Smug
Active member
Üretim, İhracat, İstihdam, Büyüme kulağa ne kadar beğenilen geliyor değil mi? İktisadın bu çizgide bulunmasına itiraz eden olmaz! Lakin Yeni İktisat Modelin bu söylemi ile Piyasa gerçekleri örtüşmedi, önemli meseleler var biline. Yakında Endüstride “Büyük Ani Duruş” görürseniz şaşırmayın! Piyasada sıkıntılar o kadar büyük.
Maliyet Hesaplanamıyor
Şu an sanayicilerin personellik hariç nerede ise tüm maliyetleri dövize endeksli, nasıl olmasın ki Kömür, Elektrik %130, Doğalgaz maliyetleri %140 artmış durumda. Yıllık sabit fiyat Hizmet Kontratı olan Yemekçisinden, Servisçisine, Nakliyecisinden, Temizlikçisine herkes mukaveleyi feshi için endüstricinin kapısında; “cayma hakkını” kullanacağını cezası olsa da bu durumda bile daha karlı çıkacağını belirterek revize mukavele istiyor; bu problemler medyada dillendirilmiyor bile! Hammadde girdisinden, Poşetine; Ambalaj kutusundan, kimyasalına son bir ayda yüzde yüz artmış durumda farkında mısınız?
Birtakım mamüllerin ambalajı arasındakinden daha kıymetli hale gelmiş durumda. Bu ortamda endüstrici nasıl maliyet hesabı yapsın. Sattığını birebir fiyatla yerine koyamaz hale geldi; kafayı borsaya gömüp “her şey güzel” demeyi bırakalım artık!
Vadeli satışlar bitti, tabi TL toptan satışlar da
Vadeli satışlar bıçak üzere kesildi. Evvelden verdiği vadeli satışların ziyanları çabucak hemen hesaplanamadı bile. Kimse TL hesap yapamaz oldu. Dolarizasyonu düşürelim derken Ticari Piyasa dolarize olmuş biçimde biline. Toptancılar bırak aylık fiyat açıklamayı artık “öğledilk evvel öğlenden daha sonra fiyat” açıklıyor hale geldi biline! TL çek bıçak üzere kesildi. Birinci sefer döviz çeki kullanan müşterileri bir zahmet BDDK ve Merkez Bankası raporlasın.
İhracatçı söylendiği kadar avantajlı değil
İhracat arttı hoş de kıymetli olan “sürdürülebilirlik”. “Kur avantajı ihracatı artıracak” telaffuzunun sanıldığı kadar tesir yapmadığını önümüzdeki aylarda nazaranceğiz. Çünkü, yaptığın ihracatın kıymetli bir girdi kısmı ithal eser. Avantaj dediğin endüstricinin stokta ne kadar hammadde ve yan mamul varsa o kadar. Yurt dışı müşterileri pazarlık yapıp fiyat indirmeye çalışmıyor mu sanıyorsunuz? Stoklar bitince hangi kurdan yeni girdiyi hesaplayacak Endüstrici.
Haydi ihracat yaptı, ihracatımızın ne kadarı peşin; birçok ihracat mal mukabili, yani malı gönderdi bedeli altı ay daha sonra gelecek. İhracat bedeli altı ay daha sonra geldiğinde kur on-on bir TL olur ise ziyan etmeyecek mi? İhracatçı Forward yaparak hazırlık yapar sanıyorsanız, vadeli ihracat kadar Forward fiyatı gösterin bana, yok! İthal eserler de peşine dönmüş nerede ise. Üstelik emtia meblağları arttığı bir yana, ulaşması da sıkıntı durumda. Sanayi piyasasında birtakım girdileri bulmak zorlaşmış durumda. Navlun fiyatları almış başını gitmiş, Çin’den iki bin dolara gelen bir konteyner sekiz ile on üç bin dolara kadar çıkmış durumda.
Yeni Taban fiyat yeni işsizler doğurabilir!
