Gebelikte beslenmeye bağlı görülen sıhhat problemleri

onurnisan

New member
Gebelik, bayan için doğal fizyolojik bir olaydır. Hamile hanımın beslenmesinde maksat, annenin kendi fizyolojik
gereksinmelerini karşılayarak bedenindeki besin öğeleri yedeğini istikrarda tutmak, fetusun olağan büyümesini ve
salgılanan sütün gerektirdiği güç ve besin öğelerini tam olarak karşılamaktır.
Yetersiz ve istikrarsız beslenme problemlerinden en çok etkilenen toplum kümesi beş yaş altı çocuklar ile hamile ve
emzikli bayanlardır. Annenin sıhhati ve beslenme durumu sadece
annenin değil doğuracağı bebeğin de sıhhati, büyüme ve gelişmesi tarafından kıymet taşımaktadır. Anne ve çocuk
ikilisini birbirinden başka düşünmek mümkün değildir. Annenin hamile kalmadan evvelki beslenme durumunun doğacak
bebeğin sıhhati kadar, annenin sıhhati açısından da kıymeti vardır. Anne sıhhatinin korunması açısından
beslenmeye küçük yaşlardan itibaren ehemmiyet verilmelidir. Ülkemizde sık görülen genç yaşta (yani 18 yaşından önce)
anne olan bayan çabucak hemen kendisi büyüme çağını tamamlamadığı için sıhhati etkilenmektedir. bir daha ağır fizikî çalışma
sürdüren bayanların aslına bakarsanız artmış olan güç harcamalarına, bir de gebelik ve emziklilik eklendiğinden bayan kendi
dokularını kullanmak durumunda kalmakta ve gebelik aralıkları kısa olduğundan, sıhhati daha da bozulmaktadır.
Gebelikte bu durumlara bağlı olarak güç ve besin öğeleri gereksinmesi artmaktadır. Artış ölçüsü annenin yaşadığı
iklime, ısıya, beslenme ve fizikî aktivite durumuna bağlı olarak değişmektedir.
Bebeğin doğum tartısını etkileyen etmenlerin başında; anne yaşı, gebelikler ortası müddet, gebelikte yük kazanımı,
annenin gebelik öncesi yükü gelmektedir.
Gebelikte yük kazanımı: Şişman bayanlar, gebelikte 11 kg.dan az ağırlık
kazansalar bile olağan tartıda bebek doğururken, gebelik öncesi anne zayıf ise bebek düşük doğum ağırlıklı
doğma riskine sahiptir.
bayanın gebelik öncesi beslenme durumu değerli olup, mutlak surette dikkate
alınmalıdır. Gebelik öncesi beden tartısı mümkünse saptanmalı ve standartlara bakılırsa değerlendirilmelidir.
Yetişkinlerde boya uygun beden yükünü saptamak için standartlar kullanılmaktadır. Vücut kitle indeksinin
kullanılması ise daha pratik bir formüldür. Uzunluk ölçülür, metre olarak yazılıp karesi alınır. Çıkan sayı 20 ile
çarpılırsa boya uygun tartının alt sonu, 25 ile çarpılırsa boya uygun tartının üst sonu bulunur (ortalama 21).
Bulunan pahaya gebelik ayına nazaran ekleme yapılır. Gebelik öncesi zayıf olan şahıslarda düşük doğum yüklü bebek
doğum oranı vepreeklamsi riski yüksektir. Hamilenin diyetine ek besinler eklenerek bu durumdüzeltilebilmektedir.
Gebelik öncesi şişman olan şahıslarda ise hipertansiyon, şeker hastalığı,doğum kuvvetlikleri üzere biroldukca komplikasyonun

