Vitra
New member
Veganları seviniz Kendi kaygımız bize yeterken yalnızca ilgilisinin takip ettiği Almanya seçimlerini geride bıraktık. Seçimlere gençlik kısımlarının oy tercihi damga vurmuş durumda. Türkiye’de Merkel övüledursun, Almanya gençliği Merkel’e hürmet duymakla birlikte tenkitlerini de gizli tutuyor.
Türkiye’de de sıkça tartışılan Z nesli, Almanya seçimlerinde geleceğe ait fikir verecek tesir yarattı. İhtiyarlar, alışageldikleri partilere oy verirken yaşı 30’un altında olan seçmenler içinde ‘İklim Hükümeti’ vadeden Yeşiller Partisi birinci pozisyonda. ‘Bu Yeşiller de neymiş’ yahut ‘iklim krizi emperyalizmin oyunudur’ diye yükselmedilk evvel bir durup düşünmekte yarar var.
Bizim dışımızda da toplumsal hayat devam ediyor ve iklim krizi tüm dünyanın dikkat kesildiği ve endişelendiği bir problem. Türkiye, ‘75 yıl evvelki mescitler ahır mı oldu’, ‘aslına bakarsanız ekmek de karneyle satılmıyor muydu’ yahut ‘tüp kuyruklarını unuttuk mu’ üzere sorunları tartışırken, iktidar seçmeninin ileri yaşlıları ‘yollar kaymak üzere oldu’ derken, dünya gençliği, iklim krizine kulak kabartmış durumda. Bu asimetrik gelişme, Türkiye’nin dünyadan entelektüel manada kopuşuna da niye oluyor. Örneğin, tüm dünya, iklim krizinin niye olduğu tabiat olaylarının başında orman yangınlarının geldiğini görüyor, buna göre tedbirler geliştirmeye çalışıyor. Bizde ise vatandaş, ormanlar yanarken yol kesip, yabancı plakaları denetime kalkışıyor. O da haklı, ne yapsın? Sistemimiz iklim krizinin vehametini vatandaşın önüne koyacak aparatlara sahip değil ki vatandaşa kızalım! Bir de üstüne iktidarın toplumsal medya trolleri suyu bulandırınca, tarihimizin en büyük tabiat katliamlarından daha sonra bile iklim krizini konuşamıyoruz.
İklim krizine yabancılığımızın Marmara ve Ege Denizi’ni getirdiği hal ortada. Denizin yüzeyi artık pırıl pırıl, zira yazın gördüğümüz tüm müsilaj tabana çöktü ve deniz hayatını yok etti. Bu bölgedeki istavritlerde vibrio bakterisi ürüyor. Deniz tabanında yaşayan yengeçler yok oluyor. Kıyılarımızdaki tüm canlı hayatı tehdit edecek bir barbarlığa büyük bir umursamazlıkla koşar adım ilerliyoruz. Marmara Çevresel İzleme (MAREM) Proje Yürütücüsü Levent Artüz, an itibariyle Ege ve Marmara’da bir balık pandemisi yaşandığından bahsediyor. Umrumuzda olmayabilir, ‘bir de bunu mu kaygı edelim’ diyebiliriz. Lakin en azından Manhattan’daki Türkevi’ne gösterdiğimiz ilgiyi Ege ve Marmara hak etmiyor mu?
En kısa müddette, Ergene derin deniz deşarjının hemen durdurulması gerekiyor fakat hangi Salı günü küme toplantısı bu sorunu gündem etmek için ayrılır? Ayıran başkan oylarını nasıl artırsın? ‘Ne konuşuyor bu’ denmez mi? ‘Millet aç aç’ denmez mi? Başkanlar de haklı… İktidar aslına bakarsanız ‘müsilaja selam, yağmaya devam’ diyerek Kanal İstanbul’un köprülerine temel atmakla meşgul.
