Son vakit içinderda uzun ve sağlıklı hayat ve diyet konusu her insanın bildiği ve az epeyce, doğru- yanlış bir şeyler
söyleyebileceği bir husus haline gelmiştir. Bilhassa kent hayatının insanlara dayattığı istikrarsız beslenme ile yoğun
gerilimin yol açtığı sıhhat sıkıntıları mevzuya olan ilgiyi katmerlemekte. Çoğunlukla ABD ve Avrupa kaynaklı olanbu
ayrıntıların toplumumuza NE KADAR UYGUN OLDUĞU farklı bir tartışma konusu. Piyasadaki bilgiler doğrultusunda
çabucak herkes en az bir kere de olsa kendi kendine diyet yapmaya çalışmıştır. Bu sayede her yerde yapılan, bir
gazete sayfasından alınmış diyete rastlayabilirsiniz. Lakin unutulmamalıdır ki “her diyet bireyseldir”. Size mucizeler
öneren diyetlerse, ekseriyetle tek tip besinler içeren, fazlaca düşük kalorili, sıhhatinizi tehdit edebilecek diyetlerdir. Moda
diyetler, son vakit içinderda gündemden düşmemektedir. Moda diyetlere birtakım örnekler aşağıda yer almaktadır.
1-Atkins Diyeti;
Protein içeriği yüksek, karbonhidrat içeriği düşük olan bir diyet tipidir. Karbonhidrattan kısıtlı olduğundan; ekmek,
unlu besinler mesela; makarna, pilav, meyve üzere besinler yasaktır. halbuki bu tip besinlerse, organizmanın temel
güç açığını karşılayan besinlerdir.
Protein yüklü beslenmenin ön planda olduğu bu diyette proteinin fazla alınması bedende birtakım fizyolojik
değişikliklere niye olmaktadır. Proteinin bedendeki işlevine bakıldığında bilhassa metabolizmanın hızlı
çalışmasını ve kilo kaybının fazla olmasını sağlamaktadır. Çok fazla alındığında ürik asit metabolizmasını bozarak,
kanda ürik asit birikimine niye olabilir. Böbrek yükünü arttırarak, böbrek işlevlerini negatif etkilemektedir.
Bedenden sıvı kaybına niye olduğu üzere, kalsiyum atılmasına da niye olmaktadır. Olumsuz tesirlerinden biri de
protein yüklü beslenme kararında ağır olarak doymuş yağın da bedene alınması kararında kalp-damar
hastalıkları riskini artırmasıdır.
2-Montignac Diyeti;
Bu diyetin özelliği tıpkı öğün içerisinde protein ve karbonhidratın yer almamasıdır. Ayrıştıma diyeti ile aynı
özelliklere sahiptir. Doğal olarak bulunan her besinin içeriğinde kendine özel oranlarda protein, karbonhidrat, yağ,
vitamin ve mineraller bulunmaktadır. Her besinin özeliğine bakılırsa bu bedeller farklılık göstermektedir. ötürüsıyla bu
diyeti uygulayabilmek büsbütün ütopik olmaktadır. Zira besin öğelerinin yiyeceklerden ayrıştırılması normal
şatlarda mümkün değildir. aslına bakarsanız bu biçimde bir beslenme programı, insan bedenine da uygun değildir. Zira gün
içerisinde nasıl ki tüm besin öğelerini almamız gerekiyorsa, bir öğün içerisinde de mümkün olduğunca çeşitliliği
sağlamamız gerekmektedir. Bu biçim ayrıştırma diyetleri kas ve kemik kütlesinden kayıpların yaşandığı, sıhhatsiz kilo
kayıplarına niye olmaktadır. Lakin montignac diyetinin glisemik indexi düşük besinleri öneriyor olması, sağlıklı
beslenme prensipleri açısından uygundur.
3- Zone Diyeti;
Zone diyetinde birinci göze çarpan, diyetin aç kalmama prensibi üzerine kurulduğudur. Önerilen öğün sayısına
bakıldığında, 4 öğünden oluşan bu diyetteki sabah ile öğle içindeki uzun mühlet açlığı ağır biçimde
hissettirmektedir. Bu da insanların en faal çalıştıkları periyotta performanslarının azalmasına sebep olmaktadır.
Ayrıyeten kahvaltı ve öğlen yemeği içindeki 5 saatlik müddet, uzun periyodik açlığa yol açar. bu biçimdece metabolizma hızı
yavaşlamaya başlar. Genelde anti- aging programlarında önerilen bir diyettir. İdman yapanlar için uygun
olmayabilir. Gücün karbonhidrattan gelen yüzdesi % 40, protein % 30 ve yağ % 30’ dur. Buda bir daha karbonhidrat
için az, protein ve yağ için fazla bir yüzdedir.
4- South Diyeti;
Protein içeriği yüksek lakin süt ve türevlerinin kısıtlandığı bir diyettir. ötürüsıyla kalsiyum içerikli besinlerden fakir
kaldığı göze çarpmaktadır. Kalsiyum bilhassa kemik, diş gelişimi ve sıhhati açısından en kıymetli mineral olduğu
unutulmamalı, bilhassa bayanlarda ileriki yaşlarda kemik erimesi riskinin artacağı dikkate alınmalıdır.
Karbonhidratların kısıtlı olması, kâfi enerjiyi alamadığımızı ve gücün proteinlerden karşılanmaya çalışıldığı da
bilinmektedir. Diyetimizin protein yüklü olması insan sıhhati üzerinde tehdit ögesi oluşturduğu unutulmamalıdır.
SAĞLIKLI – KEYİFLİ HAYAT İLACININ besinlerde gizli olduğunu, bu sırrı bilmenin SAĞLIKLI YAŞAM
MUCİZESİNİN mihenk taşı olduğu akılda tutulmalıdır.
Bilinçsiz yapılan diyetlerin metabolizmayı bozduğuna dair ispatlar :
Şişmanlık; çok beslenme, yetersiz fizikî aktivite, kalıtım, nöro-endokrin etmenler, ruhsal meseleler, cinsiyet,
eğitim seviyesi, evlilik, doğum sayısı, sigarayı bırakma, alkol kullanması üzere bir fazlaca değişik faktöre bağlı ortaya
çıkabiliyor. niçini her ne olursa olsun şişmanlık tek başına olduğu üzere komplikasyonları ile de ömür süresini
kısaltan ve ömür kalitesini düşüren önemli bir hastalık; “Kontrolsüz uygulanan sıhhatsiz diyetler, baş ağrısı,
konsantrasyon bozukluğu, sonluluk, yorgunluk, bulantı, kusma, ishal, kabızlık, safra ve böbrek taşı, kalp ritminde
bozukluk, tansiyon düşüklüğü, adet düzensizliği, kuru cilt, saç dökülmesi üzere problemlere yol açabiliyor.”
