Smug
Active member
Gri çizgili mor saçlar yüzünü çerçeveliyor. Ellerine bakıyor. Mirjana Nešić, DW'ye işten yorulduklarını söylüyor. Vardiyasından önce ağrı kesici alıyordu ama pek işe yaramıyordu. Fabrikada baskı yüksek.
Mirjana “psikolojik işkence”den, ulaşılamaz standartlardan, tuvalete gitme yasağından söz ediyor. Sırp medyası, işçilerin çalışırken çocuk bezi giymelerinin zorunlu olduğunu bile bildirdi. Mirjana, “Oraya girdiğimde kendimi hasta hissediyorum” diyor. Vardiyadan sonra uykuya dalmak için ilaca ihtiyacı var.
Elli yaşındaki adam, on üç yıldır Sırbistan'ın Leskovac kentindeki Güney Koreli şirket Yura'nın üretim hattında çalışıyor. Araba kabloları yapıyor ve bunların bir gün şık bir Mercedes'e dönüşmesi oldukça muhtemel.
Mirjana'nın deneyimi münferit bir durum değil. Sadece tedarikçi Yura'nın değil, Çinli Linglong ve Alman tedarikçi Leonie'nin de Sırp işçileri sömürdüğünü bildiren çok sayıda medya ve sendika var. Hepsi Mercedes, Audi, Volkswagen ve BMW gibi Alman otomobil üreticilerine teslimat yapıyor.
Mirjana gibi işçileri korumayı amaçlayan Alman tedarik zinciri kanunu aslında 2023'ten beri yürürlükte. Bu nedenle şirketlerin, tüm tedarik zinciri boyunca insan haklarına ve çevrenin korunmasına uygunluğu sağlama görevi var. Buna iş sağlığı ve güvenliği hakkı, adil ücret hakkı ve sendika kurma hakkı da dahildir.
Sırbistan Bağımsız Metal İşçileri Sendikası ile Mercedes ve Audi arasında bu yıl yapılan yazışmalarda sendika, Yura şirketini bu hakları ihlal etmekle suçladı. Buna göre işçiler çoğu zaman bitkin düşüyor, çok düşük ücretler alıyor ve tehlikeli kimyasallara maruz kalıyorlar. Ayrıca grev hakkı ve sendikal toplantı hakkı da ihlal edilmektedir.
DW'ye konuşan metal işçileri sendikasına üye olan Predrag Stojanović de bu deneyimi bizzat yaşadı. Korona salgını sırasında koruyucu önlemler için kampanya yürüttüğünde kovuldu. Stojanović dava açtı ve davayı kazandı. O ve Mirjana, basına konuşmaya cesaret eden az sayıdaki işçi arasında yer alıyor. Mirjana, bu yılın haziran ayında Leskovac fabrikasındaki işçilerin yaklaşık yarısıyla birlikte greve gitti: “Meslektaşlarım bana bunu yapmaya nasıl cesaret ettiğimi sordular. Hiçbirimizin korkmadığını mı sanıyorsun?” Ancak işlerin artık böyle devam edemeyeceğini söylüyor Mirjana.
Yura, Volkswagen Grubuna bağlı Alman otomobil üreticisi Audi ve Mercedes'e teslimat yapıyor. Audi, DW'nin iddialarına Yura'daki koşulları “araştırdığını” söyleyerek yanıt verdi. Mercedes konuyu çok ciddiye aldıklarını söyledi. İddiaları öğrendikten sonra tedarikçiden açıklama talebinde bulundular. Ayrıca uluslararası geçerliliği olan bir sürdürülebilirlik değerlendirmesi yapmak üzere bağımsız bir denetim şirketi görevlendirildi. Şikayet olması durumunda gerekli tedbirler alınacaktır. Yura, basın saati itibarıyla iddialara yanıt vermedi.
Alman tedarik zinciri yasası, etkilenenlerin, sendikaların ve STK'ların insan hakları ihlallerine veya çevre ihlallerine karşı harekete geçmesine olanak tanıyor. Şikayetler Almanya'daki Federal Ekonomi ve İhracat Kontrol Ofisi'ne veya kısaca BAFA'ya iletilebilir. Ofis, örneğin basın raporları yoluyla bilgi alması durumunda kendisi de harekete geçebilir. Federal Ofis iddiaları inceliyor ve etkilenen Alman şirketlerine para cezası uygulayabilir.
