BÜNYEMİZİ TANIYARAK BESLENİP KALP-DAMAR HASTALIKLARINDAN NASIL KORUNABİLİRİZ ?
Kalp ve damar hastalıkları bulunduğumuz yüzyılda yaşamsal değere sahip hastalıklar
içinde yer almaktadır.Koroner kalp hastalığı, tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de erişkinlerde
başta gelen mortalite ve morbidite sebebidir.Çocukluk çağı haricinde, vefat niçinlerinin birinci sırasını kalp
ve damar hastalıklarından mevt almaktadır. Beslenmenin bu sistemin üstünde tesiri fazladır.Bu
hususta ağır eğitimsel ayrıntıların verildiği görülmektedir. Fakat çeşitli mecmualarda okunan
yaklaşımların doğruluğu konusunda tereddütlerimiz vardır. Kardiyo-vasküler hastalıkların
oluşmasında, bebeklik devrinden hayatın sonuna kadar beslenmenin değerli yeri vardır. Genetik
ve ailesel etmenlerin de beslenme ile yakın alakası vardır. Diyet tedavileri uygularken, tüm genel
beslenme değerlendirilmeli, kişinin kabul edebileceği, istikrarlı bir besin önerilmelidir.Ancak
uygulanmayan tekliflerin fazla bir faydası olmayacağı unutulmamalıdır. Diyet rejimlerinde değişiklik
yapmanın imkansız derecesinde güç olduğu unutulmamalıdır. Şahsa özgün uyarlamalar mutlak
gerekmektedir. Bu açıdan ele alındığında, mutlak yasak olanlar
haricindekiler için uyarlamalar yapılmalıdır çünkü hastalığın oluşmasında yanlış ve istikrarsız beslenme
kıymetli bir etkendir.[/font][/font]
Kalp insan bedeninde kendi kendini besleyebilen tek organdır. Kalbi besleyen
atardamarlar (koroner arterler) ana atardamardan (aorta) birinci çıkan kollarıdır. Bu damarlar daima çalışan kalp kası
dokularına kâfi pak kan sağlarlar. Kalp kası dokularının beslenmesi çoklukla yalnızca o bölgeye ilişkin damarlarla
olur, yani birçok vakit beslenmesi bozulan bir bölgeye öteki yerden kan gelmez. Bu özellikler kalp damarlarındaki
en ufak bir bozukluğun tesirlerinin çabucak hissedilmesini sağlar.
Kalp damar hastalıklarının birçok orta ve geniş atardamarları tutan damar sertliği
(ateroskleroz) hastalığı niçiniyle olur. Damar sertliği sinsi olarak başlar ve değişik damarları tıpkı anda tutabilir.
Damar sertliğinin gerçek sebebi bilinmemekle birlikte kolaylaştırıcı niçinler güzel bilinmektedir.[/font]
Damar Sertliğine niye Olan Etkenler:
1. Hareketsiz yaşam
2. Alkol ve sigara kullanması
3. Ailede birebir hastalıktan bulunması
4. Stress
5. Yağlı ve yüksek kalorili besinlerle istikrarsız beslenme
6. Hipertansiyon
7. Diabetes Mellitus (Şeker hastalığı)
8. Troid bezinin az çalışması
9. Kan tetkiklerinde: -Düşük yoğunluklu yağlar (LDL) yüksekliği
-Lipoprotein A seviyesinin yüksek olması
-Yüksek yoğunluklu yağların (HDL) düşük olması
-Serum E vitamini seviyesi düşük olması[/font]
Belirtileri: Kalp-damar hastalıklarının en sık görülen belirtisi; hareketle başlayan
göğüste sıkışma, ağrı, kimi vakit sol kola yansıyan ağrılar, çarpıntı ve nefes darlığıyla aşikâr olan“angina” dır. Bu durum
bilhassa sabah kalkınca birinci hareketlerle yahut merdiven çıkma üzere çok efor halinde ortaya çıkar. Ayrıyeten psikolojik
tesir ile mesela çok gerilim ve ani hüzünlerde görülebilir. Angina bu tip hastalıkların en yavaşça biçimidir. İleri dönemde
tedavi görmeyen ve tedbir almayan hastalarda (diyet, antrenman, ömür biçimi değişiklikleri vb.) kalp krizleri
görülebilir. Kalp krizi, kalp kas dokularını besleyen atardamarların tam tıkanması niçiniyle görülen doku vefatıdır.