Zayıflamada ALTIN KURALLAR
1. Bireyin kilo vermedilk evvel kaç kilo vereceğini ve bu kiloyu ne kadar müddette verebileceğinin belirlenmesi gerekir.
Bedenin kilo kaybı, haftada yarım yahut bir kiloyu geçmemelidir.
2. Bireylerin uygulayacağı standart bir diyet yoktur, her diyet şahsa özel uygulanmalıdır. Verilecek diyet kişinin
beslenme alışkanlıklarına, yaşına, cinsiyetine, iş şartlarına, bazal metabolizma suratına ve sıhhat problemlerine
nazaran hazırlanmalıdır.
3. Diyette öğünler azar azar ve sık tüketilecek biçimde düzenlenmeli ve öğün atlanılmamalıdır. Genelde diyet yapan
bireylerin tüm gün boyunca aç kalıp metabolizmalarını zayıflattığı görülür.
4. Diyetler genelde 3 ana ve 3 orta öğün olacak biçimde düzenlenir. Lakin ana öğünler kadar kıymetli olan orta öğünler
her vakit ihmal edilir yahut atlanır. Kan şekeri, kişi öğününü tükettikten 2-2,5 saat daha sonra yavaş yavaş düşmeye
başlar ve bu biçimdece diyet yapan bireyde açlık hissi doğar. Buradaki orta öğünlerin gayesi da kan şekerinin düşmesini ve
açlık hissinin önüne geçilmesini sağlamaktır.
5. Diyet ortasında her besin kümesinde bulunan besinler istikrarlı bir biçimde dağıtılmak şartı ile tüketilmelidir.
6. Diyet sırasında en az 2-2,5 litre su içilmelidir.
7. Meyve ve sebzelere diyette hayli fazla değer verilmelidir. Bu besinler vitamin ve mineral açısından gayet
zengindir ve bununla birlikte posa içeriği yüksek besinlerdir. Posa içeriği yüksek besinler kabızlık probleminin
tedavisine de yardımcı olur.
8. Yapılan en büyük yanılgılardan biri zayıflama periyodu bittikten daha sonraki periyotlarda gözlenir. Kilonun korunması
gereken bu vakitte, şişmanlanmaya niye olan beslenme alışkanlıklarına geri dönüş yapılır.
9)Öğün atlamayın Sık ve az yiyin. Her gün üç ana, iki orta öğün yemeniz en uygun seçimdir.
10 ) İstikrarlı ve çeşitli beslenmekten taviz vermeyin Beyaz un, şeker ve nişastalı yiyeceklerden uzak durun. Her
öğünde kesinlikle yeteri kadar protein (et ve süt ürünleri) alın. Her gün iki porsiyon meyve ve en az üç porsiyon
zerzevat yiyin (1 porsiyon meyve tenis topu, zerzevat yumruk büyüklüğü kadar olmalı).
11) Sağlıklı, az işlenmiş ve doymamış yağları (özellikle zeytinyağını) tercih edin: Kuruyemişlerden de faydalanın
ancak yağlı yiyecekleri ve kuruyemişleri sonucunda tüketin. Tam yağlı süt eserleri, krema, kaymak, yağlı etler gibi
doymuş yağlardan uzak durun. Trans yağlara (fastfood yiyecekler, cipsler, fırın ve pastane ürünleri) elinizi sürmeyin.
Omega-6 yağlarından (ayçiçeği, mısırözü, pamuk yağı) uzak durun.
12) Yiyeceklerinize kucak kucak sirke ve limon eklemeyi ihmal etmeyin Sirke ve limon glisemik yükü azaltıyor, kilo almayı
yavaşlatıyor. Tuz kullanmasınızı sınırlayın. Tuz hem epeyce yediriyor, tıpkı vakitte su tutulmasını arttırıyor.
13) hiç bir öğünü salatayla geçiştirmeyin Salata karın doyurmuyor. Salatayla birlikte kesinlikle bir modül proteinli
yiyecek (et, tavuk, balık, yoğurt, peynir) yemeniz gerek. Salatalarınıza yağı kendiniz ekleyin. Mayonez ve hazır
sosa hayır deyin. Bizim uzmanların önerisi bir tatlı kaşığı kadar zeytinyağı ya da ceviz ve keten tohumu yağı
karışımı.
14) Yemeklerinizi asla kızartmayın Kızartmalardan uzak kalın. Kızartma yerine buğulama, suda uzun süre
kaynatma, fırında ya da haşlama formlarını kullanın. hiç bir yiyeceği una yahut galeta ununa bulamayın, daha fazlaca
yağ kazanırsınız. Hazır soslara hiç bir vakit prestij etmeyin. Hazır kek, poğaça, börek yemeyin. Canınız fazlaca
çekerse konutunuzda kendiniz yapın ve küçük bir modül ile yetinin. Tatlı gereksiniminizi meyveli yoğurt (kendiniz hazırlayın),
tatlandırıcı ve kahve eklenmiş yoğurt, sütlü tatlılar ile gidermeye çalışın. Bizim uzmanlar meyveden şaşmayın, diyor.
15) kucak kucak ve sık sık su için Aklınıza geldikçe su tüketin. Su hem ucuz, tıpkı vakitte kalorisiz bir içecektir. Sudan
sıkıldığınızda meyve çayları, öbür bitkisel çaylar ve bilhassa de yeşil çay emrinizdedir. Kahveden değil, aşırısından
korkun. Bir-iki bardak kahve metabolizmanızı hızlandırabilir bile. Günde iki fincanı geçmemeniz öneriliyor. Meyve
konsantrelerinden, şeker eklenmiş meyve sularından, hatta %100 meyve sularından diyet yaparken uzak
durmanızda yarar var. Şişede ve kutuda satılan her türlü içeceğin ortasında (su hariç) fazla ölçüde şeker bulunuyor.
Ayrıyeten diyet içecekler de tavsiye edilmiyor.
16) Akşam yemeğinizi azaltın Günün son yemeğini yatmadan en az 2-3 saat evvel tamamlamanızda yarar var.
Diyet yaparken alkol kullanmamanız gerek. Çok sıkışırsanız toplumsal sebepler, keyif vakit içinderı, ödüllendirmeler için
bir bardak şarapla yetinmeye bakın!
17) Az yiyin, kaliteli ve hoş şeyler yiyin Kıymetli noktalardan biri de düşük glisemik yüklü karbonhidratları, protein
ve sıhhate yararlı yağlarla birlikte yemeyi becerebilmek. Diyet yaparken patates, beyaz ekmek, beyaz pirinç ve
undan yapılmış makarnalardan, beyaz un ile yapılmış yiyeceklerden uzak kalın. Büyük öğünlerden kaçının.
