Füsun Sarp Nebil yazdı: Elektrikte Konseyi Güç 98 GW, Yıl İçinde Anlık Azamî Heyeti Güç Muhtaçlığı 50 GW, Kesintisinin sebebi ise 5 GW Eksik Olması

Smug

Active member
Başlığa bakıp, bu yazıyı yazanın matematiği de zayıfmış diye düşünebilirsiniz. Lakin matematiğim çok âlâ. Bozuk olan nizam. sebebini anlatalım.

Güne elektrik kesintisi ile uyandık. İstanbul, İzmir, Ankara, Gaziantep, Konya, Bursa, Adana, Mersin, Kırklareli, Hatay, Uşak, Manisa başta olmak üzere epey sayıda kentte elektrik kesintileri yaşandı.

Kesinti herkesi meraklandırdı; yangın denildi, kuraklık denildi, klima denildi. Lakin yıllardır bilinen bir şey Türkiye’nin en çok elektrik gücü harcadığı günler 20 temmuz – 5 ağustos içinde bir gündür.

Artık soru şu ; Bu aralığın durumu yıllardır biliniyorsa, kuraklık, klima, mlima demeden, bu periyoda özel tedbir alınması gerekmiyor mu?

Lakin “o da nesi?” Bırakın tedbir almayı durum tam zıddı. Yani başlıkta gördüğünüz üzere kapasitemiz 2 kat ötürüsıyla bol ölçüde yetmesi lazım ancak niçinse 5.000 MW eksik var.

Elektrik kesintisinin sebebi, Elektrik Mühendisleri Odası’nın (EMO) tespitine bakılırsa, verilen elektrik gücü ile tüketilen güç içinde yaklaşık 5.000 MW eksiklik olması [1]. ötürüsıyla “Elektrik Piyasası” hakikat çalışıyor yani kapasite bu seviyede kullanılıyor olsaydı, kullanmasın yükseldiği periyot için ekstra bir tedbir gerekli olmayabilirdi. Zira başta da dediğimiz üzere, Türkiye’nin şurası gücü 98 Bin MW, tüketim ise üstteki grafikten görüyorsunuz, ortalama 40 bin MW ve bahsetmiş olduğumiz en hayli harcanan günlerde bu azamî 50 bin MW oluyor. Yani hala şurası gücün yarısı ya da 2/3’ü kadar.

bu biçimde nasıl oluyor da 5.000 MW eksik oluyor?

Bunu ve elektrik piyasası ile ilgili diğer sorularımızı, Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) idare konseyi üyesi ve elektronik yüksek mühendisi Mehmet Özdağ’a sorduk. Karşılıkları en aşağıdaki görüntüden izleyebilirsiniz. bir daha de bu konuşmadan değerli noktaları, burada sizler için özetleyelim;

Mehmet Özdağ, yaşanan kesintilerin temel sebebinin elektrik gücünün piyasalaştırılması olduğunu söylemiş oldu. Bugün ülkemizin tükettiği elektrik gücünün yüzde 80’inin özel şirketler tarafınca karşılandığını belirten Özdağ bunun kararında elektriklerin kesilebildiğini söylüyor :

“Türkiye’nin kurulu elektrik güç kapasitesi 98 bin MW. Bunun 10 GW’ını kendi iç muhtaçlıkları için kullanıyorlar desek, 10 MW’ını da arıza vs desek. Şu anda en az 70 GW şurası kapasitemiz var. bu biçimde bu kesinti niye oluyor?

Zira elektrik piyasasında idare zafiyeti var. Piyasanın % 80’i özel firmalara ilişkin ve bizim çıkardığımız sonuç şu; maliyetler yükselmiş ise, kimi firmalar santrallarını kapatmış olabilirler. Yani sisteme elektrik vermiyorlar.

Şu anda tahminen kendi meskeninde ömür dayanak ünitesine bağlı olan beşerler var. Tahminen biroldukça sanayi tesisinde anlık üretim sırasında bunu tolere edemeyecek yerler var. Ulusal bazda bir şeyden bahsediyoruz. Ulusal ölçekli afet sırasında bu biçimde bir kesinti olabilir. Lakin şu an bu biçimde bir durum da yok. ötürüsıyla bir halde izah edilebilir olması gerekiyor.

Bizim yaptığımız görüşmelere göre 50 bin megavatın üzerinde anlık tüketim olmuş. Pekala nasıl oluyor da 20 bin MW yedeğimiz olduğu bir sistemde, 5 bin MW’ı yönetemiyoruz. Biz bunun bir idare zaafiyeti olduğu görüşündeyiz.

Özdağ siyasi idarenin hesap verme zaruriliği duymamasının da bu kararı getirdiğine işaret ediyor.

