Bin günlük karanlık: Kaybedilen çift için adalet aranıyor

Vitra

New member
Bin günlük karanlık: Kaybedilen çift için adalet aranıyor Türkiye’deki son Keldani köylerinden olan Beytüşşebap’a bağlı Kovankaya’da (Meer) yaşayan Hurmüz (71) ve Şimuni Diril (65) çiftinin 6’sı kız, 5’i de erkek olmak üzere 11 çocuğu var. 1989’da 80 haneyken boşaltılan köye 1992’de dört aile dönüş yaptı. Köy, korucu olmayı kabul etmediği için ‘güvenlik’ sebebi öne sürülerek 1994’te yine boşaltıldı. Köyün boşaltılması sürecinde, köye yakın bir bölgede Diril ailesinden; 12 ile 16 yaşındaki İlyas ve Zeki Diril isminde iki çocuk ‘faili meçhule’ karıştı. Akabinde yörede yaşayan kimi aile Türkiye’de diğer vilayetlere yerleşirken bazıları yurtdışına gitti. Diril çifti ise çocukları ile birlikte bir gün ‘geri döneriz’ umudu ile İstanbul’da yaşamaya başladı.

Geri dönüş başladı

Umudunu kaybetmeyen Diril çifti, doğdukları topraklara 2010 yılında bir daha dönüş yaptı. Evvel bir hafta, sonrasındasında bir ay kalan çift; yaz aylarının tümünü köylerinde geçirmeye başladı. Gelip gitmelerle topraklarına karşı duydukları hasreti gideremeyen Diril çifti, tahlil süreci ile birlikte de 2013 yılında doğdukları topraklara kesin dönüş yaptı.

bir daha inşa ettiler

Diril çifti; konutlarını, kiliseyi, köprüyü, köy yolunu dahil her şeyi kendi elleriyle bir daha inşa etmeye başladı. Köye tekrar hayat veren Diril çifti; hayvan otlatır, tarla sürer ve arıcılık yapıyordu. Bir yıl daha sonra Hurmüz Diril’in dayısı olan Apro Diril de köye geri döndü. Bir periyot yüze yakın hanenin olduğu ve 700’den çok kişinin yaşadığı köyde artık yalnızca iki mesken vardı. Çiftin çocukları, akrabaları ve köyün başka sakinleri ise daha epey yaz aylarında köye gelip-gidiyordu. Köyün etrafındaki yaklaşık 10-15 kilometrekarelik alandaki başka köyler de 90’larda yaşananlardan nasibini almıştı. tıpkı vakitte etraftaki köylere yalnızca yazın gidiş-gelişler oluyordu. Çift, yerleşimin olduğu en yakın köy olan Kovankaya’ya 25 kilometre uzaklıkta tam bir yalnızlık ortasında ömürlerini sürdürüyordu.

Şans yapıtı öğrenilen ‘kayıp’

Çiftin oğullarından Bedri Diril‘in 7 Ocak 2020 tarihinde akşam saatlerinde annesi ile yaptığı telefon görüşmesi, çift ile kurulan en son irtibat oldu. Konutu Diril çiftinin konutuna epeyce yakın olan Apro Diril’in sonrasındasında vereceği tabirlerde ise Diril çiftini en son 11 Ocak’ta sabah saatlerinde gördüğünü söyleyecekti. Çiftin kaybolduğu öğrenilmesi büsbütün talih yapıtı. bir daha çiftin oğullarından İstanbul Keldani Kilisesi Papazı Remzi Diril’in (40) Avrupa’dan gelen iki akrabasıyla 12 Ocak’ta köye gitmesiyle anne ve babasının kaybolduğunu fark edecekti. Kilitli olan meskene pencereden içeri giren Remzi Diril ve yanındaki iki kişi konutun dağıtılmış olduğuna şahit olacaktı.

Çelişkili ifadeler

Diril çifti ile daha evvel kimi köy mevzularında hasımlık yaşayan Apro Diril; köye giden Remzi Diril ve yanındaki iki şahsa, “Bir yere kadar gittiler gelecekler” dedi. çabucak sonrasında ise çifti kaçıran şahısları gördüğünü ve bu bireylere Diril çiftini niçin kaçırdıklarını sorduğunu ve bu şahısların kendisini de tehdit ettiğini söylemiş oldu. Akabinde Apro Diril’in verdiği tabirlerle de kendisiyle çeliştiği ortaya çıktı. Savcılık, Apro Diril’in olayın ortasında olduğuna yönelik karar vererek tutuklattı. Hakimliğin itirazına karşı Apro Diril tam 4 defa hür bırakıldı; şu an tutuklu.