Minimum fiyatın eridiğini görmeyen yok. Dolar bazında da düşünseniz, alım gücünü de hesaplasanız önemli erime var. Görünen o ki, nette dört binlere yakın bir fiyat açıklanacak. Var sayalım net dört bin lira oldu. Günlüğü 133 TL’ye gelir. Âlâ de Tuvalet kağıdı 131 TL olmuş. Akşama kadar çalışıp bir tuvalet kağıdı alıp meskene gideceksin yani. Öteki kelamım yok! Dört bin lira kadar olacak Minimum fiyatın patrona maliyeti ne kadar olur. Sanayiciye Emekçi maliyetini yalnızca kuru maaş düşünmeyin. Her süreci resmi olan endüstrici için mesaisi, vergisi, SGK’sı, özel sigortası, servisi, yemeği bir çalışanın maliyeti dokuz, on bin liraya çıkacak. Kaç sanayi işletmesi bunu kaldırabilir.
bu biçimde alacak emekçileri karşısına beş şahıstan birini çıkaracak işten, dört şahsa de dönüp “beş kişinin işini yap” diyecek. Umarım bu biçimde olmaz. her neyse yeni yılda işsizlik müracaatlarından durumu daha düzgün anlarız. Yanlış anlaşılmasın maksadımız minimum fiyat fazla artmasın halinde bir telaffuz değil, tabi ki artsın, işçinin hakkı, az bile. Endüstride çarklar dönsün daha fazlasını verir endüstrici ancak çarklar yavaşladığında çaresizdir. Endüstricinin en büyük korkusu batmak değil bir gün çalışanına maaş verememektir.
ÇİN olacağız cin fikirliliği kime ilişkin merak ediyorum!
“Üretim İktisadı Modeline” kimse itiraz etmez. Lakin samimiyeti sorgulanır. Samimi olan anlayışın bir kere Meslek Lise Eğitimine tartı vermesi gerekirdi. Veriliyor mu? Her OSB’de bir lise projesi hoş, lakin yetersiz. Üretim İktisadının ana itici motoru Endüstridir. Buna inanan anlayış, olan sanayi tesisleri “özelleştirerek” yok olmasını sağlamazdı. Monopol, Sigara fabrikalarımız kapandı. SEKA örneği facia. Santraller, Limanlar, Gübre fabrikaları elden gitti. Onlarca fabrika özelleştirme daha sonrası TOKİ toprağı üzere konut yeri oldu yeterli mi! Unutmadık, kimi işletmelerin satış fiyatı depolarındaki stok malların dahi altındaydı! “Üretim Ekonomisi” diyorsan her iş kolunda entegre imalatını tamamlayacaksın, merhum Erbakan’ın “makina yapan makinalar” hayaline ne kadar yakınız? Yahut endüstrinin ithal bağımlılığını ne kadar azaltabildik?
Organik tarımı özendireceğimize üstüne binlerce yıllık Anadolu tohumunu “sertifikalı tohum” değil diye yasaklayan nasıl bir zihniyettir? Kısır tohumun neresi yerli ve milli! Tarım girdilerin ne kadar yerli ve ulusal? Çin hala beş yıllık kalkınma planları ile büyüyor, sahi ne oldu bizim beş yıllık kalkınma planlarımıza? Samimi olan Üretim İktisadından bahseden zihniyet DPT’yi saf dışı bırakmazdı!
Kredi faiz oranları düşecekti, arttığı yetmedi olan krediler de durdu!
Yeni İktisat Modeli ana sloganı “düşük faiz”. Düşük faizden vaz geçtim, yüksek faiz ile krediler de durdu farkında mısınız? İktisat kurmayları yarın üç kamu bankasını da arasın, bir yıllık spot kredi sorsun bakayım olumlu yanıt alabilecekler mi? Halkbank’ta nerede ise bir yıldır yanlışsız dürüst ticari kredi yok! Vakıfbank’ın “çıpa kredisi” ne oldu, bitti! Hazineye %20’nin üzerinde para satan bankacılık dalı piyasaya kredi verir mi sanıyorsunuz! Merkez Bankası faiz indirmedilk evvel %15-16 olan Rotatif / BCH Ticari krediler %19-20 oldu. Bugün özel bankalardan bir yıllık spot kredisi fiyatlaması isteyin bakayım %26-28 ortası fiyat duyacaksınız! Hani faizler düşecekti? Merkez Bankası faiz indirdikçe Piyasada Kredi faiz oranları artıyor! bu biçimde mi Endüstrici İhracatı patlatacak! O denli laf ile olmuyor beyler! Alana inip sanayiciyi dinleyin bence.
