en değerli topraklarından biri haline gelir. Değerli devlet erkeklerinın, sanatkarların yetiştiği bir coğrafya olan Bosna beş asır boyunca farklı inanç ve etnik ögelerinin bir ortada yaşadığı yer olma özelliği taşıyor.
MİMAR SİNAN’IN ÖĞRENCİSİ İNŞA ETTİ
1468 yılından itibaren Osmanlı hakimiyetine giren Mostar, süratli bir halde imar edilip bölgenin kıymetli merkezlerinden biri haline gelir. Osmanlı öncesinde seyrek nüfuslu bir bölgeden öteye geçmeyen Mostar, 15. yüzyılın sonlarından itibaren hanları, mescitleri, çarşısı ve en nihayetinde de dünyaca ünlü köprüsüyle Balkanların kıymetli bir kenti haline gelir.
Neretva ırmağının her iki yanında bulunan Velez ve Hum dağlarına yanlışsız genişlemeye başlayan Mostar’ın iki yakasını birleştirmek maksadıyla Mimar Sinan’ın öğrencisi Mimar Hayrettin tarafında ünlü köprü inşa edilmiştir. 1556 yılında kullanıma açılan köprü için 456 kalıp taş kullanılmıştı. Bu tarihten itibaren iki yakayı birleştiren köprü, bölgeyi ziyaret eden seyyahların seyahatnamelerinde de hayranlık tabirleriyle kendisine yer bulur. Mostar’ı görmeye gelenler içinde Evliya Çelebi de bulunmaktaydı.
EVLİYA ÇELEBİ’DEN ÖVGÜ
Mostar’a gelir gelmez gördüğü görüntü karşısında epey etkilenen Evliya Çelebi, kentte üç binden çok konut ve 45 caminin bulunduğunu belirtirken Mostar Köprüsü’ne duyduğu hayranlığı da kaleme aldığı seyahatnamesinde okurla paylaşır. Dünyaca ünlü gezgin seyahatnamesinde Mostar Köprüsü’nden bahsederken şu satırları tarihe not düşmüştür: Köprü, göğe yükselen, bir uçurumdan başkasına uzanan bir gökkuşağı kemeri üzeredir… Ben Allah’ın zavallı bir kulu olarak 16 ülkeden geçtim fakat hiç bu kadar yüksek bir köprü görmedim.
birebir vakitte bilhassa 19. yüzyıldan itibaren bölgeyi daha fazla ziyaret etmeye başlayan Batılı gezginler de köprünün estetiğinden çok etkilenip duydukları hayranlığı kaleme aldıkları seyahatname ya da günlüklerine not düşerler.
OSMANLI DEVRİNE VEDA
Sokullu Mehmet Paşa ve Rüstem Paşa üzere Osmanlı tarihine damga vuran bir epeyce kıymetli devlet adamının dünyaya geldiği Bosna toprakları, 1878 yılında Avusturya tarafınca ilhak edilir. Bu ilhak Bosna’da yaşayan neredeyse herkes tarafınca büyük bir reaksiyonla karşılaşır. İlhak daha sonrası Boşnaklar Osmanlı topraklarına göç ederken, bölge fazlaca çalkantılı bir surece adım atar.
O denli ki 1914 yılına gelindiğinde Bosna’yı ziyaret eden Avusturya veliaht prensi Arşidük Franz Ferdinand, Sırp milliyetçisi Gavrilo Princip tarafınca Saraybosna’daki ünlü Latin Köprüsü yakınında vurularak öldürülür. Bu cinayetten 39 gün daha sonra da Birinci Dünya Savaşı başlar biroldukça cephe açılır. Savaş sonunda da ortalarında Osmanlı, Rusya ve Avusturya’nın da bulunduğu imparatorluklar parçalanır.
MOSTAR İÇİN SANCILI YILLAR
Birinci Dünya Savaşı daha sonrası Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı’nın bir kesimi haline gelen Mostar, kısa bir müddetnin akabinde dünyanın bir daha içine girdiği çatışma sarmalının kesimi olur. İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgaline uğrayan bölge, savaştan daha sonra Tito önderliğinde kurulan Yugoslavya’nın bir kesimi olur.
Tito yönetiminde nispeten huzurlu bir periyot yaşayan Mostar bu vakitte Osmanlı ve Avusturya devrinden kalma yapıların yanı sıra yeni binaların inşa edildiği Mostar, tarih ve çağdaş periyodu bir ortada yaşatmaya başlar. Lakin 1992’de Yugoslavya’nın dağılma sürecinde Bosna’da başlayan ve üç yıl süren iç savaş Mostar’da büyük kayıplara yol açar. Savaş sırasında kentte yaşanan can kayıplarının yanı sıra Mostar ile özdeşleşen Osmanlı yapıtı köprü Hırvat uçakları tarafınca yıkılır.
KÖPRÜ TEKRAR AYAKTA
2004 yılında aslına uygun halde Türkiye’nin öncülüğünde bir daha inşa edilen ve bu sırada da Neretva ırmağının serin sularında yıllardır bekleyen eski yapının kalıntılarının kullanıldığı Mostar Köprüsü, günümüzde UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır. O denli ki köprüde asırlık gelenekler bir daha hayat bulmaya, eski konserler de yenidenlanmaya başladı.
Yüzlerce yıl evvel aşık olduğu ikna etmek isteyen Mostarlı gençler sevgilerini ispat etmek için 29 metre yüksekliğindeki bu köprüden atlarmış. Mostar Köprüsü’nden Neretva ırmağının serin sularına atlayış gerçekleştiremeyen genç adamların evlilik talepleri Mostarlı kızların aileleri tarafınca kabul edilmezmiş. Günümüzde de bu gelenek çeşitli yarış ve tertiplerle sürdürülmektedir.