Lakin öteki toplum kesitlerinden daha uzun müddet yaşayacak ve dünyadaki gelişmelere yakından şahit olacak olan gençler, iklim krizine daha hassas. Vietnam Savaşı’na karşı isyan eden 68 Kuşağı’nın 2. Dünya Savaşı’nın çabucak akabinde dünyaya gelen insanlardan oluşması tesadüf olmasa gerek. Şimdiki gençlerin de globalleşmenin ağır neticelerindan biri olan iklim krizine karşı fazlaca daha hassas olması doğaldır.
Son vakit içinderda bilhassa gençler içinde giderek yaygınlaşan bir eğilimi gözlüyoruz; vejetaryenlik/veganlık… Muhtemelen bunun da emperyalizmin bir oyunu olduğunu düşünenlerimiz vardır. En doğrusunu bir daha siz bilirsiniz lakin durup bir kulak kabartalım, neyin nesi bu? Ne diyor bu gençler?
Alışılagelinen bir masaldan değil, endüstriyel hayvancılığın yarattığı gerçek bir yıkımdan bahsedeceğim.
Et sıkıntısına yalnızca fiyatlar üzerinden baktığımızda hakikati bakılırsamiyoruz. Evet, nüfusumuz ete ulaşmakta giderek zorlanıyor. Fakat probleme biraz global perspektiften bakmakta yarar var. Dünya nüfusu 8 milyara dayandı. Bu 8 milyar insanın et talebini karşılamak için yaklaşık 2 milyar büyükbaş hayvan besleniyor. Dünyadaki buğday, arpa ve mısırın yüzde 40’ı birkaç ay ortasında kesip yenilecek hayvanları beslemek için üretiliyor. Bu da dünyadaki ziraî alanların yüzde 70’ine karşılık geliyor. Bu ziraî alanlar hali hazırda var değil, ormanları keserek tarım topraklarına çeviriyorlar. Ziraî sulamanın yüzde 30’a yakını kesilen hayvanların yem üretimi için tüketiliyor. Yem monopolleri hükümetler üzerinde tesirli olduğundan yağma nizamına ses çıkarılmıyor. Üzerine bir de kesildiğinde kabaca 120 kilo et elde edilen hayvanın 6 aylık kısa hayatı boyunca her gün 30 litre su içtiğini düşünelim. ötürüsıyla 1 kilo domates üretmek için 200 litreye yakın su tüketilirken 1 kilo kırmızı et üretebilmek için 16 bin litre su harcıyoruz. Et üretimi endüstriyel hayvancılığın geliştirdiği ve birçok sıhhate ziyanlı olan türlü tekniklerle epey daha ucuz ve ulaşılabilir hale geldi. Global ticaretteki teknolojik atılımlar yardımıyla Arjantin’deki eti Türkiye’de yiyebiliyoruz. 1960 yılından bu yana dünyada yıllık kişi başına et tüketimi 20 kilo arttı.
Sütte de emsal bir eğilim var. Global şirketler Asya halklarının süt toleransı problemini çözmüş durumda. Çinliler de bir müddetdir süt tüketebiliyor. 1,5 milyar insan daha süt tüketebildiği için süt sanayisi kaç hayvan üretiyor sanki? Üretmek demek daha yanlışsız zira süt inekleri artık yaylada otlamıyor, kapalı tesisler ortasında göğüslerine bağlanan makinalarla yaşıyorlar. Kendinizle baş başa kalınca gebe olmayan bir hayvanın süt üretemediğini, bu sorunun nasıl çözüldüğünü, süt ineklerinden doğan yavrulara ne olduğunu düşünebilirsiniz…
Türkiye için düşünelim, bundan 60 yıl evvel nüfusumuzun yüzde 70’i köylerde yaşarken bu kadar et tüketiyor muyduk? Köy ömrü ortasında her gün hamburger, döner yiyebiliyor muyduk? Günümüzde süt bir hammaddeye dönüşmüş durumda. Yalnızca içilmiyor, neredeyse her besinin içine enjekte ediliyor. Şimdiyse nüfusumuzun yüzde 90’ını kentlere hapsettik ve fabrikalarda üretilen etleri paketleyip market reyonlarına dizdik. Hayatları boyunca bir dananın başını okşamamış çocuklar, muhtemelen paketlerin ortasındaki etlerin ağaçlardan toplanan pembe meyveler olduğunu zannediyor. meğer hakikat, kan, ter, gözyaşı ve çığlıklarla dolu. Öykü, çırpınarak ölen bir hayvanın makinaya sokulmasıyla bitiyor.