Acıkırsanız 12 saat daha sonra bir daha bir şeyler yiyebilirsiniz. İkinci porsiyonu yemek zorunda kalırsanız proteinli bir
yiyecek (balık, et, yoğurt, peynir) tercih edin.
18)Ve başka teklifler Her gün tartılmayın. Haftada bir tartılmanız en çok iki, kâfi. Kilo vermekten epey, daha iyi
görünmeyi, kendinizi daha yeterli hissetmeyi yahut sıhhatinizi daha yeterli bir noktaya taşımayı amaçlayın. Vakit zaman
kaçamaklar yapmaktan korkmayın fakat yanlışları sık sık yinelamayın. Daha epey doğal ot yeşil yapraklı yiyecekler;
fesleğen, kekik üzere baharatlar, sarımsak, soğan, pul biber, isot, hardal.
Maksat yaşlanmamak değil daha sağlıklı yaşlanmak olmalıdır.
FENİLKETONÜRİ VE DİYET TEDAVİSİ
Fenilketonüri ender görülen kalıtsal metabolik hastalıklardan biridir. Anne ve babasından hastalık yapmayan bozuk
genleri alan bir çocuk, fenilketonüri hastalığı ile doğmaktadır. Anne ve babanın taşıyıcı olması halinde bu çiftin her
çocuğunda görülme ihtimali % 25 dir.
Fenilketonüri, toplumumuzda hala gereğince bilinmemekte ve tedavi edilmediği taktirde, çocuğun ömür uzunluğu özürlü
kalmasına sebep olan bir hastalıktır.. Bu hastalıkla doğan çocuklar, proteinli besinlerde bulunan fenilalanin isimli bir
amino asidi sindiremezler, sonuçta kanda ve öteki beden sıvılarında biriken fenilalanin ve artıkları, çocuğun
gelişmekte olan beynini harap eder ve çocuğun ileri derecede zeka özürlü olmasının yanında hudut sistemini
ilgilendiren daha pek hayli belirtilerin ortaya çıkmasına niye olabilmektedir.
Fenilketonüri hastalığı ile doğan bebeğin, beyni etkilenmeden, erken olarak tanınması epey kıymetlidir. Bu amaçla
geliştirilmiş her yeni doğan çocuğa uygulanabilen bir tarama testi vardır. Doğumdan 72 saat daha sonra özel bir filtre
kağıdına alınan 2 damla kan teşhis için kafidir. Hasta bebek ömrün birinci günlerinde, uygun diyet tedavisi ile takip
edildiğinde, zeka geriliği önlenebildiği için, gelişmiş ülkelerde tüm yenidoğanların fenilketonüri tarafından taranması
zorunluluğu vardır.
Bu tedavide, hastanın belirli ortalarla beslenme durumu değerlendirilmeli, kan fenilalanin ve tirozin seviyesi ölçülmeli ve
ölçüm seviyelerine göre diyeti ayarlanmalı, zihinsel gelişimi izlenmelidir. Birinci 2 yaşta haftada iki sefer, 2-4 yaş içinde
haftada bir, 4-10 yaşlarda 15 günde bir, sonrasındasında ise ayda bir sefer, kan fenilalanin seviyesi ölçülmelidir. Kan
fenilalanin seviyelerinin 0-12 yaş ortası 2-6 mg/dl,12 yaşından daha sonra 2-11 mg/dl, fenilketonürili hastanın gebeliği
mühletince ise 2-4 mg/dl kıymetleri içinde tutulması amaçlar içinde olmalıdır..Tedavi ,beyin dokusunun en hızlı
geliştiği, hayatın birinci 8-10 yılı boyunca epeyce güzel biçimde uygulanması gerekmekle birlikte, diyet tedavisi hayat boyu
olmalıdır. Yenidoğan periyodunda diyet tedavisi başlanmış fenilketonürili hastalar, yetişkin olduklarında, diyeti
bırakırlarsa, algılamada kuvvetlik, dikkat azalması gelişmektedir. Anne sütü, bebeklerin en sağlıklı biçimde büyüme ve
gelişmesi için gerekli olan bir besindir. Fenilketonürili bebekler de anne sütü ile birlikte, fenilalaninsiz karışımlar
(tıbbi mama) kullanılarak ve kan fenilalanin pahaları yakından izlenerek beslenebilirler. Yapılan çalışmalar,
hayatın birinci senelerında anne sütü alan fenilketonürili bebeklerde büyüme ve zihinsel gelişmenin daha düzgün olduğunu
göstermektedir. Bu hastalığın zamanımızdaki tek tedavi yolu fenilalaninden kısıtlı diyettir ve bu diyet tedavisinin,
aile, metabolik hastalıklarda uzmanlaşmış çocuk tabibi, diyetisyen ve laboratuar uzmanlarından oluşan bir ekip
tarafınca izlenmesi gerekmektedir. Diyet tedavisine uymayan hastalarda zihinsel ve gelişimsel bozukluklar
olabileceği için hasta sahibi olan ailelerin diyeti hayli uygun öğrenmesi gerekmektedir. Annenin birinci çocuğu hastalıklı
olarak doğmuş ise ikinci bebeğin daha anne karnında iken hasta olup olmadığının belirlenmes,i yani anne karnında
erken teşhis mümkün olabilmekte. Hasta bebeğe birinci gün : 20 mg fenilalanin verilerek.-6 ay kan fenilalanin düzeyi ile
yük ve büyüme suratı izlenir , 1 yaş ve daha sonrası:20-30 mg gün fenilalanin verilir.Tolere edilen fenilalanin hastadan
hastaya degişir.Bazıları için200 mg/gün, kimileri için 150 mg/gün. kimileri içinse, 600 mg/gün kan seviyesi normal
tutulur.Büyüme için gerekli proteinin sağlanması,serum aminoasit dengesizliğinin düzeltilmesi için özel mamalar
kullanılır.Fenildon,löfenelac, fenilalanini fazlaca az içeren protein hidrolizatları ya da fenilalaninsiz karışımlar (
PKU,PKU2, PKU3 gibi) kullanılır.Bu karışımlar, besin öğelerini değişik oranlarda içerir..
Bunların amino asit. içerikleri de kıymetlidir.İçerikler, amino asit kompozisyonu tarafından anne sütüne
yaklaştırılırmıştır. Fenilalanin, bütün proteinli yiyeceklerde bulunduğundan, fenilalaninden yoksul beslenme,
proteinden de yoksul beslenmeye yol açar.halbuki süt çocukları ve küçük çocukların süratli gelişmeleri için belirli
ölçüde proteine ihtiyaçları vardır. ( 0-12 ay için 2-2,5 gr1-3 yaş için 1,5-2 gr3 yaş ve daha sonrası 1gr, üzere.)