Kalp kası kasılma özelliğini yitirir ve kalp ortasındaki kapakçıklarınçalışması bozulabilir. Kalp krizleri ölümlere niçin
olabilen ağır bir hastalıktır.[/font]
Tanı biçimleri: Angina belirtileri olan hastalarda birinci yapılması gereken tetkik
EKG’dir. Anginası olmayan ve EKG’si olağan olan şahıslarda tabibin önerisi ile eforlu EKG yapılabilir. EKG üzerinde
kalp damar tıkanıklığını destekleyen bulgular var ise ekokardiyogram denilen bir tetkik yapılabilir.
Tedavi: Birinci yapılması gereken, damar sertliği risk faktörlerini uzaklaştırmaktır.
Düzenli ve uygun idman, uygun diyet, yaşama biçiminin değiştirilmesi (mesela; emeklilik, iklimin daha uygun
olduğu yere taşınmak), sigara ve alkolün bırakılması olmalıdır.[/font]
Kalp damar hastalıklarını önlemek için en tesirli yol bütün ömür boyunca düzenli
olarak spor yapmaktır. Örneğin; açık havada yapılan ve beden kaslarını çalıştıran aerobik, jogging, yüzme üzere.
Bunun yanında hayvansal yağlardan ve çok kaloriden kısıtlanmış istikrarlı bir beslenme yapılmalıdır.
Koroner kalp hastalığına (KKH) niye olan risk faktörlerine bakıldığında Türk
halkının günümüzdeki durumu şu biçimde nitelenebilir:[/font]
Genelde kolesterol seviyesi düşük olmakla bir arada, 6 milyon Türk sonda yüksek
kolesterol (200-239 mg/dl) düzebir daha, 2 milyon kişi ise yüksek kolesterol (240 mg/dl)
düzebir daha sahiptir. Toplumumuzdaki bireylerin genel olarak HDL-kolestreol düzeyi düşük, trigliserit düzeyleri
yüksektir. bir daha toplumumuzda sigara içme alışkanlığı yüksek, fizikî aktivite seviyesi pek düşük olup, şişmanlık
da yüksek oranda görülmektedir.[/font]
Sigara tüketiminin de değerli bir sorun olduğu ülkemizde, sıhhatsiz yeme
alışkanlığının gelişmesi sebebi ile total kolesterol bedellerinin ileriki senelerda giderek yükselmesi beklenir. Fiziksel
aktivite azalıp, beden kitle indeksi ( BKI ) arttıkça, total kolesterol kıymetlerindeki artmayla birlikte, trigliserit düzeyleri
artmakta ve sigaranın dakatkısıyla HDL seviyelerinde kıymetli ölçüde düşme meydana gelmektedir. BKI’ne paralel
olarak hipertansiyon, hiperinsülinizm ve TipII diabetes mellitus görülme sıklığı artmaktadır.Bütün bunlar gözönüne
alındığında, ülkemizde koroner kalp hastalığından primer korunmada aşağıda belirtilen noktalar fazlaca değerlidir.
1.Halen toplumumuzda epeyce yaygın olan sigara kullanmasının ağır halk eğitimi ve caydırıcı politikalarla
azaltılması, hem HDL düzeyini yükseltmek, tıpkı vakitte kıymetli risk faktörünü ortadan kaldırmak açısından değerlidir.