riski artmaktadır.
Gebelikte yük kazanmanın izlenmesi kıymet taşımaktadır. Hamile bayan birinci üç ayda her ayda 0.5-1 kg, daha sonraki
aylarda ise ayda ortalama 1.5-2.0 kg. yük kazanmalıdır. Gebelik müddetince annenin toplam yük artışı ( 10-14
kg.) ortalama 12.5 kg± %15, olmalıdır. 7 kg dan az tartı kazanma, anne ve bebeğin sıhhatini tehlikeye sokar.
Gebelik öncesi anne şişmansa daha az kilo almalıdır. Anneye beslenmesinin ehemmiyeti daima anlatılmalıdır. Ayrıca
tartı kazanımı az olduğunda anne sütünün randımanının düşeceği vurgulanmalıdır.
DİKKAT!
– Gebelik müddetince anne ortalama 12.5 kg ± %15 (10-14 kg) yük kazanmalıdır. (AydaGebe ve emziklilerin
beslenme problemlerinin en önemli niçinleri; ekonomik güçsüzlük, bilgisizlik ve buna bağlı yapılan kusurlu uygulamalar,
hanımın toplumsal durumunun düşük oluşu,anne yaşının küçük olması, bayanın ağır çalışma şartları ve aile
planlamasının uygulanmamasıdır. Gebelikte ve emziklikte birtakım besinler inançlar niçiniyle ziyanlı kabul edilmekte
ve tüketilmemektedir.
Sabah Hastalığı ( Bulantı-Kusma )Kilo kaybının olmadığı, anne adayının sıvı ve elektrolitlerini kaybetmediği, daha
yavaşça seyreden bulantı ve kusma şikâyetleri bebeğe ziyan vermez. Fakat epeyce şiddetli bulantı ve kusma kararı anne
adayının sıvı ve elektrolit kaybı dikkate alınmaz ve tedavi edilmezse bebek düşük doğum yüklü dünyaya gelebilir.
Ayrıyeten düşük riski de yüksektir.
Bulantı ve Kusmaları Önlemek İçin Öneriler
Sabah uyandığınızda yatakta doğrulun, sırtınızı ardınıza dayayarak bir süre oturun. Yataktan kalkmadan evvel bir
kaç tuzlu kraker, kuru ekmek, leblebi üzere nişastalı, mide asidini azaltacak besinler atıştırın.
Yataktan hayli yavaş kalkın. Gün ortasında öğünlerinizde yemek ölçünüzü azaltın, öğün sayısını arttırın. 3 öğün yerine
gereksinimlerinizi 6 öğüne bölerek karşılayın. Yağlı besinler, kızartmalar, yağlı yemekler yemekten kaçının.
Kokusunu duymak istemediğiniz, tiksindiğiniz besinleri konuta almayın.
Midenizde çok doluluk yaratmaması için yemek sırasında sıvı alımından kaçının. (cacık yerine yoğurt, meyve
hoşafı yerine meyve, çorba yerine ekmek tüketin) Midenize dokunan besinleri tüketmeyin. Alışık olmadığınız hiç bir
besini bu periyot denemeyin. Fazla baharatlı besinlerden uzak durun.
Midenizin boş kalmaması için 2 saat ortayla beslenin. Yavaş yavaş yemek yiyin, ivedi etmeyin. Bir besini yedikten
daha sonra şikâyetleriniz arttıysa o besini listenizden çıkarın. Fakat yemek yememeyi düşünmeyin. Besinleri tadarak size
rahatsızlık vereni bulun ve tüketmeyin.
Günde iki kezden çok kusuyorsanız, gün buyu başka şikâyetleriniz sürüyorsa hekiminize kesinlikle danışın.Eğer
bulantı ve kusmalar gün uzunluğu sürüyorsa, kilo kaybı, yemek yiyememe üzere sonuçlara niye oluyorsa bu durum
tedavi edilmesi gereken bir hastalık (Hyperemesis Gravidarum yani gebeliğin şiddetli bulantısı) olarak kabul edilir.
Kesinlikle tedavi edilmesi gereklidir.Tedavi edilmeyen hiperemezis durumu anne ve bebek açısından kimi riskleri
arttırır. Kâfi ve istikrarlı beslenememe kararı vitamin ve mineral yetersizlikleri, anemi, kramplar, bebeğin
gelişmesinde gerileme, anne adayının süratle kilo kaybetmesi, hidrasyon (su kayıpları) üzere istenmeyen durumlar
gelişebilir. Bu niçinle kendinizi izleyin, olağandışı bir durum olduğunu seziyorsanız kesinlikle bir sıhhat merkezine
başvurun. Çünkü serumla su, vitamin, mineral takviyesi sağlayacak tedavi verilmesi gerekebilir.
Anemi: Ülkemizde değerli bir sıhhat sorunu olan anemi bilhassa demir ve folik asit yetersizliğine bağlı olarak
görülmektedir. Hamile bayanlarda, hemoglobin seviyesi 11g/100mL.altına düştüğünde, demir yetersizliği anemisi tanısı
konulmaktadır.
sebebi; Diyetteki demirin emilim oranının düşük olması (bitkisel kaynaklı besin oluşu), parazitler, gereksinmenin
fazla oluşu, sık doğumlar, düşükler ve pikadır (toprak yeme). Ayrıyeten gebelik niçiniyle % 50 oranında artan plazma
hacmine rağmen, kırmızı kan hücrelerinin hacminin artışı ( % 20 artış) bu orana ulaşamamaktadır. Hemoglobin
seviyesinin,11-12 g./100 mL. ortası olması en sağlıklı doğumu sağlamaktadır. Ülkemizde hamile ve emziklilerde ulusal
seviyede anemi oranı sırasıyla % 73.9 ve % 65.4 dür. Anemik hamilelerde taşikardi, baş dönmesi, yorgunluk,
bayılma, dudak ve alt göz kapaklarında soluk renk (normalde kırmızıdır), nefes almada kuvvetlik, yüz ve bacaklarda
şişme üzere belirtiler görülmektedir. Anemik annelerin bebeklerinde prematüre doğumlar, perinatal ve neonatal