Tedavide, belirtilen özel mamalarla bir arada, gerekli fenilalanini doğal olarak içeren besinlerden
yararlanılmalıdır..Bunlar tahıllar,sebzeler ve meyvelerdir.Enerji geresiniminin birçoklarının;nişasta ve şekerle
karşılanması gerektiği hatırda tutulması gereken değerli bir ögedir.Süt çocuğu devrinde, özel mamaya ek
olarak, endüstriyel çocuk mamaları, ya da inek sütünden faydalanılarak beslenme planı yapılması öneriler
içindeki yerini almaktadır.. Az protein içeren yiyecekler, çocuğun hem fenilalanin seviyelerine bakılarak, birebir zamanda
fizikî ayrıcalıklar göz önüne alınarak verilebilir. Güç içeriği açısından, fenilalanin’ den yoksul beslenmede, sıvı
yağlar ve karbonhidratlar en kıymetli güç kaynaklarıdır. Doğal kaynaklardan olan şeker, bal, reçel, pekmez, sıvı
yağ, nişasta ,limonata ,ıhlamur, çay üslubu besinlerden güç sağlanabilir. Diyetin beslenme bakımından uygunluğu,
sistemli kan denetimlerinin yanı sıra, çocukların tartı, uzunluk ve baş çeyreklerinin ölçülmesi ile kıymetlendirilebilir.
Büyüme suratlarında azalma var ise diyetleri tekrar ayarlanmalıdır.
Güç eksikliği;kan fenilalanin düzeyinin artmasına yol açar. Bu niçinle, azalan proteinli diyetlerin birçoklarında, ek
güç vermek gerekecektir. Diyetle kâfi protein verildiğinde, güç ihtiyacı yaşa uygun olarak
hesaplanmalıdır.. Bu niçinle azalan proteinli diyetlerin birçoklarında ek güç vermek gerekir.Tedavinin başarısı
çoklukla kan fenilalanin ve zeka seviyesindeki değişikliklerin denetim edilmesi ile ölçülür. Gerçekten PKU ( fenilketonüri
) tedavisinde, fenilalanin yetersizliği yahut fazlalığı, diyete uymama, enfeksiyonlar, diyetin yetersizliği üzere sorunlar
ortaya çıkabilir.Önerilen günlük güç ölçüleri:0-3 ay için 125-150 kcal/gr, 3-6 ay için 120-140 kcal/g, r9-12 ay için
110-120 kcal/gr, 1 yaş ve daha sonrası (a) 1000+yaşx100(b) 70-80 kcal/gr halinde olmalıdır.Sıvı ihtiyacı, PKU lu
çocukların diyetleri ayarlanırken, sıvı atımı da göz önünde tutulmalıdır. Yaşa nazaran sıvı ihtiyaçları :0-1 yaş 150-
175 cc/kg1-3 yaş 125 cc/kg3-6 yaş 100 cc/kg10 yaş üstü için 50-75 cc/kg olarak hesaplanmaktadır.Kan fenilalanin
seviyesi, büyüme suratı ile ihtiyacın artması, fenilalanin nin yetersiz alımı ( kusma, diyetin kabul edilmemesi )
yanlış ölçüm üzere niçinlerden dolayı değişebilir.Bu durumda hareketsizlik,iştahsızlık ve kusma stili belirtiler
görülebilir..
Fenilalanin seviyesinin yükselmesi; enfeksiyonlar, güç ve proteinin diyetle kâfi verilmemiş olmansa bağlı olarak
ortaya çıkabilmektedirı .Bu durum doku proteinlerinin yıkımına yol açar ki bu durum, kan tablosu değişikliklerinin
öncüsü olacaktır..Orta ve azalan fenilalaninli besinlerin çok derecede tüketilmesi de fenilalanin düzeyini
yükseltecektir.
Bu niçinle çocukların diyetlerine;fenilalaninsiz kalori kaynakları olan nişasta,düşük proteinli çörek, bisküvi, kolalı
içecekler, şekerli eserler eklenmelidir.
DİYETİN MÜDDETİ VE TEDAVİNİN SONUÇLARI:
Diyete erken başlama, çocuğun mental ,ruhsal ve fizikî gelişmenini fazlaca olumlu tesirler.Diyetin mühleti konusunda
kesin bir görüş yoktur. Çocukluk çağında diyete sistemli uyulmazsa IQ (Intellgence Quotient) puanlarında 8-10
içinde azalma olduğu ileri sürülmüştür..Diyetlerine uymayan çocukları görmede zorluk çektikleri,dikkatlerinde
azalma olduğu ve EEG ‘ lerinde degişiklik saptandığı bildirilmiştir. Bu üzere durumlarda, diyeti sonlandırmadan epeyce,
özellikle 8-10 yaş civarındaki hastalarda diyeti açmak, diyet tedavisinin aktifliği açısından daha manalı ve olumlu
sonuçlar yaratacaktır. Bu tedavide de,0-8 yaş kümesi hastaların, formül mamalarla desteklenmesi, 8 yaş daha sonrasında
1-1,5 gr/ protein verilmesi, fenilalaninden varlıklı hayvansal besinlerin kısıtlanması çocuklarun sağlıklı gelişimleri
için uygun sistem olarak kabul edilmektedir..
Yeni doğan periyodundaki gerekli fenilalaninnin karşılanması için inek sütü yada formül sütlerden hudutlu bir ölçü,
kan fenilalanin seviyeleri denetim edilerek kullanılabilir. Bunun haricinde içeriğindeki fenilalanin ölçüsü dikkate alınarak,
tahıl kümesi (ekmek, pirinç unu, bisküvi gibi) besinlerden, istenilen ölçüde fenilalanin içerecek biçimde diyete
eklenebilir..
Örnekle açıklamak gerekirse, bir ince dilim ekmek:12,5 gr olup, 35 kalori, 50 mg fenilalanin , 1 gr protein içerir.
Bir porsiyon ( zerzevat değişimi ):28 kalori,15 mg fenilalanin, 0,5 gr protein içerir.
Bir porsiyon meyve değişimi: 45 kalori,15 mg,0,6 gr protein içerir.
Miktar(mg) Enerji(kal) Fenilalanin(mg )
Bir ince dilim ekmek 12,5 35 50 1
Bir zerzevat değişimi 4YK 28 15 0,5
Bir meyve değişimi 45 15 0,6
Tere yağ ve margarinler güç açığı için az ölçüde kullanılır.
Şeker,sıvıyağlar,mısırnişastası,lokum,pekmez,reçel,bal,çay,ıhlamur,lim onata,kolalı içecekler,enerji açığını
karşılamak için özgür olarak kullanılabilir.
Bir değişim: Eşit oranda fenilalanin, protein, güç içeren besinlerin gruplandırılmasıdır.
Örneğin;1 değişim zerzevat denildiğinde 75 gr domatesin fenilalanin, protein gücü 20 gr fenilalanin eşittir.