2.Bireysel olarak ve ailece sağlıklı bir diyetin belirlenmesi ve daha az hayvansal yağ, daha az kırmızı et
ve daha fazla zerzevat ve meyve içeren bir beslenme alışkanlığının kazanılması, kan lipid profilini olumlu
etkileyecektir.[/font]
3.Her yaşta fizikî aktivitenin arttırılması ve spor yapılmasının desteklenmesi, ülkü kiloya ulaşma ve
HDL düzeyini yükseltme açısından kıymetli olacaktır.[/font]
4.Bireysel eğitim ve şahısların kendi lipid ve kan basıncı pahalarını bilmeleri ve makul aralıklarla kontrol
ettirmeleri, ileri yaşlarda hiperlipidemi ve hipertansiyonunun denetimine imkan sağlayacaktır.[/font]
5.Toplumda ve ailede yüksek risk altında olan bireylerin saptanması ve bunların ağır bir biçimde
izlenmesi kronik kalp hastalıkları sıklığının azalmasını sağlamanın kıymeti tartışılmazdır.Bu niçinle Kolesterol
büyük oranda kendi organizmamız tarafınca yapılmaktadır. Bu niçinle kalori istikametinden kısıtlama yahut istikrarlı bir
beslenme ile bir arada kolesterol kısıtlaması tesirli olabilecektir. Çocukluk devrinde her gün yumurta yemenin
yasaklanması, haftada iki seferden çok verilmemesi fazla katı olan uygulamadır. Proteinden varlıklı besin alan
ailelerin çocukları için uygulanabilir. Lakin proteinden yoksul beslenen aileler için, yumurta ucuz ve epey kaliteli bir
proteindir. Günde bir yumurta, çocuğun tüm protein ihtiyacı sağlayabilir.[/font]
Doymamış (sıvı bitkisel) yağlar elzem oldukları için alınmaları gereklidir. Bu açıdan azda olsa, erişkin
kişinin gıdasında bulunmalıdır. Doymuş yağlar tamemen yasaklanırken,bugün daha gerçekci yaklaşımla
kısıtlanmaktadır. Fakat sıvı yağların diyetteki oranı,doymuşlara göre fazla olmalıdır. Tüm bitkisel sıvı yağlar
kolesterolsüzdür.
Bilhassa şeker alımı kalori ihtiyacı karşılamak içindir. Güç ihtiyacı olmayan bir bireye gıdasında
gereğinden çok karbonhidrat verilmesi, bedenin yağ sentezini arttırmaya yarayacaktır. Bu niçinle kısıtlama,
gerçek manada besin ortasında karbonhidratın dengelenmesi demektir.[/font]
Alkol güç vermektedir. Lakin yakılması için birinci planda güç gerektirmekte ve hücrelerde toksik
sıkıntılara yol açmaktadır. Az ölçüde alındığında fazla meselelere yol açmadığı biçiminde görülmekte ise de, iki hafta
ortasında alkolün karaciğere yaptığı hasar, 3 ay müddet ile giderilemediği saptanmıştır. Ülkemizde yüksek alkollü rakının
tüketiminin birinci planda olması, sorunun yükünü göstermektedir.Barsakların elbette fonksiyonlarını yapabilmesi için
posaya ihtiyaçları vardır. Bu açıdan posalı besin alınması gereklidir. Posalı besinler doyma hissini
sağladıklarından, perhiz uygulamalarında değerli yer tutmaktadırlar.Yukarıda sayılan etmenlerle ortaya çıkan
arterio-sklerotik hastalıklarda diyet tedavisi uygulanmalıdır.Diyetteki kolesterol ve doymuş yağlar azaltılmalı, diyetin
gücü hastanın ihtiyacına göre ayarlanmalıdır.[/font]
Şişmansa zayıflatılmalıdır.Kan lipitlerini olağan seviyeye düşürmek ve bu seviyede kalmasını sağlamak
gerekir.Kolesterol içeren besinler; organ etleri, yumurta sarısı, kabuklu deniz eserleri, tereyağ, süt ve eserleri, etler
besinden azaltılmalıdır.Doymuş yağlar; et, yumurta, süt ve türevlerinde bulunurlar. Margarin, tereyağ, sade yağ, iç
yağ doymuş yağlar azaltılmalıdır.[/font]
Bunlarla bir arada ömür uzunluğu sağlıklı ve bünyemize uygun şahsi gerçek beslenme konusunda bilgilenerek (