995 gündür ‘kayıp’

Tek gayeleri; yeni bir hayat kurdukları köylerinde kuşu, ağacı, çiçeği sevmek olan çiftten Şimuni Diril’in evvel kıyafetleri akabinde cansız vücudu, 20 Mart 2020’de köye bir buçuk kilometre aradaki Hezil Çayının kenarında çiftin çocuklarından Kemal Diril tarafınca bulundu. 70 gün daha sonra çıplak ve azap edilmiş biçimde bulunan Şimuni Diril, sırtından silahla vurulmuştu. Hurmüz Diril’e ise 995 gündür ulaşılamadı. Hurmüz Diril; senelerca, 90’larda ‘faili meçhul bir biçimde kaybedilen’ aile fertlerini aradı ve artık ise kendisi birer ‘kayıp.’

Aynı hava fakat arama yok

Aile ve avukatlar, olayın yaşandığı birinci günden beri kâfi bir arama ve kurtarma çalışmasının yürütülmediği kanaatinde. Çiftin kızlarından Gülcan Diril, o periyotta hava muhalefeti münasebet gösterilerek arama yapılmadığını söylüyor. Gülcan Diril, bu noktada, bir yıl evvel birebir günlerde ve tıpkı hava şartlarında hastalanan annesi Şimuni Diril için yetkililerin helikopter gönderdiğini ve bu olaya ait imajları propaganda için medyada yayınladıklarını anımsatarak, “Niye tıpkı hassasiyet kaybolma sürecinde göstermediler?” diye sordu. Anne ve babasının kaybolduğu devirde arama yapılmasını istemeyen şahıslar olduğunu kaydeden Gülcan Diril, “Bizim köye en yakın köy olan Düzgeçit köyünde bir küme toplanıyor ve aramaya çıkacakları an da birileri annem ve babamın bulunduğu söyleyerek armadan vazgeçilmesine niye oluyor” dedi.

İki yıl daha sonra ‘yetersiz’ iddianame

Soruşturma evrakı üzerinde iki yıl boyunca saklılık sonucu verilerek bu mühlet zarfında aileye ve avukatlara belgeye dair bilgi verilmedi. Avukatlar kapalılık sonucunın kaldırılması için onlarca sefer verdiği dilekçeye her seferinde, “Bu saklılık sonucu sizin için, tesirli soruşturma yapılıyor” karşılığı verildi. hadiseden tam iki yıl daha sonra Şırnak Cumhuriyet Başsavcılığı’nın hazırladığı iddianame ise sunulduğu Şırnak 1’inci Ağır Ceza Mahkemesi tarafınca “yetersiz”

3. duruşma bugün

Olayla ilgili yürütülen soruşturmanın akabinde Apro Diril, İ.Y. ve B.Ö. hakkında ‘Canavarca hisle yahut eziyet çektirerek öldürme’ ve ‘Tasarlayarak öldürme’ kabahatlerinden dava açıldı. Açılan davanın üçüncü duruşması bugün Şırnak 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülecek.

Muhtarlık ve rant iddiası

Çiftin başına gelenlere ait ise farklı görüşler var. Bunlardan birisi Hurüz Diril’in muhtar olmasından kaynaklı olduğu kaydediliyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) köy boşaltmalarına ait hak ihlali vermesi üzerine, hükümet tarafınca, 90’lı senelerda köyü boşaltılanlara dönük tazminat ödenmesi için yasa çıkartıldı. Birden fazla şeyde olduğu üzere bu bahiste da bir rant kapısı oluştuğu belirtiliyor. Birtakım yerlerde kimi bireyler ve korucu aşiretler, mal varlıklarını olduğundan daha fazla göstermeye çalışıyor. Bu noktada yazılan ölçünün muhtarlık ve jandarma yetkilerinin onayından da geçmesi gerekiyor. Köyün muhtarı olan Hurmüz Diril’in de oradaki birtakım rant odaklarına müsaade vermediği bunun bir kesiti rahatsız ettiği kaydedildi. Hurmüz Diril’in kaybolmasıyla muhtarlık vekâleti ise o bölgede kuvvetli bir hâkimiyete sahip Babat aşiretine geçti.

Hazine iddiası

Çiftin kaybbulunmasına ait bir başka görüş ise toplumda azınlıkların hazinesi ve altını olduğuna yönelik fikrin yaygın olması ile ilgili. Çiftin kızlarından Gülcan Diril, babasının da tarihi bir incili yahut hazine bulduğu tarafında bir dedikodu yapıldığı ve Apro Diril’in de bunu etrafına yaydığını söylüyor.

bir müddet daha sonra duvar örüldü

Yaşanılan olayı, belgede gelinen son evreyi aile avukatlarından Şırnak Baro Lideri Rojhat Dilsiz ve çiftin kızlarından Gülcan Diril ile konuştuk. Şimuni Diril’in otopsinin kâfi bir biçimde yapılmadığını belirten avukat Dilsiz, Şırnak Cumhuriyet Başsavcılığının aktif bir soruşturma yürütmediği niyetinde. Gülcan Diril de savcılığın başta olayın üzerine gittiği lakin bir müddet daha sonra belgeye bir duvar örüldüğünü düşünüyor.