Kredi Takipleri artıyor
5 Kasım’da 153,3 milyar TL olan Bankaların Kredi Takip fiyatı 3 Aralık’ta 161,7 milyar TL’ye yükselmiş durumda. Bunun ortasındaki Ticari Kredi takipleri de 131,8 milyar TL’den 5,6 milyar TL artarak 137,4 milyar TL’ye yükselmiş durumda bilmem farkında mısınız? Müsilaj nasıl birdenbire ömrümüze girdi ise taban dalgada zombi şirketler birikmiş durumda, şimdilik bankalarca yüzdürülüyor. yıllardır bildiğimiz fakat ismi yeni olan modelde, “Müteahhitler iki konut satacak” diye Sanayiciyi vurdunuz haberini olsun! Üretim, Büyüme, İhracat müteahhitle değil Endüstrici ile oluyor maalesef. Müteahhit sizi büyütür ancak Kalkınmanızı sağlamaz, biline! Evvel Büyüme ile Kalkınma farkını bir inceleyin isterseniz. Büyüdüğümüzü lakin Kalkınamadığımızı görürsünüz!
özetlemek gerekirse, üstte özetini geçtiğim niçinlerden ötürü; Büyüne, Üretim, İhracat, İstihdam kavramları kulağa beğenilen geliyor fakat bunlar yalnızca Para Siyasetleri ile yönetilerek sağlanacak bir durum değil. İktisat de yalnızca para oyunlarını içeren Borsa sanal aleminden ibaret değil; gerçek hayat Endüstride, sahada! Ortada önemli bir belirsizlik var! Kalkınmada şayet olmazsa olmaz Maliye Siyasetinin ismi dahi yok! Kısa periyodik iktisattaki şok hareketler sebebi ile Endüstride ‘sudden stop‘ yani ‘ani duruş‘ yaşarsak şaşırmayın, kızmayın da! Bir şeyler yaparken nelere ziyan verildiği, tesir – reaksiyon tahlili, swot tahlili aşikâr ki tam yapılmamış; yapıldı ise de piyasalar eksik okunmuş; zıt giden, açıklanamayan, olağan olmayan hayli şey var! Denetimli ŞOK DOKTRİNİ uygulanıyor ise senaryo epeyce makus endüstrici açısından bu sinemanın sonu güzel bitmez!
Erol TAŞDELEN – Ekonomist www.bankavitrini.com
REIDIN-GYODER: ‘Konut Stokları Süratle Eriyor…’
TAHLİL: Bütçe açığı/GSYH oranı 2021 sonunda %2,0’nin altında kalabilir
Yeni inşaat projelerine kur ve maliyet artışı pürüzü
Maliyet Hesaplanamıyor
Şu an sanayicilerin personellik hariç nerede ise tüm maliyetleri dövize endeksli, nasıl olmasın ki Kömür, Elektrik %130, Doğalgaz maliyetleri %140 artmış durumda. Yıllık sabit fiyat Hizmet Kontratı olan Yemekçisinden, Servisçisine, Nakliyecisinden, Temizlikçisine herkes mukaveleyi feshi için endüstricinin kapısında; “cayma hakkını” kullanacağını cezası olsa da bu durumda bile daha karlı çıkacağını belirterek revize mukavele istiyor; bu problemler medyada dillendirilmiyor bile! Hammadde girdisinden, Poşetine; Ambalaj kutusundan, kimyasalına son bir ayda yüzde yüz artmış durumda farkında mısınız?
Birtakım mamüllerin ambalajı arasındakinden daha kıymetli hale gelmiş durumda. Bu ortamda endüstrici nasıl maliyet hesabı yapsın. Sattığını birebir fiyatla yerine koyamaz hale geldi; kafayı borsaya gömüp “her şey güzel” demeyi bırakalım artık!
Vadeli satışlar bitti, tabi TL toptan satışlar da
Vadeli satışlar bıçak üzere kesildi. Evvelden verdiği vadeli satışların ziyanları çabucak hemen hesaplanamadı bile. Kimse TL hesap yapamaz oldu. Dolarizasyonu düşürelim derken Ticari Piyasa dolarize olmuş biçimde biline. Toptancılar bırak aylık fiyat açıklamayı artık “öğledilk evvel öğlenden daha sonra fiyat” açıklıyor hale geldi biline! TL çek bıçak üzere kesildi. Birinci sefer döviz çeki kullanan müşterileri bir zahmet BDDK ve Merkez Bankası raporlasın.