mümkünse bir diyetisyenden yardım alarak ) hareket etmek tüm hastalıkların bertarafını başlı başına sağlamanın ilk
yoludur
Kalp ve damar hastalıkları bulunduğumuz yüzyılda yaşamsal değere sahip hastalıklar
içinde yer almaktadır.Koroner kalp hastalığı, tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de erişkinlerde
başta gelen mortalite ve morbidite sebebidir.Çocukluk çağı haricinde, vefat niçinlerinin birinci sırasını kalp
ve damar hastalıklarından mevt almaktadır. Beslenmenin bu sistemin üstünde tesiri fazladır.Bu
hususta ağır eğitimsel ayrıntıların verildiği görülmektedir. Fakat çeşitli mecmualarda okunan
yaklaşımların doğruluğu konusunda tereddütlerimiz vardır. Kardiyo-vasküler hastalıkların
oluşmasında, bebeklik devrinden hayatın sonuna kadar beslenmenin değerli yeri vardır. Genetik
ve ailesel etmenlerin de beslenme ile yakın alakası vardır. Diyet tedavileri uygularken, tüm genel
beslenme değerlendirilmeli, kişinin kabul edebileceği, istikrarlı bir besin önerilmelidir.Ancak
uygulanmayan tekliflerin fazla bir faydası olmayacağı unutulmamalıdır. Diyet rejimlerinde değişiklik
yapmanın imkansız derecesinde güç olduğu unutulmamalıdır. Şahsa özgün uyarlamalar mutlak
gerekmektedir. Bu açıdan ele alındığında, mutlak yasak olanlar
haricindekiler için uyarlamalar yapılmalıdır çünkü hastalığın oluşmasında yanlış ve istikrarsız beslenme
kıymetli bir etkendir.[/font][/font]
Kalp insan bedeninde kendi kendini besleyebilen tek organdır. Kalbi besleyen
atardamarlar (koroner arterler) ana atardamardan (aorta) birinci çıkan kollarıdır. Bu damarlar daima çalışan kalp kası
dokularına kâfi pak kan sağlarlar. Kalp kası dokularının beslenmesi çoklukla yalnızca o bölgeye ilişkin damarlarla
olur, yani birçok vakit beslenmesi bozulan bir bölgeye öteki yerden kan gelmez. Bu özellikler kalp damarlarındaki
en ufak bir bozukluğun tesirlerinin çabucak hissedilmesini sağlar.
Kalp damar hastalıklarının birçok orta ve geniş atardamarları tutan damar sertliği
(ateroskleroz) hastalığı niçiniyle olur. Damar sertliği sinsi olarak başlar ve değişik damarları tıpkı anda tutabilir.
Damar sertliğinin gerçek sebebi bilinmemekle birlikte kolaylaştırıcı niçinler güzel bilinmektedir.[/font]
Damar Sertliğine niye Olan Etkenler:
1. Hareketsiz yaşam
2. Alkol ve sigara kullanması
3. Ailede birebir hastalıktan bulunması
4. Stress
5. Yağlı ve yüksek kalorili besinlerle istikrarsız beslenme
6. Hipertansiyon
7. Diabetes Mellitus (Şeker hastalığı)
8. Troid bezinin az çalışması
9. Kan tetkiklerinde: -Düşük yoğunluklu yağlar (LDL) yüksekliği
-Lipoprotein A seviyesinin yüksek olması
-Yüksek yoğunluklu yağların (HDL) düşük olması
-Serum E vitamini seviyesi düşük olması[/font]
Belirtileri: Kalp-damar hastalıklarının en sık görülen belirtisi; hareketle başlayan
göğüste sıkışma, ağrı, kimi vakit sol kola yansıyan ağrılar, çarpıntı ve nefes darlığıyla aşikâr olan“angina” dır. Bu durum
bilhassa sabah kalkınca birinci hareketlerle yahut merdiven çıkma üzere çok efor halinde ortaya çıkar. Ayrıyeten psikolojik
tesir ile mesela çok gerilim ve ani hüzünlerde görülebilir. Angina bu tip hastalıkların en yavaşça biçimidir. İleri dönemde
tedavi görmeyen ve tedbir almayan hastalarda (diyet, antrenman, ömür biçimi değişiklikleri vb.) kalp krizleri
görülebilir. Kalp krizi, kalp kas dokularını besleyen atardamarların tam tıkanması niçiniyle görülen doku vefatıdır.
