Smug
Active member
Özel dalın döviz borcu, Dolar/TL kurunun her bir kuruş yükselişinde şirketler üstündeki yükünü artırıyor.
Özel dalın ve kamunun döviz cinsinden borcu, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bilgilerine göre 446 milyar dolar.
Bu borcun 13 milyar dolarının bu yılın son iki ayında ödenmesi gerekiyor.
Önümüzdeki 10 ay ortasında de ödenecek önemli bir fiyatın olması, dövize olan talebi artırıyor.
Dolara olan talebin yükselmesi TL’nin üstündeki baskıyı daha da artıyor, bu biçimdece bir kısır döngü çıkıyor ortaya.
Ekonomist Arda Tunca, döviz borcu açından en hayli KOBİ’lerin (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler) olumsuz etkileneceği görüşünde.
Trakya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu da en hayli geliri TL olan ve döviz kazanamayan şirketlerin bu durumdan olumsuz etkileneceğini aktarıyor.
Sadi Uzunoğlu’na nazaran bu borç yükü, özel dalın bütçe yapamamasına ve ithalat borcunun yüksek olması niçiniyle gümrükten mal çekme konusunda problemlerin yaşanmasına yol açıyor.
Uzunoğlu, “Türkiye’de tedarik zinciri kendi ortasında kırılıyor. Marketlerde tahsisli malların satılması, şu kadar yağ alabilirsin, bu kadar şeker alabilirsin üzere kısıtların konması tedarik zincirlerinin kendi ortasında kırıldığını gösteriyor” diyor.
‘Stokta mal tuttukça para kazanılan garip bir durum’
Dünya genelinde olduğu üzere Türkiye’de de borçlanma 2008’deki finansal krizin akabinde yükseldi.
Türkiye’de 2018’de yaşanan kur krizi de şirketlerin üstündeki dış borç yükünü önemli biçimde artırdı.
Lakin 2018’in akabinde özel bölüm, dış borç konusunda olumlu bir tablo çizmeye başlamıştı.
Bu tabloyu değiştiren ise koronavirüs pandemisi oldu.
Ekonomist Arda Tunca, “Pandemiyle birlikte işler durdu, ekonomik aktivite sekteye uğradı” diyerek bu durumu özetliyor.
Koronavirüs pandemisiyle zora giren şirketler bir de kur krizi yaşayınca ağır borç yükü altına girdi.
Kurdaki yükselişin yalnızca borç tarafında değil maliyetler açısından da zorladığını vurgulayan Tunca, “Yabancı para cinsinden borçlanma arttığı için kur atakları yaşandığında borcun anapara kısmı fazlaca sonlu ödenebiliyor. TL kazanan şirketler bu borcun lakin faizini ödeyebiliyor” açıklamasında bulunuyor.
Bu da Tunca’ya nazaran şirketlerin mal sattıkça değil, malı elinde tuttukça para kazandığı bir durum ortaya çıkarıyor:
“Normalde bir şirket mal satınca para kazanır. Stokta mal tuttukça para kazanılan garip bir durum ile karşı karşıya kaldık.”
‘Türkiye, kur riskine hayli açık bir hale getirildi’
Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu da kurdaki her bir TL yükselişin kamuya borç tarafında olumsuz yansıdığına ve bunun vergi gelirlerinden karşılanacağına dikkat çekiyor.
Uzunoğlu’na bakılırsa özel bankalar büyük oranda kendilerini kur riskine karşı korumuş durumda.
Fakat risk, döviz açık konumu olan şirketlerin tarafında.
Uzunoğlu’na göre geçtiğimiz yıllar ortasında kamudan döviz kredisi alan şirketler, borcunun bir kısmını farklı kur düzeylerinden TL’ye çevirerek bir ölçüde kur risklerini kamu bankalarının üzerine atmış oldu.
Uzunoğlu bu süreci, “Türkiye, döviz artmayacak diye yıllardır borçlandırılarak kur riskine hayli açık bir hale getirildi. Özel bölüm kendi riskini kurtarmaya çalışırken kamunun üzerine atma gayreti çok yüksek, kamu da son senelerda dövizle borçlanarak bu kur riskinin içine girdi” kelamlarıyla özetliyor.
Merkez Bankası datalarına göre kısa vadeli dış borç stoku Eylül sonu prestijiyle 125 milyar dolar düzeyinde.