Siz de söylemiş olduniz; 20 temmuz – 5 ağustos ortası bu ülkede senelerdan beri elektrik gücünün en zirve tüketildiği devirlerdir. Bu tarihler kuraklık ve sıcaklık etkisinin en ağır yaşandığı periyotlardır. Yani hidroelektrik santrallerindeki su düzeyinin düşmesi sürpriz bir şey değildir. Kuraklık sıcaklık sıkıntısı de birebir biçimde öngörülmeyen bir şey değildir.

Bütün bunlar öngörülebilirken, neden bugün bu kesintiyi yaşıyoruz. Bu büsbütün sistemin yönetilememesinin, siyasi idarenin ve güç idaresinin bize hesap verme zaruriliği hissetmemesinden kaynaklanıyor.

bir daha de kamu tarafında çalışan mühendis ve teknisyenler olduğunu unutmamak lazım. Onlar bu 5 bin MW’lık eksiklik için güç dengelemesi yapılmasa tahminen de bir daha dünyanın sayılı sistem çökmesini yaşayacaktık. Bu yönetimsizlik ile elektrik sistemimiz, 31 mart 2015’de yaşadığımız üzere toptan çöker ve 7-8 saat ve hatta daha uzun elektriksiz kalabilirdik. Yani bugün tahminen de yaşadığımız şey berbatın yeterlisi olmuş olabilir .”

Özel Dal elektrik fiyatlarını beğenmiyor diye düşünüyoruz

Özdağ’ın belirttiği bir konu da, 2001 yılında elektrik piyasası kanunu yürürlüğe girdikten daha sonra elektrik gücünü alınır satılır bir meta olarak değerlendirilmeye başlaması. Bu durumun halkın en alışılmış haklarından birisi olan güç konusunda, talebin karşılanmasında ve fiyat mevzularında meselelere yol açtığını belirtiyor. Özelleştirme daha sonrasında kamunun elektrik gücünde yeni yatırımlar yapmasının da bir manada önünün kapatıldığına işaret ediyor. Şöyle diyor;.

“Yaşadığımız kesintilerin temelinde yatan elektrik gücünün piyasalaştırılmasıdır. Bunları resmi kaynaklardan doğrulama imkanımız olmayabilir. Kimileri da ticari sır manasındadır. Lakin bilhassa elektrik meblağlarına baktığımızda özel kesimin üretim fiyatlarını beğenmediğini düşünüyorum”


Doğal Gaz Santrallarının 3’de 1’i Çalışmıyordu


örneğin tabloda, doğal gaz santrallarının düşük kapasiteli çalıştırıldığı görülüyor. Aşağıda 2 ağustos, sabah 10’daki üretimi görüyorsunuz. Toplam 41.232 MW’ın 17,3 Bin MW’ı Doğal Gaz olarak verilmiş. halbuki doğal gazda tam kapasite 26 MW. Yani lakin 3’de 2’si çalışmış. Zira doğal gaz ile elektrik üretiminin maliyeti kıymetli.


Bir de şu grafiğe bakalım; sabah saat 4’ü gösteriyor. Dikkat ederseniz güneş gücü gece olması gerektiği üzere sıfır. Lakin üstteki tabloya bakarsak, sabah güneş gücünün çalışmaya başladığı görülüyor. Özdağ’a bu mevzuyu da yani yenilenebilir güç konusunu da sorduk. Getirilen yönetmeliklerle güneş gücünün önünün kapatıldığını anlattı. Ferdi güç üretiminin engellenmesinin ise farklı bir aptallık olduğunu belirtti. Bunu bir öbür programda daha ayrıntılı konuşacağız.


Eylülde Artırım Gelir mi?

Üstte verdiğimiz sayfalardaki datalara bakıldığında görülen bir öteki durum da şu; eylül ayında elektriğe yeni bir artırım gelme mümkünlüğü yüksek. 2021 yılı toplamında şimdiye kadar elektriğe %21,90 artırım yapılmış durumda. Program öncesi konuştuğumuz bir uzman eylül ayında yeni gelebilecek olan zammı % 15 olarak tahim etti lakin EMO, yol sonuna kadar % 30 üzere 2 etapta artırım yapılmak istenebilir diye düşünüyor. Bakalım hangi varsayım hakikat çıkacak.

Alışılmış bunu söylerken şunu da hatırlatalım, motamot köprüler, hastaneler, havaalanları üzere, elektrikte de verilmiş garantiler var. halbuki program öncesi görüştüğümüz uzman elektrikte garantinin verilmesinin anlamsızlığını şu örnekle anlattı;

“Diyelim ki, bir taraftaki baraja o sene düzgün yağmur yağdı. Yani elimizde ucuz elektrik imkanı var. Bu durumda niye öbür taraftaki değerli elektriği garanti etmek zorundayız?”

Yani özelleştirmede düzeltilmesi gereken konular olduğu anlaşılıyor. Bunlar garantiler, fiyatlar, yatırımlar. Bugünkü kesintinin yani eksik üretimin sebebi arıza ise, sorgulamamız gereken şey şu; özel kesim verdiği hizmete yönelik yatırımlarını yerine getiriyor mu? Bu yatırımları yerine getirmesi için Güç Piyasası Denetleme Kurumu (EPDK) denen kurum sanki nazaranvini ne kadar yerine getiriyor? Ya da ne olup bittiğini farkında mı? Ya da farkındaysa bu kesinti niye yaşandı?