Bu kıssaya ‘bunlar batının aldatmacası’ deyip geçemeyen kimi gençler var. Bu gençler, emperyalizmi yalnızca ‘kültürümüzü yok etmek isteyen dış güçler’ olarak okumuyor, onu ‘sömürü’ münasebetleriyle ele alıyor. Emperyalizmin ana rahminin kapitalizm olduğunun farkındalar. Hayat onların bir biçimiyle bu kıssaya şahit olmalarını sağlamış. Vicdanları el vermiyor ve Türkiye üzere bir ülkede sıkıntı bir uğraşa girişiyorlar. Stickerlar bastırıp, sağa sola yapıştırıyorlar. Toplumsal medya hesaplarında kendilerince fikirlerini yaymaya çalışıyorlar. Üniversitede kulüpler kuruyorlar. İçinde kan, ter, gözyaşı olan çarpıcı bir öyküyü mümkün olan en naif halde anlatmaya çalışıyorlar. Kimsenin ağzındaki kemiğe uzanmış değiller. Mideye indirilen besinin, o kişinin en kişisel tercihi olduğunun farkındalar.
Evet, tahminen bu halkın en fakirleri içinde büyümediler. Fakat Nusret’te altın kaplama bonfile yiyen sosyetik tipler de değiller. Hepsi kentli, fiyatlı, orta gelirli mütevazı ailelerin çocukları. Kimisi et yemiyor, kimisi süt de içmiyor. Kendilerine vejetaryen yahut vegan diyorlar. Onları sevmemek için hiç bir münasebet bulamıyorum.
Türkiye’de de sıkça tartışılan Z nesli, Almanya seçimlerinde geleceğe ait fikir verecek tesir yarattı. İhtiyarlar, alışageldikleri partilere oy verirken yaşı 30’un altında olan seçmenler içinde ‘İklim Hükümeti’ vadeden Yeşiller Partisi birinci pozisyonda. ‘Bu Yeşiller de neymiş’ yahut ‘iklim krizi emperyalizmin oyunudur’ diye yükselmedilk evvel bir durup düşünmekte yarar var.
Bizim dışımızda da toplumsal hayat devam ediyor ve iklim krizi tüm dünyanın dikkat kesildiği ve endişelendiği bir problem. Türkiye, ‘75 yıl evvelki mescitler ahır mı oldu’, ‘aslına bakarsanız ekmek de karneyle satılmıyor muydu’ yahut ‘tüp kuyruklarını unuttuk mu’ üzere sorunları tartışırken, iktidar seçmeninin ileri yaşlıları ‘yollar kaymak üzere oldu’ derken, dünya gençliği, iklim krizine kulak kabartmış durumda. Bu asimetrik gelişme, Türkiye’nin dünyadan entelektüel manada kopuşuna da niye oluyor. Örneğin, tüm dünya, iklim krizinin niye olduğu tabiat olaylarının başında orman yangınlarının geldiğini görüyor, buna göre tedbirler geliştirmeye çalışıyor. Bizde ise vatandaş, ormanlar yanarken yol kesip, yabancı plakaları denetime kalkışıyor. O da haklı, ne yapsın? Sistemimiz iklim krizinin vehametini vatandaşın önüne koyacak aparatlara sahip değil ki vatandaşa kızalım! Bir de üstüne iktidarın toplumsal medya trolleri suyu bulandırınca, tarihimizin en büyük tabiat katliamlarından daha sonra bile iklim krizini konuşamıyoruz.