İnceleme tamamlandıktan sonra şikayetçilere geri bildirim alınır. Metal işçileri sendikası Yura'daki sömürüye ilişkin şikâyetini Haziran 2024'te BAFA'ya iletmiş ancak henüz bir yanıt alamamıştır.
İnsan hakları örgütü Avrupa Anayasa ve İnsan Hakları Merkezi'nin (ECCHR) hukuk danışmanı Annabell Brüggemann, DW'ye bunu kendi şikayet prosedürlerinden bildiğini söylüyor. BAFA iddiaları inceliyor ancak etkilenenler sürece dahil edilmiyor. Brüggemann, “Bazı davalar bir yılı aşkın süredir devam ediyor ancak BAFA'nın şirketlerden ne talep ettiğini bilmiyoruz” diye açıklıyor.
BAFA, şu ana kadar 3'ü Sırbistan'dan olmak üzere 221 şikayetin geldiğini belirtiyor. 161'i asılsız sayıldı ve geriye 60 “aktif” şikayet kaldı. BAFA şu ana kadar tek bir yaptırım uygulamadı.
N1 gibi Sırp medyası, haftalık Vreme gazetesi, Južne haber portalı ve sendikalar, Alman tedarikçi şirketi Leoni gibi diğer tedarikçilerin işçileri sömürdüğünü bildiriyor – Leoni AG'nin çoğunluğu Eylül 2024'ten bu yana Çinli grup Luxshare'e ait – ve Çinli lastik üreticisi Linglong.
Leoni, Bavyeralı otomobil üreticisi BMW'ye, Linglong ise Volkswagen Grubu'na tedarik sağlıyor. DW, sömürücü çalışma koşullarından da bahseden iki Leoni işçisiyle konuştu. Prokuplje'den Leoni'deki bir işçi, günlük işinin “psikolojik terör” olduğunu ve “düşük maaş, saçma standartlar ve taciz” olduğunu söyledi.
Leoni, çalışanların iddialarını reddediyor ve DW'ye şöyle yanıt veriyor: “Bu büyüklükteki her kuruluşta, zaman zaman iç kuralları ve talimatları ihlal eden sorumsuz kişiler bulunur.” Bunun, işten çıkarmaya kadar varabilecek katı disiplin cezalarıyla cezalandırılacağı söyleniyor.
BMW, iddiaları çok ciddiye aldığını, araştırdığını ve DW'nin talebi üzerine Leoni'den bir açıklama talep ettiğini açıkladı.
Volkswagen, tedarikçilere yönelik “bireysel potansiyel” iddiaları hakkında yorum yapmadığını kısa bir yanıtla yanıtladı. Ancak tüm ipuçları kapsamlı bir şekilde ve derhal araştırılacaktır.
Annabell Brüggemann'a göre sorunlardan biri, çalışanların çoğunlukla tedarik zinciri kanunu veya bir Alman şirketinin tedarik zincirinin parçası olup olmadıkları hakkında hiçbir şey bilmemeleri.
Ayrıca, Sosyal Uyum Araştırma Enstitüsü'nden (FGZ) siyaset bilimci Hendrik Simon, yasanın başlangıçta planlanana kıyasla sulandırıldığını söylüyor: “Örneğin, hukuki sorumlulukla ilgili bir madde tamamen yok.”
Bu yıl kabul edilen Avrupa tedarik zinciri yasasıyla bu durum değişecek. Mağdurlar daha sonra AB üye ülkelerindeki hukuk mahkemelerinde şirketlere tazminat davası açma fırsatına sahip olacak. Prensip olarak AB hukukunun ulusal hukuktan önceliği vardır.
Eksikliklere rağmen, DW uzmanları Tedarik Zinciri Yasası'nda büyük bir potansiyel görmek için konuştu. Ancak önemli olan BAFA'nın yasayı ne kadar güçlü uyguladığıdır. Buna ek olarak, sendikaların ve sivil toplumun ulusötesi ağ yapısı, şikayet seçenekleri hakkında bilgi sağlanmasında ve baskı uygulanabilmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Leoni işçisi hâlâ kendisi için hiçbir şeyin değişmeyeceğine inanıyor. “Başka bir iş bulmak için elimden geleni yapacağım.”
Bu araştırma Journalismfund Europe tarafından desteklenmiştir.