Şu ana kadar EPDK’dan bu kıymetli kesinti için bir açıklama duymadık. Sayfalarına baktığımda ise, basın açıklamalar kısmında 2016 yılında liderin bir konuşmasından öbür bir şey yok. niye? EPDK tüketici lehine çalışan bir kurum değil midir? Güç piyasalarını kimin için düzenliyor? [2]

Barajlarda Meteoroloji Raporları ve DSİ İkazları Ne Kadar Uygulanıyor?


Bu ortada bir argüman da, elektrik üretimi için barajlarda tutulan sularla ilgili. Bu suların, şayet meteoroloji raporunda çok yağmur verilmişse, DSİ tarafınca yapılacak ikaz ile –sel tehditine karşı– evvelinde boşaltılması gerektiği lakin özel firmaların zar güç topladığı suyu, boşaltmakta isteksiz olduğu için birtakım sellerin oluşabileceği üzere bir argüman var. Bunun incelenmesi lazım. Sanki inceleyen birileri var mı?

Pekala Nükleer Santral?

Bir de nükleer santralın garanti edilmiş fiyatı var. Bu yazıda hususumuz “çevresel etkiler” değil. Etraf başlıbaşına başka bir sorun ve biz bu yazıda onu değil, fiyatlamayı konuşmak istiyoruz.

Akkuyu Nükleer santralı için, şu anda kırkbeş-elli kuruş olan piyasa fiyatına rağmen 12.35 $cent – 15.30 $cent içinde fiyat garantisi verilmiş. Alt limitten baksak bile 3 katı. Üstelik 15 sene garanti var. Bu da öbür bir saçmnalık. EMO İdare Konseyi üyesi Mehmet Özdağ, bu garantinin ve nükleer santralın çalışmaya başlaması ile elektrik fiyatlarını daha da üst çekeceği kanısında.

Verimlilik ve Tasarruf

EMO İdare Heyeti üyesi ve elektronik mühendisi Mehmet Özdağ’ın en epey üzerinde durduğu bahis ise, “Enerji Verimliliği ve Tasarruf” oldu. Harcamayı konuşmaktan tasarrufu konuşmaya sıra gelmediğini ikaz ediyor ve halkın yani hepimizin güç konusuna daha ihtimamlı yaklaşmamız gerektiğini ısrarla belirtiyor. Bu kapsamda binalarımızın daha âlâ izole edilmesi ve inşaat yönetmeliklerinin buna bakılırsa düzenlenmesi bir an evvel düşünülmesi gereken bir husus.

Santrallarımız var lakin kullanamıyoruz. Özelleştirme yapmışız lakin firmaları denetleyemiyoruz. Tam aksine firmaların kelamı geçiyor. Güç piyasası düzenlemeleri var ancak sonuçlara baktığımızda kesintileri ya da fiyatları ile kullanıcılar yani tüketici/sanayici lehine değil üzere gözüküyor. Güneş, rüzgar, su kaynaklarımız, diğer ülkelerin –gerçekten kıskanacağı–sahip olamadığı bir seviyede. Ancak gerektiği üzere kullanmadığımız için dünya kadar dövizimiz yurtdışına gidiyor. Yani öbür bir hayli bahiste olduğu üzere Güç idaresi konusunda da sınıfta kalmışız.

Özetle, bu hükümet 19 yıldır yaptıkları ile güç kesimini de yönetmeyi beceremediğini göstermiş durumda. Bundan daha sonra gelecek olan yeni idarelerin, ivedilikle ortak aklı toplayıp, bu mevzuda çalışma yapması gerekiyor. Ülkemizin geleceği için değerli bir husus olan güç alanında, ısıtmadan, dijitalleşmeye, fabrikalarımızdaki üretime, sıhhatimize, eğitimimize, yani her şeye tesir eden bu bahsin düzgün yönetilmesi ve şu andaki beceriksizliklerin süratle düzeltilmesi lazım.

Aşağıda bu mevzuları konuştuğumuz görüntü var..


Güç konusunda tüketici olarak, hem hakkımız olan güç idaresini istemek, tıpkı vakitte tasarruf ve verimlilik için sorumluluk almak ve farkında olmak gerekli. BUGÜN.. YARIN DEĞİL..

[1] EMO : İdare Zafiyeti, Elektrik Kesintisi Getirdi

[2] Elektrik Piyasası Basın Açıklamaları Listesi

[3] Şeffaflık – EPİAŞ





Ernst & Young: Yeşil güç 110 bin istihdam sağlayabilir

Veysi Dündar: İktidar tartışmasız Yıkım Yaşatıyor

PMI Temmuz: AB ve Türkiye’de güçlendikçe enflasyon artıyor
 
Üst