İhracatçı söylendiği kadar avantajlı değil
İhracat arttı hoş de kıymetli olan “sürdürülebilirlik”. “Kur avantajı ihracatı artıracak” telaffuzunun sanıldığı kadar tesir yapmadığını önümüzdeki aylarda nazaranceğiz. Çünkü, yaptığın ihracatın kıymetli bir girdi kısmı ithal eser. Avantaj dediğin endüstricinin stokta ne kadar hammadde ve yan mamul varsa o kadar. Yurt dışı müşterileri pazarlık yapıp fiyat indirmeye çalışmıyor mu sanıyorsunuz? Stoklar bitince hangi kurdan yeni girdiyi hesaplayacak Endüstrici.
Haydi ihracat yaptı, ihracatımızın ne kadarı peşin; birçok ihracat mal mukabili, yani malı gönderdi bedeli altı ay daha sonra gelecek. İhracat bedeli altı ay daha sonra geldiğinde kur on-on bir TL olur ise ziyan etmeyecek mi? İhracatçı Forward yaparak hazırlık yapar sanıyorsanız, vadeli ihracat kadar Forward fiyatı gösterin bana, yok! İthal eserler de peşine dönmüş nerede ise. Üstelik emtia meblağları arttığı bir yana, ulaşması da sıkıntı durumda. Sanayi piyasasında birtakım girdileri bulmak zorlaşmış durumda. Navlun fiyatları almış başını gitmiş, Çin’den iki bin dolara gelen bir konteyner sekiz ile on üç bin dolara kadar çıkmış durumda.
Yeni Taban fiyat yeni işsizler doğurabilir!
Minimum fiyatın eridiğini görmeyen yok. Dolar bazında da düşünseniz, alım gücünü de hesaplasanız önemli erime var. Görünen o ki, nette dört binlere yakın bir fiyat açıklanacak. Var sayalım net dört bin lira oldu. Günlüğü 133 TL’ye gelir. Âlâ de Tuvalet kağıdı 131 TL olmuş. Akşama kadar çalışıp bir tuvalet kağıdı alıp meskene gideceksin yani. Öteki kelamım yok! Dört bin lira kadar olacak Minimum fiyatın patrona maliyeti ne kadar olur. Sanayiciye Emekçi maliyetini yalnızca kuru maaş düşünmeyin. Her süreci resmi olan endüstrici için mesaisi, vergisi, SGK’sı, özel sigortası, servisi, yemeği bir çalışanın maliyeti dokuz, on bin liraya çıkacak. Kaç sanayi işletmesi bunu kaldırabilir.
bu biçimde alacak emekçileri karşısına beş şahıstan birini çıkaracak işten, dört şahsa de dönüp “beş kişinin işini yap” diyecek. Umarım bu biçimde olmaz. her neyse yeni yılda işsizlik müracaatlarından durumu daha düzgün anlarız. Yanlış anlaşılmasın maksadımız minimum fiyat fazla artmasın halinde bir telaffuz değil, tabi ki artsın, işçinin hakkı, az bile. Endüstride çarklar dönsün daha fazlasını verir endüstrici ancak çarklar yavaşladığında çaresizdir. Endüstricinin en büyük korkusu batmak değil bir gün çalışanına maaş verememektir.
ÇİN olacağız cin fikirliliği kime ilişkin merak ediyorum!
“Üretim İktisadı Modeline” kimse itiraz etmez. Lakin samimiyeti sorgulanır. Samimi olan anlayışın bir kere Meslek Lise Eğitimine tartı vermesi gerekirdi. Veriliyor mu? Her OSB’de bir lise projesi hoş, lakin yetersiz. Üretim İktisadının ana itici motoru Endüstridir. Buna inanan anlayış, olan sanayi tesisleri “özelleştirerek” yok olmasını sağlamazdı. Monopol, Sigara fabrikalarımız kapandı. SEKA örneği facia. Santraller, Limanlar, Gübre fabrikaları elden gitti. Onlarca fabrika özelleştirme daha sonrası TOKİ toprağı üzere konut yeri oldu yeterli mi! Unutmadık, kimi işletmelerin satış fiyatı depolarındaki stok malların dahi altındaydı! “Üretim Ekonomisi” diyorsan her iş kolunda entegre imalatını tamamlayacaksın, merhum Erbakan’ın “makina yapan makinalar” hayaline ne kadar yakınız? Yahut endüstrinin ithal bağımlılığını ne kadar azaltabildik?
