Vitra
New member
Haldun Taner vefatının 36’ncı yılında anılıyor Meclis-i Mebusan’da İstanbul milletvekilliği yapan hukuk profesörü Ahmet Selahattin Beyefendi ile Seza Hanım’ın oğlu olan Haldun Taner, 16 Mayıs 1915’te İstanbul’da dünyaya geldi.
Haldun Taner, çabucak hemen 5 yaşındayken, 42 yaşındaki babasını kalp krizi niçiniyle kaybedince, annesiyle büyükbabası Matbaa-i Amire Müdürü İsmail Hamit Bey‘in Saraçhanebaşı’ndaki konağına taşındı.
Konakta büyükannesi, teyzesi ve 4 dayısıyla yaşayan Taner, bir yazısında o günleri şu sözlerle anlatmıştı:
Dedesinin matbaası müelliflik ömründe kıymetli rol oynadı
Dedesi ve dedesinin sahibi olduğu Hamid Matbaası, Taner’in müelliflik hayatında dönüm noktası oldu. Usta edebiyatçı bu durumu, “Büyükbabamın matbaası çocuk yaşımda benim için bulunmaz bir ömür okulu, bir tecrübe kaynağı olmuştur. Okul tatillerinde oradan çıkmazdım. Daima makine homurtusu beşere vapurda imiş duygusu verir. Vakti boşuna değil de bir yerden bir yere giderek bereketli bir hareket ortasında harcama övüntüsü verir. İnsanoğlunun ürettiği en cevherli şeyin, niyetlerin yayılmasına katkıda bulunduğu böbürü verir. Rabbe şükür, çocukluğumda bilinçaltıma yerleşen bu hoş fon müziğinden bugüne kadar uzak kalmadım” tabirleriyle aktarmıştı.
Taner, ortaöğrenimini 1935’te Galatasaray Lisesi’nde (Mekteb-i Sultani) tamamladı. Tatil günlerinde çalıştığı matbaada, Atatürk’ün yakını, muharrir ve milletvekili Ruşen Eşref Ünaydın, romancı ve milletvekili Yakup Kadri Karaosmanoğlu, sanat tarihçisi, ressam, müellif Celal Esat Arseven ile tanıştı.
Ekonomi ve siyaset eğitimi almak üzere 1935-1938’de devlet bursuyla Almanya’daki Heidelberg Üniversitesi’ne giden müellif, tüberküloz niçiniyle okulu yarıda bırakıp Türkiye’ye döndü. Başarılı edebiyatçı, 1938-1942’de Erenköy Sanatoryumu’nda tedavi gördü.
İlk hikayesi 1946’da “Haldun Yağcıoğlu” takma ismiyle yayımlandı
Teyzesi yardımıyla küçük yaşlarda tiyatroya ilgi duyan Taner, bir açıklamasında, “Hasan Efendi’yi, Naşit’i, Cemal Sahir’i, Darülbedayi’yi, dayımın sınıf arkadaşı Şadi Fikret’in oyunlarını o devirde gördüm. Birinci gördüğüm sinema, Saraçhanebaşı’ndaki Ulusal Sinema idi. sonrasındasında Alemdar ve Ali Efendi sinemalarına giderdik” tabirlerini kullanmıştı.
Haldun Taner, lisedeyken, müelliflik yeteneğini keşfeden Fransızca edebiyat hocası Mösyö Dard‘ın tavsiyesiyle, kaleme aldığı skeçlerle edebiyat dünyasına adım attı.
“Töhmet” isimli hikayesi, 1946’da “Haldun Yağcıoğlu” takma ismiyle Yedigün mecmuasında yayımlanan Taner, skeç, hikaye, oyun, kabare, senaryo ve hiciv tiplerinde yapıtlara de imza attı. Usta edebiyatçının yazıları, “Ülkü”, “Yücel”, “Varlık”, “Küçük Dergi” ve “Yeni İnsan” mecmualarında de yer aldı.
Siyasal politik temalı hikayelerden oluşan “Yaşasın Demokrasi” isimli kitabını 1949’da okuyucuyla buluşturan usta edebiyatçı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Lisanı ve Edebiyatı Kısmını 1950’de bitirdi ve sanat tarihi kürsüsünde asistan olarak nazaranv yaptı.
Taner’in 1950’de çıkan “Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu” kitabındaki, birebir isimli öyküsü New York Herald Tribune gazetesinin 1953’te düzenlediği milletlerarası yarışta birinciliğe kıymet görüldü.