Bu değişim listeleri ;ekmek, zerzevat, meyve, yağ kümeleri için hazırlanmalıdır.
söyleyebileceği bir husus haline gelmiştir. Bilhassa kent hayatının insanlara dayattığı istikrarsız beslenme ile yoğun
gerilimin yol açtığı sıhhat sıkıntıları mevzuya olan ilgiyi katmerlemekte. Çoğunlukla ABD ve Avrupa kaynaklı olanbu
ayrıntıların toplumumuza NE KADAR UYGUN OLDUĞU farklı bir tartışma konusu. Piyasadaki bilgiler doğrultusunda
çabucak herkes en az bir kere de olsa kendi kendine diyet yapmaya çalışmıştır. Bu sayede her yerde yapılan, bir
gazete sayfasından alınmış diyete rastlayabilirsiniz. Lakin unutulmamalıdır ki “her diyet bireyseldir”. Size mucizeler
öneren diyetlerse, ekseriyetle tek tip besinler içeren, fazlaca düşük kalorili, sıhhatinizi tehdit edebilecek diyetlerdir. Moda
diyetler, son vakit içinderda gündemden düşmemektedir. Moda diyetlere birtakım örnekler aşağıda yer almaktadır.
1-Atkins Diyeti;
Protein içeriği yüksek, karbonhidrat içeriği düşük olan bir diyet tipidir. Karbonhidrattan kısıtlı olduğundan; ekmek,
unlu besinler mesela; makarna, pilav, meyve üzere besinler yasaktır. halbuki bu tip besinlerse, organizmanın temel
güç açığını karşılayan besinlerdir.
Protein yüklü beslenmenin ön planda olduğu bu diyette proteinin fazla alınması bedende birtakım fizyolojik
değişikliklere niye olmaktadır. Proteinin bedendeki işlevine bakıldığında bilhassa metabolizmanın hızlı
çalışmasını ve kilo kaybının fazla olmasını sağlamaktadır. Çok fazla alındığında ürik asit metabolizmasını bozarak,
kanda ürik asit birikimine niye olabilir. Böbrek yükünü arttırarak, böbrek işlevlerini negatif etkilemektedir.
Bedenden sıvı kaybına niye olduğu üzere, kalsiyum atılmasına da niye olmaktadır. Olumsuz tesirlerinden biri de
protein yüklü beslenme kararında ağır olarak doymuş yağın da bedene alınması kararında kalp-damar
hastalıkları riskini artırmasıdır.
2-Montignac Diyeti;
Bu diyetin özelliği tıpkı öğün içerisinde protein ve karbonhidratın yer almamasıdır. Ayrıştıma diyeti ile aynı
özelliklere sahiptir. Doğal olarak bulunan her besinin içeriğinde kendine özel oranlarda protein, karbonhidrat, yağ,
vitamin ve mineraller bulunmaktadır. Her besinin özeliğine bakılırsa bu bedeller farklılık göstermektedir. ötürüsıyla bu
diyeti uygulayabilmek büsbütün ütopik olmaktadır. Zira besin öğelerinin yiyeceklerden ayrıştırılması normal
şatlarda mümkün değildir. aslına bakarsanız bu biçimde bir beslenme programı, insan bedenine da uygun değildir. Zira gün
içerisinde nasıl ki tüm besin öğelerini almamız gerekiyorsa, bir öğün içerisinde de mümkün olduğunca çeşitliliği
sağlamamız gerekmektedir. Bu biçim ayrıştırma diyetleri kas ve kemik kütlesinden kayıpların yaşandığı, sıhhatsiz kilo
kayıplarına niye olmaktadır. Lakin montignac diyetinin glisemik indexi düşük besinleri öneriyor olması, sağlıklı
beslenme prensipleri açısından uygundur.
3- Zone Diyeti;
Zone diyetinde birinci göze çarpan, diyetin aç kalmama prensibi üzerine kurulduğudur. Önerilen öğün sayısına
bakıldığında, 4 öğünden oluşan bu diyetteki sabah ile öğle içindeki uzun mühlet açlığı ağır biçimde
hissettirmektedir. Bu da insanların en faal çalıştıkları periyotta performanslarının azalmasına sebep olmaktadır.
Ayrıyeten kahvaltı ve öğlen yemeği içindeki 5 saatlik müddet, uzun periyodik açlığa yol açar. bu biçimdece metabolizma hızı
yavaşlamaya başlar. Genelde anti- aging programlarında önerilen bir diyettir. İdman yapanlar için uygun
olmayabilir. Gücün karbonhidrattan gelen yüzdesi % 40, protein % 30 ve yağ % 30’ dur. Buda bir daha karbonhidrat
için az, protein ve yağ için fazla bir yüzdedir.
4- South Diyeti;
Protein içeriği yüksek lakin süt ve türevlerinin kısıtlandığı bir diyettir. ötürüsıyla kalsiyum içerikli besinlerden fakir
kaldığı göze çarpmaktadır. Kalsiyum bilhassa kemik, diş gelişimi ve sıhhati açısından en kıymetli mineral olduğu
unutulmamalı, bilhassa bayanlarda ileriki yaşlarda kemik erimesi riskinin artacağı dikkate alınmalıdır.
Karbonhidratların kısıtlı olması, kâfi enerjiyi alamadığımızı ve gücün proteinlerden karşılanmaya çalışıldığı da
bilinmektedir. Diyetimizin protein yüklü olması insan sıhhati üzerinde tehdit ögesi oluşturduğu unutulmamalıdır.
SAĞLIKLI – KEYİFLİ HAYAT İLACININ besinlerde gizli olduğunu, bu sırrı bilmenin SAĞLIKLI YAŞAM
MUCİZESİNİN mihenk taşı olduğu akılda tutulmalıdır.
Bilinçsiz yapılan diyetlerin metabolizmayı bozduğuna dair ispatlar :
Şişmanlık; çok beslenme, yetersiz fizikî aktivite, kalıtım, nöro-endokrin etmenler, ruhsal meseleler, cinsiyet,
eğitim seviyesi, evlilik, doğum sayısı, sigarayı bırakma, alkol kullanması üzere bir fazlaca değişik faktöre bağlı ortaya
çıkabiliyor. niçini her ne olursa olsun şişmanlık tek başına olduğu üzere komplikasyonları ile de ömür süresini
kısaltan ve ömür kalitesini düşüren önemli bir hastalık; “Kontrolsüz uygulanan sıhhatsiz diyetler, baş ağrısı,
konsantrasyon bozukluğu, sonluluk, yorgunluk, bulantı, kusma, ishal, kabızlık, safra ve böbrek taşı, kalp ritminde
bozukluk, tansiyon düşüklüğü, adet düzensizliği, kuru cilt, saç dökülmesi üzere problemlere yol açabiliyor.”