Organik tarımı özendireceğimize üstüne binlerce yıllık Anadolu tohumunu “sertifikalı tohum” değil diye yasaklayan nasıl bir zihniyettir? Kısır tohumun neresi yerli ve milli! Tarım girdilerin ne kadar yerli ve ulusal? Çin hala beş yıllık kalkınma planları ile büyüyor, sahi ne oldu bizim beş yıllık kalkınma planlarımıza? Samimi olan Üretim İktisadından bahseden zihniyet DPT’yi saf dışı bırakmazdı!
Kredi faiz oranları düşecekti, arttığı yetmedi olan krediler de durdu!
Yeni İktisat Modeli ana sloganı “düşük faiz”. Düşük faizden vaz geçtim, yüksek faiz ile krediler de durdu farkında mısınız? İktisat kurmayları yarın üç kamu bankasını da arasın, bir yıllık spot kredi sorsun bakayım olumlu yanıt alabilecekler mi? Halkbank’ta nerede ise bir yıldır yanlışsız dürüst ticari kredi yok! Vakıfbank’ın “çıpa kredisi” ne oldu, bitti! Hazineye %20’nin üzerinde para satan bankacılık dalı piyasaya kredi verir mi sanıyorsunuz! Merkez Bankası faiz indirmedilk evvel %15-16 olan Rotatif / BCH Ticari krediler %19-20 oldu. Bugün özel bankalardan bir yıllık spot kredisi fiyatlaması isteyin bakayım %26-28 ortası fiyat duyacaksınız! Hani faizler düşecekti? Merkez Bankası faiz indirdikçe Piyasada Kredi faiz oranları artıyor! bu biçimde mi Endüstrici İhracatı patlatacak! O denli laf ile olmuyor beyler! Alana inip sanayiciyi dinleyin bence.
Kredi Takipleri artıyor
5 Kasım’da 153,3 milyar TL olan Bankaların Kredi Takip fiyatı 3 Aralık’ta 161,7 milyar TL’ye yükselmiş durumda. Bunun ortasındaki Ticari Kredi takipleri de 131,8 milyar TL’den 5,6 milyar TL artarak 137,4 milyar TL’ye yükselmiş durumda bilmem farkında mısınız? Müsilaj nasıl birdenbire ömrümüze girdi ise taban dalgada zombi şirketler birikmiş durumda, şimdilik bankalarca yüzdürülüyor. yıllardır bildiğimiz fakat ismi yeni olan modelde, “Müteahhitler iki konut satacak” diye Sanayiciyi vurdunuz haberini olsun! Üretim, Büyüme, İhracat müteahhitle değil Endüstrici ile oluyor maalesef. Müteahhit sizi büyütür ancak Kalkınmanızı sağlamaz, biline! Evvel Büyüme ile Kalkınma farkını bir inceleyin isterseniz. Büyüdüğümüzü lakin Kalkınamadığımızı görürsünüz!
özetlemek gerekirse, üstte özetini geçtiğim niçinlerden ötürü; Büyüne, Üretim, İhracat, İstihdam kavramları kulağa beğenilen geliyor fakat bunlar yalnızca Para Siyasetleri ile yönetilerek sağlanacak bir durum değil. İktisat de yalnızca para oyunlarını içeren Borsa sanal aleminden ibaret değil; gerçek hayat Endüstride, sahada! Ortada önemli bir belirsizlik var! Kalkınmada şayet olmazsa olmaz Maliye Siyasetinin ismi dahi yok! Kısa periyodik iktisattaki şok hareketler sebebi ile Endüstride ‘sudden stop‘ yani ‘ani duruş‘ yaşarsak şaşırmayın, kızmayın da! Bir şeyler yaparken nelere ziyan verildiği, tesir – reaksiyon tahlili, swot tahlili aşikâr ki tam yapılmamış; yapıldı ise de piyasalar eksik okunmuş; zıt giden, açıklanamayan, olağan olmayan hayli şey var! Denetimli ŞOK DOKTRİNİ uygulanıyor ise senaryo epeyce makus endüstrici açısından bu sinemanın sonu güzel bitmez!
Erol TAŞDELEN – Ekonomist www.bankavitrini.com
REIDIN-GYODER: ‘Konut Stokları Süratle Eriyor…’
TAHLİL: Bütçe açığı/GSYH oranı 2021 sonunda %2,0’nin altında kalabilir
Yeni inşaat projelerine kur ve maliyet artışı pürüzü