Varlık mecmuası tarafınca 1956’da “Yılın En Beğenilen Öykücüsü” seçilen Taner’in, 1954’te yayımlanan “On İkiye Bir Var” kitabı 1955’te verilmeye başlanan Sait Faik Öykü Armağanı’nı alan birinci eser oldu. “On İkiye Bir Var” hikayesi, İsviçre Atlantis Yayınevi’nin düzenlediği “Zaman Üstüne Öyküler” yarışında da mükafata layık görüldü.
Yeşilçam için senaryolar yazdı
Viyana Üniversitesi’nde 1955-1957’de ideoloji ve tiyatro eğitimi alan Taner, tıpkı senelerda Yeşilçam’a senaryolar da yazdı. Viyana’da bulunduğu iki yılda 700’den çok oyunu seyretme ve tanıma imkanı bulan Taner, o günlerde klasik ve epik tiyatro ile de ilgilendi.
Taner, 1957’de İstanbul Üniversitesinde birinci sefer tiyatro tarihi ve dramaturgi dersleri verirken bir yandan da Tercüman gazetesinde köşe müellifliği yaptı. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinde 1 Mart 1960’ta okutman olarak çalışmaya başlayan muharrir, darbe sebebiyle 146 üniversite hocasıyla nazaranvinden alındı.
Üniversitenin Fransız Filolojisi Kürsüsü’nde 1962’de öğretim vazifelisi olan müellif, 21 Nisan 1976’ya kadar bakılırsavini sürdürdü.
Haldun Taner, 1950’den daha sonra İstanbul Edebiyat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü ile 1968’de kuruculuğunu üstlendiği Language and Culture Center Özel Tiyatro Okulu’nda (LCC) öğrenciler yetiştirdi.
1967’de Deve Kuşu Kabare Tiyatrosunu kurdu
Başarılı muharrir, 1960’tan itibaren tiyatro çalışmalarına ağırlaşırken, şimdiki olayları bahis alan eleştirel oyunları sunabilmek emeliyle kabare tiyatrosunun kuruluşuna öncülük etti. Taner, Ahmet Gülhan, Zeki Alasya ve Metin Akpınar ile 1967’de İstanbul’da Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nu kurdu. Toplumsal ve politik taşlamaya yer veren tiyatro, kendisine mahsus üslubuyla geniş izleyici kitlesine ulaştı.
Münir Özkul ile 1969’da Bizim Tiyatro’yu, Ahmet Gülhan ile 1978’de Tef Tiyatro Grubu’nu kuran Taner, Emekçi Tiyatrosu’nda tiyatro dersleri verdi. Usta kalem, Tercüman ve Milliyet gazetelerindeki köşesinde, “Devekuşuna Mektuplar” başlığıyla fıkralar kaleme aldı.
Oyunlarında meddah geleneği ve tuluat tiyatrosunun özelliklerinden yararlanan Taner, tiyatrodaki birinci yapıtlarında de dramatik cinsin başarılı örneklerini verdi. Ünlü müellifin kaleme aldığı “Keşanlı Ali Destanı” oyunu, Türk tiyatrosunda epik tiyatronun birinci örneği olurken, oyun Almanya, İngiltere, Çekoslovakya ve Yugoslavya’da da sahnelendi.
Haldun Taner’in 1969’da çıkardığı “Sancho’nun Sabah Yürüyüşü” kitabı, Bordighera Memleketler arası Mizah Şenliği’nde hikaye mükafatını, “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı” oyunu ise 1972’de Türk Lisan Kurumu Tiyatro Ödülü’nü kazandı.
Usta edebiyatçı, hikayelerinde çoklukla insan ve insani bedeller, tabiat, ömür, vakit, ruhsal durumlar, seçme yetisi, seçicilik özelliği ve anormallik üzere başlıklara yer verdi.
Olayı ön planda tutan ve klasik örgülü öyküler yazan Taner, entrikalı, sürprizli ve güldürücü durumlara yapıtlarında yer verdi. Çeşitli senaryolara da imza atan müellif, ayrıyeten Birleşmiş Milletler UNESCO kültür kurullarında misyon aldı.
7 Mayıs 1986’da hayatını kaybetti
Alçak istekli ve şık kişiliğiyle tanınan Taner, 7 Mayıs 1986’da kaldırıldığı Haydarpaşa Göğüs Hastanesi’nde hayatını kaybetti. Beylerbeyindeki Küplüce Mezarlığı’nda kabri bulunan Taner’in ismi, 1988’de İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatrosu’nun Kadıköy Sahnesi’ne ve Caddebostan’da bir sokağa verildi.