Kalp kası kasılma özelliğini yitirir ve kalp ortasındaki kapakçıklarınçalışması bozulabilir. Kalp krizleri ölümlere niçin
olabilen ağır bir hastalıktır.[/font]
Tanı biçimleri: Angina belirtileri olan hastalarda birinci yapılması gereken tetkik
EKG’dir. Anginası olmayan ve EKG’si olağan olan şahıslarda tabibin önerisi ile eforlu EKG yapılabilir. EKG üzerinde
kalp damar tıkanıklığını destekleyen bulgular var ise ekokardiyogram denilen bir tetkik yapılabilir.
Tedavi: Birinci yapılması gereken, damar sertliği risk faktörlerini uzaklaştırmaktır.
Düzenli ve uygun idman, uygun diyet, yaşama biçiminin değiştirilmesi (mesela; emeklilik, iklimin daha uygun
olduğu yere taşınmak), sigara ve alkolün bırakılması olmalıdır.[/font]
Kalp damar hastalıklarını önlemek için en tesirli yol bütün ömür boyunca düzenli
olarak spor yapmaktır. Örneğin; açık havada yapılan ve beden kaslarını çalıştıran aerobik, jogging, yüzme üzere.
Bunun yanında hayvansal yağlardan ve çok kaloriden kısıtlanmış istikrarlı bir beslenme yapılmalıdır.
Koroner kalp hastalığına (KKH) niye olan risk faktörlerine bakıldığında Türk
halkının günümüzdeki durumu şu biçimde nitelenebilir:[/font]
Genelde kolesterol seviyesi düşük olmakla bir arada, 6 milyon Türk sonda yüksek
kolesterol (200-239 mg/dl) düzebir daha, 2 milyon kişi ise yüksek kolesterol (240 mg/dl)
düzebir daha sahiptir. Toplumumuzdaki bireylerin genel olarak HDL-kolestreol düzeyi düşük, trigliserit düzeyleri
yüksektir. bir daha toplumumuzda sigara içme alışkanlığı yüksek, fizikî aktivite seviyesi pek düşük olup, şişmanlık
da yüksek oranda görülmektedir.[/font]
Sigara tüketiminin de değerli bir sorun olduğu ülkemizde, sıhhatsiz yeme
alışkanlığının gelişmesi sebebi ile total kolesterol bedellerinin ileriki senelerda giderek yükselmesi beklenir. Fiziksel
aktivite azalıp, beden kitle indeksi ( BKI ) arttıkça, total kolesterol kıymetlerindeki artmayla birlikte, trigliserit düzeyleri
artmakta ve sigaranın dakatkısıyla HDL seviyelerinde kıymetli ölçüde düşme meydana gelmektedir. BKI’ne paralel
olarak hipertansiyon, hiperinsülinizm ve TipII diabetes mellitus görülme sıklığı artmaktadır.Bütün bunlar gözönüne
alındığında, ülkemizde koroner kalp hastalığından primer korunmada aşağıda belirtilen noktalar fazlaca değerlidir.
1.Halen toplumumuzda epeyce yaygın olan sigara kullanmasının ağır halk eğitimi ve caydırıcı politikalarla
azaltılması, hem HDL düzeyini yükseltmek, tıpkı vakitte kıymetli risk faktörünü ortadan kaldırmak açısından değerlidir.