İklim krizine yabancılığımızın Marmara ve Ege Denizi’ni getirdiği hal ortada. Denizin yüzeyi artık pırıl pırıl, zira yazın gördüğümüz tüm müsilaj tabana çöktü ve deniz hayatını yok etti. Bu bölgedeki istavritlerde vibrio bakterisi ürüyor. Deniz tabanında yaşayan yengeçler yok oluyor. Kıyılarımızdaki tüm canlı hayatı tehdit edecek bir barbarlığa büyük bir umursamazlıkla koşar adım ilerliyoruz. Marmara Çevresel İzleme (MAREM) Proje Yürütücüsü Levent Artüz, an itibariyle Ege ve Marmara’da bir balık pandemisi yaşandığından bahsediyor. Umrumuzda olmayabilir, ‘bir de bunu mu kaygı edelim’ diyebiliriz. Lakin en azından Manhattan’daki Türkevi’ne gösterdiğimiz ilgiyi Ege ve Marmara hak etmiyor mu?
En kısa müddette, Ergene derin deniz deşarjının hemen durdurulması gerekiyor fakat hangi Salı günü küme toplantısı bu sorunu gündem etmek için ayrılır? Ayıran başkan oylarını nasıl artırsın? ‘Ne konuşuyor bu’ denmez mi? ‘Millet aç aç’ denmez mi? Başkanlar de haklı… İktidar aslına bakarsanız ‘müsilaja selam, yağmaya devam’ diyerek Kanal İstanbul’un köprülerine temel atmakla meşgul.
Lakin öteki toplum kesitlerinden daha uzun müddet yaşayacak ve dünyadaki gelişmelere yakından şahit olacak olan gençler, iklim krizine daha hassas. Vietnam Savaşı’na karşı isyan eden 68 Kuşağı’nın 2. Dünya Savaşı’nın çabucak akabinde dünyaya gelen insanlardan oluşması tesadüf olmasa gerek. Şimdiki gençlerin de globalleşmenin ağır neticelerindan biri olan iklim krizine karşı fazlaca daha hassas olması doğaldır.
Son vakit içinderda bilhassa gençler içinde giderek yaygınlaşan bir eğilimi gözlüyoruz; vejetaryenlik/veganlık… Muhtemelen bunun da emperyalizmin bir oyunu olduğunu düşünenlerimiz vardır. En doğrusunu bir daha siz bilirsiniz lakin durup bir kulak kabartalım, neyin nesi bu? Ne diyor bu gençler?
Alışılagelinen bir masaldan değil, endüstriyel hayvancılığın yarattığı gerçek bir yıkımdan bahsedeceğim.
Et sıkıntısına yalnızca fiyatlar üzerinden baktığımızda hakikati bakılırsamiyoruz. Evet, nüfusumuz ete ulaşmakta giderek zorlanıyor. Fakat probleme biraz global perspektiften bakmakta yarar var. Dünya nüfusu 8 milyara dayandı. Bu 8 milyar insanın et talebini karşılamak için yaklaşık 2 milyar büyükbaş hayvan besleniyor. Dünyadaki buğday, arpa ve mısırın yüzde 40’ı birkaç ay ortasında kesip yenilecek hayvanları beslemek için üretiliyor. Bu da dünyadaki ziraî alanların yüzde 70’ine karşılık geliyor. Bu ziraî alanlar hali hazırda var değil, ormanları keserek tarım topraklarına çeviriyorlar. Ziraî sulamanın yüzde 30’a yakını kesilen hayvanların yem üretimi için tüketiliyor. Yem monopolleri hükümetler üzerinde tesirli olduğundan yağma nizamına ses çıkarılmıyor. Üzerine bir de kesildiğinde kabaca 120 kilo et elde edilen hayvanın 6 aylık kısa hayatı boyunca her gün 30 litre su içtiğini düşünelim. ötürüsıyla 1 kilo domates üretmek için 200 litreye yakın su tüketilirken 1 kilo kırmızı et üretebilmek için 16 bin litre su harcıyoruz. Et üretimi endüstriyel hayvancılığın geliştirdiği ve birçok sıhhate ziyanlı olan türlü tekniklerle epey daha ucuz ve ulaşılabilir hale geldi. Global ticaretteki teknolojik atılımlar yardımıyla Arjantin’deki eti Türkiye’de yiyebiliyoruz. 1960 yılından bu yana dünyada yıllık kişi başına et tüketimi 20 kilo arttı.