Yazar: Nadine Mena Michollek, Nemanja Rujevic, Radmilo Marković
Yazan: Nadine Mena Michollek, Nemanja Rujevic, Radmilo Marković
Mirjana “psikolojik işkence”den, ulaşılamaz standartlardan, tuvalete gitme yasağından söz ediyor. Sırp medyası, işçilerin çalışırken çocuk bezi giymelerinin zorunlu olduğunu bile bildirdi. Mirjana, “Oraya girdiğimde kendimi hasta hissediyorum” diyor. Vardiyadan sonra uykuya dalmak için ilaca ihtiyacı var.
Elli yaşındaki adam, on üç yıldır Sırbistan'ın Leskovac kentindeki Güney Koreli şirket Yura'nın üretim hattında çalışıyor. Araba kabloları yapıyor ve bunların bir gün şık bir Mercedes'e dönüşmesi oldukça muhtemel.
Mirjana'nın deneyimi münferit bir durum değil. Sadece tedarikçi Yura'nın değil, Çinli Linglong ve Alman tedarikçi Leonie'nin de Sırp işçileri sömürdüğünü bildiren çok sayıda medya ve sendika var. Hepsi Mercedes, Audi, Volkswagen ve BMW gibi Alman otomobil üreticilerine teslimat yapıyor.
Mirjana gibi işçileri korumayı amaçlayan Alman tedarik zinciri kanunu aslında 2023'ten beri yürürlükte. Bu nedenle şirketlerin, tüm tedarik zinciri boyunca insan haklarına ve çevrenin korunmasına uygunluğu sağlama görevi var. Buna iş sağlığı ve güvenliği hakkı, adil ücret hakkı ve sendika kurma hakkı da dahildir.
Sırbistan Bağımsız Metal İşçileri Sendikası ile Mercedes ve Audi arasında bu yıl yapılan yazışmalarda sendika, Yura şirketini bu hakları ihlal etmekle suçladı. Buna göre işçiler çoğu zaman bitkin düşüyor, çok düşük ücretler alıyor ve tehlikeli kimyasallara maruz kalıyorlar. Ayrıca grev hakkı ve sendikal toplantı hakkı da ihlal edilmektedir.
DW'ye konuşan metal işçileri sendikasına üye olan Predrag Stojanović de bu deneyimi bizzat yaşadı. Korona salgını sırasında koruyucu önlemler için kampanya yürüttüğünde kovuldu. Stojanović dava açtı ve davayı kazandı. O ve Mirjana, basına konuşmaya cesaret eden az sayıdaki işçi arasında yer alıyor. Mirjana, bu yılın haziran ayında Leskovac fabrikasındaki işçilerin yaklaşık yarısıyla birlikte greve gitti: “Meslektaşlarım bana bunu yapmaya nasıl cesaret ettiğimi sordular. Hiçbirimizin korkmadığını mı sanıyorsun?” Ancak işlerin artık böyle devam edemeyeceğini söylüyor Mirjana.
Yura, Volkswagen Grubuna bağlı Alman otomobil üreticisi Audi ve Mercedes'e teslimat yapıyor. Audi, DW'nin iddialarına Yura'daki koşulları “araştırdığını” söyleyerek yanıt verdi. Mercedes konuyu çok ciddiye aldıklarını söyledi. İddiaları öğrendikten sonra tedarikçiden açıklama talebinde bulundular. Ayrıca uluslararası geçerliliği olan bir sürdürülebilirlik değerlendirmesi yapmak üzere bağımsız bir denetim şirketi görevlendirildi. Şikayet olması durumunda gerekli tedbirler alınacaktır. Yura, basın saati itibarıyla iddialara yanıt vermedi.
Alman tedarik zinciri yasası, etkilenenlerin, sendikaların ve STK'ların insan hakları ihlallerine veya çevre ihlallerine karşı harekete geçmesine olanak tanıyor. Şikayetler Almanya'daki Federal Ekonomi ve İhracat Kontrol Ofisi'ne veya kısaca BAFA'ya iletilebilir. Ofis, örneğin basın raporları yoluyla bilgi alması durumunda kendisi de harekete geçebilir. Federal Ofis iddiaları inceliyor ve etkilenen Alman şirketlerine para cezası uygulayabilir.