Zayıflamada ALTIN KURALLAR
1. Bireyin kilo vermedilk evvel kaç kilo vereceğini ve bu kiloyu ne kadar müddette verebileceğinin belirlenmesi gerekir.
Bedenin kilo kaybı, haftada yarım yahut bir kiloyu geçmemelidir.
2. Bireylerin uygulayacağı standart bir diyet yoktur, her diyet şahsa özel uygulanmalıdır. Verilecek diyet kişinin
beslenme alışkanlıklarına, yaşına, cinsiyetine, iş şartlarına, bazal metabolizma suratına ve sıhhat problemlerine
nazaran hazırlanmalıdır.
3. Diyette öğünler azar azar ve sık tüketilecek biçimde düzenlenmeli ve öğün atlanılmamalıdır. Genelde diyet yapan
bireylerin tüm gün boyunca aç kalıp metabolizmalarını zayıflattığı görülür.
4. Diyetler genelde 3 ana ve 3 orta öğün olacak biçimde düzenlenir. Lakin ana öğünler kadar kıymetli olan orta öğünler
her vakit ihmal edilir yahut atlanır. Kan şekeri, kişi öğününü tükettikten 2-2,5 saat daha sonra yavaş yavaş düşmeye
başlar ve bu biçimdece diyet yapan bireyde açlık hissi doğar. Buradaki orta öğünlerin gayesi da kan şekerinin düşmesini ve
açlık hissinin önüne geçilmesini sağlamaktır.
5. Diyet ortasında her besin kümesinde bulunan besinler istikrarlı bir biçimde dağıtılmak şartı ile tüketilmelidir.
6. Diyet sırasında en az 2-2,5 litre su içilmelidir.
7. Meyve ve sebzelere diyette hayli fazla değer verilmelidir. Bu besinler vitamin ve mineral açısından gayet
zengindir ve bununla birlikte posa içeriği yüksek besinlerdir. Posa içeriği yüksek besinler kabızlık probleminin
tedavisine de yardımcı olur.
8. Yapılan en büyük yanılgılardan biri zayıflama periyodu bittikten daha sonraki periyotlarda gözlenir. Kilonun korunması
gereken bu vakitte, şişmanlanmaya niye olan beslenme alışkanlıklarına geri dönüş yapılır.
9)Öğün atlamayın Sık ve az yiyin. Her gün üç ana, iki orta öğün yemeniz en uygun seçimdir.
10 ) İstikrarlı ve çeşitli beslenmekten taviz vermeyin Beyaz un, şeker ve nişastalı yiyeceklerden uzak durun. Her
öğünde kesinlikle yeteri kadar protein (et ve süt ürünleri) alın. Her gün iki porsiyon meyve ve en az üç porsiyon
zerzevat yiyin (1 porsiyon meyve tenis topu, zerzevat yumruk büyüklüğü kadar olmalı).
11) Sağlıklı, az işlenmiş ve doymamış yağları (özellikle zeytinyağını) tercih edin: Kuruyemişlerden de faydalanın
ancak yağlı yiyecekleri ve kuruyemişleri sonucunda tüketin. Tam yağlı süt eserleri, krema, kaymak, yağlı etler gibi
doymuş yağlardan uzak durun. Trans yağlara (fastfood yiyecekler, cipsler, fırın ve pastane ürünleri) elinizi sürmeyin.
Omega-6 yağlarından (ayçiçeği, mısırözü, pamuk yağı) uzak durun.
12) Yiyeceklerinize kucak kucak sirke ve limon eklemeyi ihmal etmeyin Sirke ve limon glisemik yükü azaltıyor, kilo almayı
yavaşlatıyor. Tuz kullanmasınızı sınırlayın. Tuz hem epeyce yediriyor, tıpkı vakitte su tutulmasını arttırıyor.
13) hiç bir öğünü salatayla geçiştirmeyin Salata karın doyurmuyor. Salatayla birlikte kesinlikle bir modül proteinli
yiyecek (et, tavuk, balık, yoğurt, peynir) yemeniz gerek. Salatalarınıza yağı kendiniz ekleyin. Mayonez ve hazır
sosa hayır deyin. Bizim uzmanların önerisi bir tatlı kaşığı kadar zeytinyağı ya da ceviz ve keten tohumu yağı
karışımı.
14) Yemeklerinizi asla kızartmayın Kızartmalardan uzak kalın. Kızartma yerine buğulama, suda uzun süre
kaynatma, fırında ya da haşlama formlarını kullanın. hiç bir yiyeceği una yahut galeta ununa bulamayın, daha fazlaca
yağ kazanırsınız. Hazır soslara hiç bir vakit prestij etmeyin. Hazır kek, poğaça, börek yemeyin. Canınız fazlaca
çekerse konutunuzda kendiniz yapın ve küçük bir modül ile yetinin. Tatlı gereksiniminizi meyveli yoğurt (kendiniz hazırlayın),
tatlandırıcı ve kahve eklenmiş yoğurt, sütlü tatlılar ile gidermeye çalışın. Bizim uzmanlar meyveden şaşmayın, diyor.
15) kucak kucak ve sık sık su için Aklınıza geldikçe su tüketin. Su hem ucuz, tıpkı vakitte kalorisiz bir içecektir. Sudan
sıkıldığınızda meyve çayları, öbür bitkisel çaylar ve bilhassa de yeşil çay emrinizdedir. Kahveden değil, aşırısından
korkun. Bir-iki bardak kahve metabolizmanızı hızlandırabilir bile. Günde iki fincanı geçmemeniz öneriliyor. Meyve
konsantrelerinden, şeker eklenmiş meyve sularından, hatta %100 meyve sularından diyet yaparken uzak
durmanızda yarar var. Şişede ve kutuda satılan her türlü içeceğin ortasında (su hariç) fazla ölçüde şeker bulunuyor.
Ayrıyeten diyet içecekler de tavsiye edilmiyor.
16) Akşam yemeğinizi azaltın Günün son yemeğini yatmadan en az 2-3 saat evvel tamamlamanızda yarar var.
Diyet yaparken alkol kullanmamanız gerek. Çok sıkışırsanız toplumsal sebepler, keyif vakit içinderı, ödüllendirmeler için
bir bardak şarapla yetinmeye bakın!
17) Az yiyin, kaliteli ve hoş şeyler yiyin Kıymetli noktalardan biri de düşük glisemik yüklü karbonhidratları, protein
ve sıhhate yararlı yağlarla birlikte yemeyi becerebilmek. Diyet yaparken patates, beyaz ekmek, beyaz pirinç ve
undan yapılmış makarnalardan, beyaz un ile yapılmış yiyeceklerden uzak kalın. Büyük öğünlerden kaçının.
Acıkırsanız 12 saat daha sonra bir daha bir şeyler yiyebilirsiniz. İkinci porsiyonu yemek zorunda kalırsanız proteinli bir
yiyecek (balık, et, yoğurt, peynir) tercih edin.