ölümler artmaktadır.
Gebelikte artan demir gereksinmesini karşılamak için ek demir verilmesi, çinkonun kullanmasını azaltmaktadır.
Hemoglobin seviyesi 11g./100 mL. altına düşmeden, ek demir preparatlarının kullanılmasına gerek yoktur. Her
öğünde C vitamini içeren besinlerin tüketilmesi, demir emilimini artırmaktadır. Her ay annenin hemoglobini
ölçülmeli, aneminin değeri ve belirtileri anneye öğretilmelidir.
Kemik Dokusunun Harabiyeti (Osteomalasia): Hamile bayan yetersiz beslendiğinde kemik dokusunun üretimi ve
sıhhati için gerekli olan kalsiyum, fosfor üzere mineralleri tüketmezse, yetersiz beslenmenin yanısıra D vitamini
kaynağı olan güneş ışınlarından da yararlanamazsa kemiklerinden kalsiyum ve fosfor çekilir. Kemik dokusunun
yapısı bozulur, erken çöküntüye sebep olur. Kemiklerden minerallerin çekilmesi kararı oluşan hastalığa
osteomalasia denir.
Toksemi: Gebelik toksemisi yetersiz ve istikrarsız beslenen bayanlarda daha sık görülmektedir. Diyastolik kan
basıncı 90 mmHg’nın üzerine çıktığında (6-9’uncu aylarda),bacaklarda ödem olduğunda proteinüri olmadan hafifçe
preeklempsi ve proteinüri olduğunda iseağır preeklempsiden kelam edilir. Bunun için; diyet protein, vitamin ve
mineraller tarafından zenginleştirilir, tuzsuz diyet önerilir.Enerji olağan seviyede verilir.Gebe ve emziklilerde
gözlenen öbür beslenmeye bağlı sıhhat sıkıntıları diş çürükleri,dişeti kanamaları, çok şişmanlık, endemik guatr,
riboflavin yetersizliğine bağlı belirtiler ve ödemdir.
DİKKAT!
Gebelik müddetince anne yetersiz ve istikrarsız beslendiğinde;
– Anne yük kazanamaz, hatta zayıflar. Anne bedenindeki besin öğeleri yedek depolarının istikrarı bozulur. Anne
ve çocuk sıhhati olumsuz etkilenir.
– Anne kansız (anemi ) kalabilir. Toprak ve kil yeme de kansızlığı oluşturur.
– Bacakları ve göz kapakları şişer. Bu durum gereğince protein tüketilmediğinin belirtisidir.
– Çabuk yorulur, çalışma gücü azalır.
– Hastalıklara sık yakalanır ve düzgünleşme müddeti uzar.
– Kemik dokusu harabiyeti görülür. Yetersiz beslenmenin yanısıra D vitamini kaynağı olangüneş ışınlarından da
yararlanamazsa anne kemiklerinden kalsiyum ve fosfor çekilir. Kemikler yumuşar osteomalasia’ya yol açar.
– Gebelik zehirlenmesi ( preeklempsi, eklampsi, toksemia ) görülür.
– Anne vefatları görülür.
– Meyyit doğum, erken doğum (prematürelik) cılız-zayıf çocuk doğumu, bedensel ve zihinsel özürlü çocuk doğumları
görülür.
Görüldüğü üzere bebek ana rahmine düştüğü andan başlayan hayat mucizesinin her devresinde sağlıklı beslenme
sağlıklı hayatın vazgeçilmez ögesidir, hepinize hayat uzunluğu ruh ve bedenen sağlıklı günler dilerim…
 
Üst