‘Kapatılması için çaba’

Dilsiz, HTS kayıtlarının tümünün evraka eklenmediğini söylüyor. Sanıkların kendi ortalarında yapmış olduğu görüşmelere ait evrakta bulunan tape kayıtlarının, evrakın kapatılması İçin ağır bir uğraş içerisinde olduğunu gösterdiğini belirten Dilsiz, “Nitekim şahitler da bu hususu teyit ediyor. Sanıkların her evrede verdiği tabirler hem kendi ortasında hem birbiriyle çelişkiler barındırıyor” dedi.

Karakol kumandanından ‘itiraflar’

Diril çiftinin kaybolduğu günlerde Beytüşşebap Karakol Kumandan Vekili olan jandarma kıdemli üstçavuş Ahmet Taşdemir, çiftin kaybolmasından yaklaşık bir yıl daha sonra toplumsal medya hesabından “İlçe Jandarma kumandanı ile korucular planladı. Ayın 15’inde konuşacağım. Hürmüz amca bana güvendi onun inancını boşa çıkarmayacağım. Ailemi öldürmekle tehdit ediyorlar” paylaşımında bulundu. Dilsiz, Taşdemir’in açıklamalarının bir itiraf olduğunu kaydederek, “Bu açıklamalar bir manada dehşetli gerçeğe ait bize yol gösteriyor. Bu açıklamaların üzerine gidilmedi. Enteresan bir biçimde tabiri başta, ‘Soyut ve temelden mahrum olduğu’ argümanıyla alınmadı. Akabinde ‘itiraftan’ dolayı bir soruşturma açıldı. Bölgedeki kimi korucularla birlikte askerlerin de bu hadisede parmağının olabileceğine dair ipuçları veriyor. Mahkeme, taleplerimiz kararında tabirine başvurmak için yazı çıkardı. Bugünkü duruşmada dinlenme ihtimali var. Sorularımızı soracağız. Lakin tehdit edildiğini söylemesi niçiniyle bildiklerini söyleyebileceği konusunda kuşkularımız var” tabirlerini kullandı.

‘Bir şeyler gizleniyor’

Çiftin kaybolduğu gün, köyünde ortasında bulunduğu bölgede ‘Pençe 3-kartal harekatı’ başlatılmış, köy güvenlik bölgesi ilan edilmişti. Aile avukatı Dilsiz, tüm giriş çıkışların güvenlik nazaranvlilerin denetiminde yapıldığı bölgede iki yaşlı insanın kaybolmasının soru işareti oluşturduğunu vurgulayarak, “Güvenlik vazifelilerden habersiz kuş uçurtulmayan bir bölge. Giriş çıkışların kayıt altına alındığı, köyde üç kişi haricinde yaşayamadığı, yalnızca korucuların operasyon periyotlarında gidebildikleri yerde iki yaşlı insan kayboluyor” yorumunda bulunuyor. Dronların ve İHA’ların bölgeden hem harekat öncesinde hem harekat sürecinde ve daha sonrasında imgeleri olduğunu belirten avukat Dilsiz, istenilen taleplerin kısmen verildiğini söylüyor. “Fakat… Bir şeyler gizleniyor…” diyen Dilsiz, “Özellikle faili, kolluk olan yahut bu stil belgelerde güya bilinmeyen bir el gerçeklerin açığa çıkarılmaması için bir direnç gösteriyor” dedi.

Kamuoyuna çağrı

Dosyanın aşikâr bir kademeye getirilebilmesi için avukatlar olarak iğne ile kuyu kazar üzere gayret ettiklerini vurgulayan Dilsiz, “Türkiye’nin AİHM’de yargılandığı evrakların epey büyük bir kısmı aktif bir soruşturma yürütülmeyen bu biçim evraklardır. Bu çeşit belgelerin birçok cezasızlık siyaseti ile sonuçlanıyor” tabirlerini kullandı. Evraka kamuoyu ilgisinin kâfi olmadığını belirten Dilsiz, kamuoyuna davette bulunarak şunları söylemiş oldu: “Geçmişte yüzbinlerce Asuri, Süryani, Keldani bu gölgede yaşıyordu. Biz bu insanları yaşatamadık. Gittikçe azaldı. Artık onlarla sayılıyor. Kıymetlerimizi ve zenginliklerimizi bir bir yitiriyoruz. Bu şekil olaylar bu coğrafyadaki zenginliklerin yok bulunmasına niye oluyor. Bunun için hayli daha önemli bir kamuoyu oluşturulması gerekiyordu. Bu şekil toplumsal evraklarda genelde kamuoyu birinci duruşmada ağır bir iştirak göstermesine karşın daha sonraki basamaklarda bu ilgi kayboluyor ve unutuluyor. Unutmamalı.”


Görüntülerdeki şahıslar Hurmüz (71) ve Şimuni Diril (65) çifti. 2013’te, doğdukları topraklara, köklerine bir daha dönen çift, köylerine tekrar hayat veriyor.

 
Üst