Ayrıca Milliyet gazetesi tarafınca 1987’den beri müellifin ismine “Haldun Taner Hikaye Ödülü” düzenleniyor.
Haldun Taner, çabucak hemen 5 yaşındayken, 42 yaşındaki babasını kalp krizi niçiniyle kaybedince, annesiyle büyükbabası Matbaa-i Amire Müdürü İsmail Hamit Bey‘in Saraçhanebaşı’ndaki konağına taşındı.
Konakta büyükannesi, teyzesi ve 4 dayısıyla yaşayan Taner, bir yazısında o günleri şu sözlerle anlatmıştı:
Dedesinin matbaası müelliflik ömründe kıymetli rol oynadı
Dedesi ve dedesinin sahibi olduğu Hamid Matbaası, Taner’in müelliflik hayatında dönüm noktası oldu. Usta edebiyatçı bu durumu, “Büyükbabamın matbaası çocuk yaşımda benim için bulunmaz bir ömür okulu, bir tecrübe kaynağı olmuştur. Okul tatillerinde oradan çıkmazdım. Daima makine homurtusu beşere vapurda imiş duygusu verir. Vakti boşuna değil de bir yerden bir yere giderek bereketli bir hareket ortasında harcama övüntüsü verir. İnsanoğlunun ürettiği en cevherli şeyin, niyetlerin yayılmasına katkıda bulunduğu böbürü verir. Rabbe şükür, çocukluğumda bilinçaltıma yerleşen bu hoş fon müziğinden bugüne kadar uzak kalmadım” tabirleriyle aktarmıştı.
Taner, ortaöğrenimini 1935’te Galatasaray Lisesi’nde (Mekteb-i Sultani) tamamladı. Tatil günlerinde çalıştığı matbaada, Atatürk’ün yakını, muharrir ve milletvekili Ruşen Eşref Ünaydın, romancı ve milletvekili Yakup Kadri Karaosmanoğlu, sanat tarihçisi, ressam, müellif Celal Esat Arseven ile tanıştı.
Ekonomi ve siyaset eğitimi almak üzere 1935-1938’de devlet bursuyla Almanya’daki Heidelberg Üniversitesi’ne giden müellif, tüberküloz niçiniyle okulu yarıda bırakıp Türkiye’ye döndü. Başarılı edebiyatçı, 1938-1942’de Erenköy Sanatoryumu’nda tedavi gördü.
İlk hikayesi 1946’da “Haldun Yağcıoğlu” takma ismiyle yayımlandı
Teyzesi yardımıyla küçük yaşlarda tiyatroya ilgi duyan Taner, bir açıklamasında, “Hasan Efendi’yi, Naşit’i, Cemal Sahir’i, Darülbedayi’yi, dayımın sınıf arkadaşı Şadi Fikret’in oyunlarını o devirde gördüm. Birinci gördüğüm sinema, Saraçhanebaşı’ndaki Ulusal Sinema idi. sonrasındasında Alemdar ve Ali Efendi sinemalarına giderdik” tabirlerini kullanmıştı.
Haldun Taner, lisedeyken, müelliflik yeteneğini keşfeden Fransızca edebiyat hocası Mösyö Dard‘ın tavsiyesiyle, kaleme aldığı skeçlerle edebiyat dünyasına adım attı.
“Töhmet” isimli hikayesi, 1946’da “Haldun Yağcıoğlu” takma ismiyle Yedigün mecmuasında yayımlanan Taner, skeç, hikaye, oyun, kabare, senaryo ve hiciv tiplerinde yapıtlara de imza attı. Usta edebiyatçının yazıları, “Ülkü”, “Yücel”, “Varlık”, “Küçük Dergi” ve “Yeni İnsan” mecmualarında de yer aldı.
Siyasal politik temalı hikayelerden oluşan “Yaşasın Demokrasi” isimli kitabını 1949’da okuyucuyla buluşturan usta edebiyatçı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Lisanı ve Edebiyatı Kısmını 1950’de bitirdi ve sanat tarihi kürsüsünde asistan olarak nazaranv yaptı.
Taner’in 1950’de çıkan “Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu” kitabındaki, birebir isimli öyküsü New York Herald Tribune gazetesinin 1953’te düzenlediği milletlerarası yarışta birinciliğe kıymet görüldü.