Sütte de emsal bir eğilim var. Global şirketler Asya halklarının süt toleransı problemini çözmüş durumda. Çinliler de bir müddetdir süt tüketebiliyor. 1,5 milyar insan daha süt tüketebildiği için süt sanayisi kaç hayvan üretiyor sanki? Üretmek demek daha yanlışsız zira süt inekleri artık yaylada otlamıyor, kapalı tesisler ortasında göğüslerine bağlanan makinalarla yaşıyorlar. Kendinizle baş başa kalınca gebe olmayan bir hayvanın süt üretemediğini, bu sorunun nasıl çözüldüğünü, süt ineklerinden doğan yavrulara ne olduğunu düşünebilirsiniz…
Türkiye için düşünelim, bundan 60 yıl evvel nüfusumuzun yüzde 70’i köylerde yaşarken bu kadar et tüketiyor muyduk? Köy ömrü ortasında her gün hamburger, döner yiyebiliyor muyduk? Günümüzde süt bir hammaddeye dönüşmüş durumda. Yalnızca içilmiyor, neredeyse her besinin içine enjekte ediliyor. Şimdiyse nüfusumuzun yüzde 90’ını kentlere hapsettik ve fabrikalarda üretilen etleri paketleyip market reyonlarına dizdik. Hayatları boyunca bir dananın başını okşamamış çocuklar, muhtemelen paketlerin ortasındaki etlerin ağaçlardan toplanan pembe meyveler olduğunu zannediyor. meğer hakikat, kan, ter, gözyaşı ve çığlıklarla dolu. Öykü, çırpınarak ölen bir hayvanın makinaya sokulmasıyla bitiyor.
Bu kıssaya ‘bunlar batının aldatmacası’ deyip geçemeyen kimi gençler var. Bu gençler, emperyalizmi yalnızca ‘kültürümüzü yok etmek isteyen dış güçler’ olarak okumuyor, onu ‘sömürü’ münasebetleriyle ele alıyor. Emperyalizmin ana rahminin kapitalizm olduğunun farkındalar. Hayat onların bir biçimiyle bu kıssaya şahit olmalarını sağlamış. Vicdanları el vermiyor ve Türkiye üzere bir ülkede sıkıntı bir uğraşa girişiyorlar. Stickerlar bastırıp, sağa sola yapıştırıyorlar. Toplumsal medya hesaplarında kendilerince fikirlerini yaymaya çalışıyorlar. Üniversitede kulüpler kuruyorlar. İçinde kan, ter, gözyaşı olan çarpıcı bir öyküyü mümkün olan en naif halde anlatmaya çalışıyorlar. Kimsenin ağzındaki kemiğe uzanmış değiller. Mideye indirilen besinin, o kişinin en kişisel tercihi olduğunun farkındalar.
Evet, tahminen bu halkın en fakirleri içinde büyümediler. Fakat Nusret’te altın kaplama bonfile yiyen sosyetik tipler de değiller. Hepsi kentli, fiyatlı, orta gelirli mütevazı ailelerin çocukları. Kimisi et yemiyor, kimisi süt de içmiyor. Kendilerine vejetaryen yahut vegan diyorlar. Onları sevmemek için hiç bir münasebet bulamıyorum.