2.Bireysel olarak ve ailece sağlıklı bir diyetin belirlenmesi ve daha az hayvansal yağ, daha az kırmızı et
ve daha fazla zerzevat ve meyve içeren bir beslenme alışkanlığının kazanılması, kan lipid profilini olumlu
etkileyecektir.[/font]
3.Her yaşta fizikî aktivitenin arttırılması ve spor yapılmasının desteklenmesi, ülkü kiloya ulaşma ve
HDL düzeyini yükseltme açısından kıymetli olacaktır.[/font]
4.Bireysel eğitim ve şahısların kendi lipid ve kan basıncı pahalarını bilmeleri ve makul aralıklarla kontrol
ettirmeleri, ileri yaşlarda hiperlipidemi ve hipertansiyonunun denetimine imkan sağlayacaktır.[/font]
5.Toplumda ve ailede yüksek risk altında olan bireylerin saptanması ve bunların ağır bir biçimde
izlenmesi kronik kalp hastalıkları sıklığının azalmasını sağlamanın kıymeti tartışılmazdır.Bu niçinle Kolesterol
büyük oranda kendi organizmamız tarafınca yapılmaktadır. Bu niçinle kalori istikametinden kısıtlama yahut istikrarlı bir
beslenme ile bir arada kolesterol kısıtlaması tesirli olabilecektir. Çocukluk devrinde her gün yumurta yemenin
yasaklanması, haftada iki seferden çok verilmemesi fazla katı olan uygulamadır. Proteinden varlıklı besin alan
ailelerin çocukları için uygulanabilir. Lakin proteinden yoksul beslenen aileler için, yumurta ucuz ve epey kaliteli bir
proteindir. Günde bir yumurta, çocuğun tüm protein ihtiyacı sağlayabilir.[/font]
Doymamış (sıvı bitkisel) yağlar elzem oldukları için alınmaları gereklidir. Bu açıdan azda olsa, erişkin
kişinin gıdasında bulunmalıdır. Doymuş yağlar tamemen yasaklanırken,bugün daha gerçekci yaklaşımla
kısıtlanmaktadır. Fakat sıvı yağların diyetteki oranı,doymuşlara göre fazla olmalıdır. Tüm bitkisel sıvı yağlar
kolesterolsüzdür.
Bilhassa şeker alımı kalori ihtiyacı karşılamak içindir. Güç ihtiyacı olmayan bir bireye gıdasında
gereğinden çok karbonhidrat verilmesi, bedenin yağ sentezini arttırmaya yarayacaktır. Bu niçinle kısıtlama,
gerçek manada besin ortasında karbonhidratın dengelenmesi demektir.[/font]
Alkol güç vermektedir. Lakin yakılması için birinci planda güç gerektirmekte ve hücrelerde toksik
sıkıntılara yol açmaktadır. Az ölçüde alındığında fazla meselelere yol açmadığı biçiminde görülmekte ise de, iki hafta
ortasında alkolün karaciğere yaptığı hasar, 3 ay müddet ile giderilemediği saptanmıştır. Ülkemizde yüksek alkollü rakının
tüketiminin birinci planda olması, sorunun yükünü göstermektedir.Barsakların elbette fonksiyonlarını yapabilmesi için
posaya ihtiyaçları vardır. Bu açıdan posalı besin alınması gereklidir. Posalı besinler doyma hissini
sağladıklarından, perhiz uygulamalarında değerli yer tutmaktadırlar.Yukarıda sayılan etmenlerle ortaya çıkan
arterio-sklerotik hastalıklarda diyet tedavisi uygulanmalıdır.Diyetteki kolesterol ve doymuş yağlar azaltılmalı, diyetin
gücü hastanın ihtiyacına göre ayarlanmalıdır.[/font]
Şişmansa zayıflatılmalıdır.Kan lipitlerini olağan seviyeye düşürmek ve bu seviyede kalmasını sağlamak
gerekir.Kolesterol içeren besinler; organ etleri, yumurta sarısı, kabuklu deniz eserleri, tereyağ, süt ve eserleri, etler
besinden azaltılmalıdır.Doymuş yağlar; et, yumurta, süt ve türevlerinde bulunurlar. Margarin, tereyağ, sade yağ, iç
yağ doymuş yağlar azaltılmalıdır.[/font]
Bunlarla bir arada ömür uzunluğu sağlıklı ve bünyemize uygun şahsi gerçek beslenme konusunda bilgilenerek (
mümkünse bir diyetisyenden yardım alarak ) hareket etmek tüm hastalıkların bertarafını başlı başına sağlamanın ilk
yoludur