Prof. Dr. Uzunoğlu, Türkiye’nin farklı bir enflasyon sürecine gireceğini bakılırsan kimi üreticilerin, “bu biçimde ne kadar epeyce malı elde tutarsam o kadar kazanırım” diye düşündüğünü de kelamlarına ekliyor.
‘Güney Avrupa ülkelerine bakılırsa sağlıklı’
Döviz alım ve satım platformu FxPro’dan kıdemli piyasa analisti Alex Kuptsikevich, Türkiye’de kamunun dış borcunun GSYH’ya oranının yüzde 40 civarında olduğunu belirterek bu oranın borç yükü altındaki Güney Avrupa ülkelerine nazaran sağlıklı olduğunu vurguluyor.
O yüzden Kuptsikevich’e nazaran kamu dalını bu açıdan bekleyen büyük bir risk yok.
Lakin özel kesimde büyük ihtimalle borcunu ödeyemeyen şirketler olacak.
Öteki yandan Türkiye’nin doğalgaz muhtaçlığının baki olması, doğalgaz fiyatlarındaki ve kurdaki rekor yükseliş yüzünden de iktisadın dolara gereksiniminin artmasına niye oluyor.
‘Katma bedel yaratma potansiyeli düşmüş bir ekonomi’
Ekonomist Tunca, büyük şirketlerin pandemi periyodunda finansman imkanlarının bulunmasının da tesiriyle çok yüksek kârlar elde ettiklerini vurguluyor.
O yüzden Tunca’ya bakılırsa büyük şirketleri bekleyen bir risk bulunmazken finansmana erişimi kısıtlı olan KOBİ’ler güç bir duruma girecek:
“Mal stoklayıp da fiyat artışlarına karşı kendini koruyamayan KOBİ’ler en çok darbeyi yiyecek olan kesim. Kapanan şirketler ya da ağır hasara uğrayıp o hasarı gidermesi için uzun müddet isteyen şirketler olacak.
“Verim yaratma ya da katma bedel yaratma potansiyeli düşmüş bir iktisatla karşı karşıyayız.”
KAYNAK: BBC TÜRKÇE – ÖZGE ÖZDEMİR
Özel dalın ve kamunun döviz cinsinden borcu, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bilgilerine göre 446 milyar dolar.
Bu borcun 13 milyar dolarının bu yılın son iki ayında ödenmesi gerekiyor.
Önümüzdeki 10 ay ortasında de ödenecek önemli bir fiyatın olması, dövize olan talebi artırıyor.
Dolara olan talebin yükselmesi TL’nin üstündeki baskıyı daha da artıyor, bu biçimdece bir kısır döngü çıkıyor ortaya.
Ekonomist Arda Tunca, döviz borcu açından en hayli KOBİ’lerin (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler) olumsuz etkileneceği görüşünde.
Trakya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu da en hayli geliri TL olan ve döviz kazanamayan şirketlerin bu durumdan olumsuz etkileneceğini aktarıyor.
Sadi Uzunoğlu’na nazaran bu borç yükü, özel dalın bütçe yapamamasına ve ithalat borcunun yüksek olması niçiniyle gümrükten mal çekme konusunda problemlerin yaşanmasına yol açıyor.
Uzunoğlu, “Türkiye’de tedarik zinciri kendi ortasında kırılıyor. Marketlerde tahsisli malların satılması, şu kadar yağ alabilirsin, bu kadar şeker alabilirsin üzere kısıtların konması tedarik zincirlerinin kendi ortasında kırıldığını gösteriyor” diyor.
‘Stokta mal tuttukça para kazanılan garip bir durum’
Dünya genelinde olduğu üzere Türkiye’de de borçlanma 2008’deki finansal krizin akabinde yükseldi.
Türkiye’de 2018’de yaşanan kur krizi de şirketlerin üstündeki dış borç yükünü önemli biçimde artırdı.
Lakin 2018’in akabinde özel bölüm, dış borç konusunda olumlu bir tablo çizmeye başlamıştı.
Bu tabloyu değiştiren ise koronavirüs pandemisi oldu.
Ekonomist Arda Tunca, “Pandemiyle birlikte işler durdu, ekonomik aktivite sekteye uğradı” diyerek bu durumu özetliyor.