18)Ve başka teklifler Her gün tartılmayın. Haftada bir tartılmanız en çok iki, kâfi. Kilo vermekten epey, daha iyi
görünmeyi, kendinizi daha yeterli hissetmeyi yahut sıhhatinizi daha yeterli bir noktaya taşımayı amaçlayın. Vakit zaman
kaçamaklar yapmaktan korkmayın fakat yanlışları sık sık yinelamayın. Daha epey doğal ot yeşil yapraklı yiyecekler;
fesleğen, kekik üzere baharatlar, sarımsak, soğan, pul biber, isot, hardal.
Maksat yaşlanmamak değil daha sağlıklı yaşlanmak olmalıdır.
FENİLKETONÜRİ VE DİYET TEDAVİSİ
Fenilketonüri ender görülen kalıtsal metabolik hastalıklardan biridir. Anne ve babasından hastalık yapmayan bozuk
genleri alan bir çocuk, fenilketonüri hastalığı ile doğmaktadır. Anne ve babanın taşıyıcı olması halinde bu çiftin her
çocuğunda görülme ihtimali % 25 dir.
Fenilketonüri, toplumumuzda hala gereğince bilinmemekte ve tedavi edilmediği taktirde, çocuğun ömür uzunluğu özürlü
kalmasına sebep olan bir hastalıktır.. Bu hastalıkla doğan çocuklar, proteinli besinlerde bulunan fenilalanin isimli bir
amino asidi sindiremezler, sonuçta kanda ve öteki beden sıvılarında biriken fenilalanin ve artıkları, çocuğun
gelişmekte olan beynini harap eder ve çocuğun ileri derecede zeka özürlü olmasının yanında hudut sistemini
ilgilendiren daha pek hayli belirtilerin ortaya çıkmasına niye olabilmektedir.
Fenilketonüri hastalığı ile doğan bebeğin, beyni etkilenmeden, erken olarak tanınması epey kıymetlidir. Bu amaçla
geliştirilmiş her yeni doğan çocuğa uygulanabilen bir tarama testi vardır. Doğumdan 72 saat daha sonra özel bir filtre
kağıdına alınan 2 damla kan teşhis için kafidir. Hasta bebek ömrün birinci günlerinde, uygun diyet tedavisi ile takip
edildiğinde, zeka geriliği önlenebildiği için, gelişmiş ülkelerde tüm yenidoğanların fenilketonüri tarafından taranması
zorunluluğu vardır.
Bu tedavide, hastanın belirli ortalarla beslenme durumu değerlendirilmeli, kan fenilalanin ve tirozin seviyesi ölçülmeli ve
ölçüm seviyelerine göre diyeti ayarlanmalı, zihinsel gelişimi izlenmelidir. Birinci 2 yaşta haftada iki sefer, 2-4 yaş içinde
haftada bir, 4-10 yaşlarda 15 günde bir, sonrasındasında ise ayda bir sefer, kan fenilalanin seviyesi ölçülmelidir. Kan
fenilalanin seviyelerinin 0-12 yaş ortası 2-6 mg/dl,12 yaşından daha sonra 2-11 mg/dl, fenilketonürili hastanın gebeliği
mühletince ise 2-4 mg/dl kıymetleri içinde tutulması amaçlar içinde olmalıdır..Tedavi ,beyin dokusunun en hızlı
geliştiği, hayatın birinci 8-10 yılı boyunca epeyce güzel biçimde uygulanması gerekmekle birlikte, diyet tedavisi hayat boyu
olmalıdır. Yenidoğan periyodunda diyet tedavisi başlanmış fenilketonürili hastalar, yetişkin olduklarında, diyeti
bırakırlarsa, algılamada kuvvetlik, dikkat azalması gelişmektedir. Anne sütü, bebeklerin en sağlıklı biçimde büyüme ve
gelişmesi için gerekli olan bir besindir. Fenilketonürili bebekler de anne sütü ile birlikte, fenilalaninsiz karışımlar
(tıbbi mama) kullanılarak ve kan fenilalanin pahaları yakından izlenerek beslenebilirler. Yapılan çalışmalar,
hayatın birinci senelerında anne sütü alan fenilketonürili bebeklerde büyüme ve zihinsel gelişmenin daha düzgün olduğunu
göstermektedir. Bu hastalığın zamanımızdaki tek tedavi yolu fenilalaninden kısıtlı diyettir ve bu diyet tedavisinin,
aile, metabolik hastalıklarda uzmanlaşmış çocuk tabibi, diyetisyen ve laboratuar uzmanlarından oluşan bir ekip
tarafınca izlenmesi gerekmektedir. Diyet tedavisine uymayan hastalarda zihinsel ve gelişimsel bozukluklar
olabileceği için hasta sahibi olan ailelerin diyeti hayli uygun öğrenmesi gerekmektedir. Annenin birinci çocuğu hastalıklı
olarak doğmuş ise ikinci bebeğin daha anne karnında iken hasta olup olmadığının belirlenmes,i yani anne karnında
erken teşhis mümkün olabilmekte. Hasta bebeğe birinci gün : 20 mg fenilalanin verilerek.-6 ay kan fenilalanin düzeyi ile
yük ve büyüme suratı izlenir , 1 yaş ve daha sonrası:20-30 mg gün fenilalanin verilir.Tolere edilen fenilalanin hastadan
hastaya degişir.Bazıları için200 mg/gün, kimileri için 150 mg/gün. kimileri içinse, 600 mg/gün kan seviyesi normal
tutulur.Büyüme için gerekli proteinin sağlanması,serum aminoasit dengesizliğinin düzeltilmesi için özel mamalar
kullanılır.Fenildon,löfenelac, fenilalanini fazlaca az içeren protein hidrolizatları ya da fenilalaninsiz karışımlar (
PKU,PKU2, PKU3 gibi) kullanılır.Bu karışımlar, besin öğelerini değişik oranlarda içerir..
Bunların amino asit. içerikleri de kıymetlidir.İçerikler, amino asit kompozisyonu tarafından anne sütüne
yaklaştırılırmıştır. Fenilalanin, bütün proteinli yiyeceklerde bulunduğundan, fenilalaninden yoksul beslenme,
proteinden de yoksul beslenmeye yol açar.halbuki süt çocukları ve küçük çocukların süratli gelişmeleri için belirli
ölçüde proteine ihtiyaçları vardır. ( 0-12 ay için 2-2,5 gr1-3 yaş için 1,5-2 gr3 yaş ve daha sonrası 1gr, üzere.)