İnceleme tamamlandıktan sonra şikayetçilere geri bildirim alınır. Metal işçileri sendikası Yura'daki sömürüye ilişkin şikâyetini Haziran 2024'te BAFA'ya iletmiş ancak henüz bir yanıt alamamıştır.
İnsan hakları örgütü Avrupa Anayasa ve İnsan Hakları Merkezi'nin (ECCHR) hukuk danışmanı Annabell Brüggemann, DW'ye bunu kendi şikayet prosedürlerinden bildiğini söylüyor. BAFA iddiaları inceliyor ancak etkilenenler sürece dahil edilmiyor. Brüggemann, “Bazı davalar bir yılı aşkın süredir devam ediyor ancak BAFA'nın şirketlerden ne talep ettiğini bilmiyoruz” diye açıklıyor.
BAFA, şu ana kadar 3'ü Sırbistan'dan olmak üzere 221 şikayetin geldiğini belirtiyor. 161'i asılsız sayıldı ve geriye 60 “aktif” şikayet kaldı. BAFA şu ana kadar tek bir yaptırım uygulamadı.
N1 gibi Sırp medyası, haftalık Vreme gazetesi, Južne haber portalı ve sendikalar, Alman tedarikçi şirketi Leoni gibi diğer tedarikçilerin işçileri sömürdüğünü bildiriyor – Leoni AG'nin çoğunluğu Eylül 2024'ten bu yana Çinli grup Luxshare'e ait – ve Çinli lastik üreticisi Linglong.
Leoni, Bavyeralı otomobil üreticisi BMW'ye, Linglong ise Volkswagen Grubu'na tedarik sağlıyor. DW, sömürücü çalışma koşullarından da bahseden iki Leoni işçisiyle konuştu. Prokuplje'den Leoni'deki bir işçi, günlük işinin “psikolojik terör” olduğunu ve “düşük maaş, saçma standartlar ve taciz” olduğunu söyledi.
Leoni, çalışanların iddialarını reddediyor ve DW'ye şöyle yanıt veriyor: “Bu büyüklükteki her kuruluşta, zaman zaman iç kuralları ve talimatları ihlal eden sorumsuz kişiler bulunur.” Bunun, işten çıkarmaya kadar varabilecek katı disiplin cezalarıyla cezalandırılacağı söyleniyor.
BMW, iddiaları çok ciddiye aldığını, araştırdığını ve DW'nin talebi üzerine Leoni'den bir açıklama talep ettiğini açıkladı.
Volkswagen, tedarikçilere yönelik “bireysel potansiyel” iddiaları hakkında yorum yapmadığını kısa bir yanıtla yanıtladı. Ancak tüm ipuçları kapsamlı bir şekilde ve derhal araştırılacaktır.
Annabell Brüggemann'a göre sorunlardan biri, çalışanların çoğunlukla tedarik zinciri kanunu veya bir Alman şirketinin tedarik zincirinin parçası olup olmadıkları hakkında hiçbir şey bilmemeleri.
Ayrıca, Sosyal Uyum Araştırma Enstitüsü'nden (FGZ) siyaset bilimci Hendrik Simon, yasanın başlangıçta planlanana kıyasla sulandırıldığını söylüyor: “Örneğin, hukuki sorumlulukla ilgili bir madde tamamen yok.”
Bu yıl kabul edilen Avrupa tedarik zinciri yasasıyla bu durum değişecek. Mağdurlar daha sonra AB üye ülkelerindeki hukuk mahkemelerinde şirketlere tazminat davası açma fırsatına sahip olacak. Prensip olarak AB hukukunun ulusal hukuktan önceliği vardır.
Eksikliklere rağmen, DW uzmanları Tedarik Zinciri Yasası'nda büyük bir potansiyel görmek için konuştu. Ancak önemli olan BAFA'nın yasayı ne kadar güçlü uyguladığıdır. Buna ek olarak, sendikaların ve sivil toplumun ulusötesi ağ yapısı, şikayet seçenekleri hakkında bilgi sağlanmasında ve baskı uygulanabilmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Leoni işçisi hâlâ kendisi için hiçbir şeyin değişmeyeceğine inanıyor. “Başka bir iş bulmak için elimden geleni yapacağım.”
Bu araştırma Journalismfund Europe tarafından desteklenmiştir.
Yazar: Nadine Mena Michollek, Nemanja Rujevic, Radmilo Marković
Yazan: Nadine Mena Michollek, Nemanja Rujevic, Radmilo Marković