Varlık mecmuası tarafınca 1956’da “Yılın En Beğenilen Öykücüsü” seçilen Taner’in, 1954’te yayımlanan “On İkiye Bir Var” kitabı 1955’te verilmeye başlanan Sait Faik Öykü Armağanı’nı alan birinci eser oldu. “On İkiye Bir Var” hikayesi, İsviçre Atlantis Yayınevi’nin düzenlediği “Zaman Üstüne Öyküler” yarışında da mükafata layık görüldü.
Yeşilçam için senaryolar yazdı
Viyana Üniversitesi’nde 1955-1957’de ideoloji ve tiyatro eğitimi alan Taner, tıpkı senelerda Yeşilçam’a senaryolar da yazdı. Viyana’da bulunduğu iki yılda 700’den çok oyunu seyretme ve tanıma imkanı bulan Taner, o günlerde klasik ve epik tiyatro ile de ilgilendi.
Taner, 1957’de İstanbul Üniversitesinde birinci sefer tiyatro tarihi ve dramaturgi dersleri verirken bir yandan da Tercüman gazetesinde köşe müellifliği yaptı. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesinde 1 Mart 1960’ta okutman olarak çalışmaya başlayan muharrir, darbe sebebiyle 146 üniversite hocasıyla nazaranvinden alındı.
Üniversitenin Fransız Filolojisi Kürsüsü’nde 1962’de öğretim vazifelisi olan müellif, 21 Nisan 1976’ya kadar bakılırsavini sürdürdü.
Haldun Taner, 1950’den daha sonra İstanbul Edebiyat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü ile 1968’de kuruculuğunu üstlendiği Language and Culture Center Özel Tiyatro Okulu’nda (LCC) öğrenciler yetiştirdi.
1967’de Deve Kuşu Kabare Tiyatrosunu kurdu
Başarılı muharrir, 1960’tan itibaren tiyatro çalışmalarına ağırlaşırken, şimdiki olayları bahis alan eleştirel oyunları sunabilmek emeliyle kabare tiyatrosunun kuruluşuna öncülük etti. Taner, Ahmet Gülhan, Zeki Alasya ve Metin Akpınar ile 1967’de İstanbul’da Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nu kurdu. Toplumsal ve politik taşlamaya yer veren tiyatro, kendisine mahsus üslubuyla geniş izleyici kitlesine ulaştı.
Münir Özkul ile 1969’da Bizim Tiyatro’yu, Ahmet Gülhan ile 1978’de Tef Tiyatro Grubu’nu kuran Taner, Emekçi Tiyatrosu’nda tiyatro dersleri verdi. Usta kalem, Tercüman ve Milliyet gazetelerindeki köşesinde, “Devekuşuna Mektuplar” başlığıyla fıkralar kaleme aldı.
Oyunlarında meddah geleneği ve tuluat tiyatrosunun özelliklerinden yararlanan Taner, tiyatrodaki birinci yapıtlarında de dramatik cinsin başarılı örneklerini verdi. Ünlü müellifin kaleme aldığı “Keşanlı Ali Destanı” oyunu, Türk tiyatrosunda epik tiyatronun birinci örneği olurken, oyun Almanya, İngiltere, Çekoslovakya ve Yugoslavya’da da sahnelendi.
Haldun Taner’in 1969’da çıkardığı “Sancho’nun Sabah Yürüyüşü” kitabı, Bordighera Memleketler arası Mizah Şenliği’nde hikaye mükafatını, “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı” oyunu ise 1972’de Türk Lisan Kurumu Tiyatro Ödülü’nü kazandı.
Usta edebiyatçı, hikayelerinde çoklukla insan ve insani bedeller, tabiat, ömür, vakit, ruhsal durumlar, seçme yetisi, seçicilik özelliği ve anormallik üzere başlıklara yer verdi.
Olayı ön planda tutan ve klasik örgülü öyküler yazan Taner, entrikalı, sürprizli ve güldürücü durumlara yapıtlarında yer verdi. Çeşitli senaryolara da imza atan müellif, ayrıyeten Birleşmiş Milletler UNESCO kültür kurullarında misyon aldı.
7 Mayıs 1986’da hayatını kaybetti
Alçak istekli ve şık kişiliğiyle tanınan Taner, 7 Mayıs 1986’da kaldırıldığı Haydarpaşa Göğüs Hastanesi’nde hayatını kaybetti. Beylerbeyindeki Küplüce Mezarlığı’nda kabri bulunan Taner’in ismi, 1988’de İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatrosu’nun Kadıköy Sahnesi’ne ve Caddebostan’da bir sokağa verildi.
Ayrıca Milliyet gazetesi tarafınca 1987’den beri müellifin ismine “Haldun Taner Hikaye Ödülü” düzenleniyor.