Tedavide, belirtilen özel mamalarla bir arada, gerekli fenilalanini doğal olarak içeren besinlerden
yararlanılmalıdır..Bunlar tahıllar,sebzeler ve meyvelerdir.Enerji geresiniminin birçoklarının;nişasta ve şekerle
karşılanması gerektiği hatırda tutulması gereken değerli bir ögedir.Süt çocuğu devrinde, özel mamaya ek
olarak, endüstriyel çocuk mamaları, ya da inek sütünden faydalanılarak beslenme planı yapılması öneriler
içindeki yerini almaktadır.. Az protein içeren yiyecekler, çocuğun hem fenilalanin seviyelerine bakılarak, birebir zamanda
fizikî ayrıcalıklar göz önüne alınarak verilebilir. Güç içeriği açısından, fenilalanin’ den yoksul beslenmede, sıvı
yağlar ve karbonhidratlar en kıymetli güç kaynaklarıdır. Doğal kaynaklardan olan şeker, bal, reçel, pekmez, sıvı
yağ, nişasta ,limonata ,ıhlamur, çay üslubu besinlerden güç sağlanabilir. Diyetin beslenme bakımından uygunluğu,
sistemli kan denetimlerinin yanı sıra, çocukların tartı, uzunluk ve baş çeyreklerinin ölçülmesi ile kıymetlendirilebilir.
Büyüme suratlarında azalma var ise diyetleri tekrar ayarlanmalıdır.
Güç eksikliği;kan fenilalanin düzeyinin artmasına yol açar. Bu niçinle, azalan proteinli diyetlerin birçoklarında, ek
güç vermek gerekecektir. Diyetle kâfi protein verildiğinde, güç ihtiyacı yaşa uygun olarak
hesaplanmalıdır.. Bu niçinle azalan proteinli diyetlerin birçoklarında ek güç vermek gerekir.Tedavinin başarısı
çoklukla kan fenilalanin ve zeka seviyesindeki değişikliklerin denetim edilmesi ile ölçülür. Gerçekten PKU ( fenilketonüri
) tedavisinde, fenilalanin yetersizliği yahut fazlalığı, diyete uymama, enfeksiyonlar, diyetin yetersizliği üzere sorunlar
ortaya çıkabilir.Önerilen günlük güç ölçüleri:0-3 ay için 125-150 kcal/gr, 3-6 ay için 120-140 kcal/g, r9-12 ay için
110-120 kcal/gr, 1 yaş ve daha sonrası (a) 1000+yaşx100(b) 70-80 kcal/gr halinde olmalıdır.Sıvı ihtiyacı, PKU lu
çocukların diyetleri ayarlanırken, sıvı atımı da göz önünde tutulmalıdır. Yaşa nazaran sıvı ihtiyaçları :0-1 yaş 150-
175 cc/kg1-3 yaş 125 cc/kg3-6 yaş 100 cc/kg10 yaş üstü için 50-75 cc/kg olarak hesaplanmaktadır.Kan fenilalanin
seviyesi, büyüme suratı ile ihtiyacın artması, fenilalanin nin yetersiz alımı ( kusma, diyetin kabul edilmemesi )
yanlış ölçüm üzere niçinlerden dolayı değişebilir.Bu durumda hareketsizlik,iştahsızlık ve kusma stili belirtiler
görülebilir..
Fenilalanin seviyesinin yükselmesi; enfeksiyonlar, güç ve proteinin diyetle kâfi verilmemiş olmansa bağlı olarak
ortaya çıkabilmektedirı .Bu durum doku proteinlerinin yıkımına yol açar ki bu durum, kan tablosu değişikliklerinin
öncüsü olacaktır..Orta ve azalan fenilalaninli besinlerin çok derecede tüketilmesi de fenilalanin düzeyini
yükseltecektir.
Bu niçinle çocukların diyetlerine;fenilalaninsiz kalori kaynakları olan nişasta,düşük proteinli çörek, bisküvi, kolalı
içecekler, şekerli eserler eklenmelidir.
DİYETİN MÜDDETİ VE TEDAVİNİN SONUÇLARI:
Diyete erken başlama, çocuğun mental ,ruhsal ve fizikî gelişmenini fazlaca olumlu tesirler.Diyetin mühleti konusunda
kesin bir görüş yoktur. Çocukluk çağında diyete sistemli uyulmazsa IQ (Intellgence Quotient) puanlarında 8-10
içinde azalma olduğu ileri sürülmüştür..Diyetlerine uymayan çocukları görmede zorluk çektikleri,dikkatlerinde
azalma olduğu ve EEG ‘ lerinde degişiklik saptandığı bildirilmiştir. Bu üzere durumlarda, diyeti sonlandırmadan epeyce,
özellikle 8-10 yaş civarındaki hastalarda diyeti açmak, diyet tedavisinin aktifliği açısından daha manalı ve olumlu
sonuçlar yaratacaktır. Bu tedavide de,0-8 yaş kümesi hastaların, formül mamalarla desteklenmesi, 8 yaş daha sonrasında
1-1,5 gr/ protein verilmesi, fenilalaninden varlıklı hayvansal besinlerin kısıtlanması çocuklarun sağlıklı gelişimleri
için uygun sistem olarak kabul edilmektedir..
Yeni doğan periyodundaki gerekli fenilalaninnin karşılanması için inek sütü yada formül sütlerden hudutlu bir ölçü,
kan fenilalanin seviyeleri denetim edilerek kullanılabilir. Bunun haricinde içeriğindeki fenilalanin ölçüsü dikkate alınarak,
tahıl kümesi (ekmek, pirinç unu, bisküvi gibi) besinlerden, istenilen ölçüde fenilalanin içerecek biçimde diyete
eklenebilir..
Örnekle açıklamak gerekirse, bir ince dilim ekmek:12,5 gr olup, 35 kalori, 50 mg fenilalanin , 1 gr protein içerir.
Bir porsiyon ( zerzevat değişimi ):28 kalori,15 mg fenilalanin, 0,5 gr protein içerir.
Bir porsiyon meyve değişimi: 45 kalori,15 mg,0,6 gr protein içerir.
Miktar(mg) Enerji(kal) Fenilalanin(mg )
Bir ince dilim ekmek 12,5 35 50 1
Bir zerzevat değişimi 4YK 28 15 0,5
Bir meyve değişimi 45 15 0,6
Tere yağ ve margarinler güç açığı için az ölçüde kullanılır.
Şeker,sıvıyağlar,mısırnişastası,lokum,pekmez,reçel,bal,çay,ıhlamur,lim onata,kolalı içecekler,enerji açığını
karşılamak için özgür olarak kullanılabilir.
Bir değişim: Eşit oranda fenilalanin, protein, güç içeren besinlerin gruplandırılmasıdır.
Örneğin;1 değişim zerzevat denildiğinde 75 gr domatesin fenilalanin, protein gücü 20 gr fenilalanin eşittir.
Bu değişim listeleri ;ekmek, zerzevat, meyve, yağ kümeleri için hazırlanmalıdır.