Koronavirüs pandemisiyle zora giren şirketler bir de kur krizi yaşayınca ağır borç yükü altına girdi.
Kurdaki yükselişin yalnızca borç tarafında değil maliyetler açısından da zorladığını vurgulayan Tunca, “Yabancı para cinsinden borçlanma arttığı için kur atakları yaşandığında borcun anapara kısmı fazlaca sonlu ödenebiliyor. TL kazanan şirketler bu borcun lakin faizini ödeyebiliyor” açıklamasında bulunuyor.
Bu da Tunca’ya nazaran şirketlerin mal sattıkça değil, malı elinde tuttukça para kazandığı bir durum ortaya çıkarıyor:
“Normalde bir şirket mal satınca para kazanır. Stokta mal tuttukça para kazanılan garip bir durum ile karşı karşıya kaldık.”
‘Türkiye, kur riskine hayli açık bir hale getirildi’
Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu da kurdaki her bir TL yükselişin kamuya borç tarafında olumsuz yansıdığına ve bunun vergi gelirlerinden karşılanacağına dikkat çekiyor.
Uzunoğlu’na bakılırsa özel bankalar büyük oranda kendilerini kur riskine karşı korumuş durumda.
Fakat risk, döviz açık konumu olan şirketlerin tarafında.
Uzunoğlu’na göre geçtiğimiz yıllar ortasında kamudan döviz kredisi alan şirketler, borcunun bir kısmını farklı kur düzeylerinden TL’ye çevirerek bir ölçüde kur risklerini kamu bankalarının üzerine atmış oldu.
Uzunoğlu bu süreci, “Türkiye, döviz artmayacak diye yıllardır borçlandırılarak kur riskine hayli açık bir hale getirildi. Özel bölüm kendi riskini kurtarmaya çalışırken kamunun üzerine atma gayreti çok yüksek, kamu da son senelerda dövizle borçlanarak bu kur riskinin içine girdi” kelamlarıyla özetliyor.
Merkez Bankası datalarına göre kısa vadeli dış borç stoku Eylül sonu prestijiyle 125 milyar dolar düzeyinde.
Prof. Dr. Uzunoğlu, Türkiye’nin farklı bir enflasyon sürecine gireceğini bakılırsan kimi üreticilerin, “bu biçimde ne kadar epeyce malı elde tutarsam o kadar kazanırım” diye düşündüğünü de kelamlarına ekliyor.
‘Güney Avrupa ülkelerine bakılırsa sağlıklı’
Döviz alım ve satım platformu FxPro’dan kıdemli piyasa analisti Alex Kuptsikevich, Türkiye’de kamunun dış borcunun GSYH’ya oranının yüzde 40 civarında olduğunu belirterek bu oranın borç yükü altındaki Güney Avrupa ülkelerine nazaran sağlıklı olduğunu vurguluyor.
O yüzden Kuptsikevich’e nazaran kamu dalını bu açıdan bekleyen büyük bir risk yok.
Lakin özel kesimde büyük ihtimalle borcunu ödeyemeyen şirketler olacak.
Öteki yandan Türkiye’nin doğalgaz muhtaçlığının baki olması, doğalgaz fiyatlarındaki ve kurdaki rekor yükseliş yüzünden de iktisadın dolara gereksiniminin artmasına niye oluyor.
‘Katma bedel yaratma potansiyeli düşmüş bir ekonomi’
Ekonomist Tunca, büyük şirketlerin pandemi periyodunda finansman imkanlarının bulunmasının da tesiriyle çok yüksek kârlar elde ettiklerini vurguluyor.
O yüzden Tunca’ya bakılırsa büyük şirketleri bekleyen bir risk bulunmazken finansmana erişimi kısıtlı olan KOBİ’ler güç bir duruma girecek:
“Mal stoklayıp da fiyat artışlarına karşı kendini koruyamayan KOBİ’ler en çok darbeyi yiyecek olan kesim. Kapanan şirketler ya da ağır hasara uğrayıp o hasarı gidermesi için uzun müddet isteyen şirketler olacak.
“Verim yaratma ya da katma bedel yaratma potansiyeli düşmüş bir iktisatla karşı karşıyayız.”
KAYNAK: BBC TÜRKÇE – ÖZGE ÖZDEMİR