Vitra
New member
Taliban, Afganistan’a 20 yıl daha sonra nasıl girdi? Burak TATARİ
ABD 20 yıldır savaştığı Taliban’la anlaşamaya vardı ve Afganistan’dan çekilme sonucu aldı. Karar üzerine Taliban’a bağlı birlikler hayli kısa müddette tüm ülkeyi neredeyse direnişle müsabakadan ele geçirdi ve son olarak 15 Ağustos’ta Başşehir Kabil’e girdi. Cumhurbaşkanı Eşref Gani ve pek hayli yetkilinin ülkeyi terk etmesiyle de Taliban, tam denetimi bir daha elde etmiş oldu.
Pekala, Cumhurbaşkanlığı sarayı, hükümete bağlı okullar, hastaneler, resmi kurumları denetim altına alan ve “katılımcı bir İslam hükümeti kuracağını” ilan eden Taliban, Afganistan’a 20 yıl daha sonra nasıl girdi?
Sovyet ordusu Afganistan’a girdi
1978 yılında ülkedeki komünist kümeler Afganistan Devlet Lideri Muhammed Davut Han’ı kanlı bir darbeyle iktidardan indirdi. Sovyet ordusu yeni iktidarın davetiyle Afganistan’a girdi.
Soğuk savaş periyodunun ortasında yaşanan bu gelişimin akabinde ABD, Sovyet işgaline direnenlerin ardında yer aldı. Direnişe katılan mücahitler içinde gelecekte Taliban’ı kuracaklar olanlar da vardı
1989 yılına gelindiğinde Sovyetler birliği çöktü ve Sovyet ordusu ülkeden çekildi. Afganistan’da ise tam bir kaos ortamı oluştu.
1992 yılında ülkede iç savaş patlak verdi. O yıl mücahit kümeler başşehir Kabil’in yarısını ele geçirdi.
Daha inançlı bir Afganistan
90’ların başında kurulan Taliban 1994’te artık ülkenin en kuvvetli politik aktörüydü. Daha inançlı bir Afganistan vaat eden Taliban Afganistan’ın en büyük ikinci kenti Kandahar’ı ele geçirdi. Lakin örgüt insan hakkı ihlalleri ve savaş kabahatleriyle itham edildi.
1996’na gelindiğinde giderek güçlenen Taliban başşehir Kabil’i de ele geçirdi ve ülkenin son komünist lideri olan Muhammed Necibullah’ı sokak ortasında astı.
11 Eylül saldırısı ve ABD işgali
Taliban ülkenin ismini değiştirdi. Afganistan artık “İslam Emirliği”ydi. Örgüt ülkede kendi din yorumunu dayatmaya başladı. 1999’da birleşmiş milletler, Taliban’a El Kural’la münasebeti olduğu sebebi öne sürülerek yaptırım uygulama sonucu aldı.
Tarih 11 Eylül 2001 gösterdiğinde El Kural ABD’deki finans merkezi İkiz Kuleler’e saldırdı. Hücumda 2 bin 996 kişi öldürüldü. ABD, bir ay geçmeden 7 Ekim’de Afganistan’ı işgal etti.
Dünya ve özel olarak da bu bölge artık apayrı bir yerdi. Kanlı savaşlar, işgaller birbirini izledi.
Taliban, El Esas başkanı Usame Bin Ladin’i teslim etmeyi reddetti. Bunun üzerine Amerika ve müttefikleri, Taliban’ı iktidardan indirdi. Amerika’ya yakın bir isim olan Hamid Karzai devletin başına getirildi. Ülkede 3 yıl daha sonra 1960’ların reformcu anayasası ilham alınarak yeni bir anayasa hazırlandı. O anayasa, bayanlar ve etnik azınlıklara haklarını geri verdi.
Taliban 2006’da bir daha güçlendi
Pakistan’a çekilen Taliban, bilhassa Peşaver bölgesinde tam bir terör kampı kurdu ve 2006’dan itibaren Taliban bir daha güçlendi. Bazılarına bakılırsa, Pakistan tüm bunları Amerikan ve Suud istihbaratından habersiz yapmadı. Peşaver’de artık yalnızca Taliban değil, tüm radikal dini kümeler cirit atıyor, dünyaya terör ve terörist ihraç ediliyordu.
Afganistan 20 yılda tarumar oldu
Dış güçlerin de müdahil olduğu 20 yıllık iç çatışma Afganistan’ı tarumar etti. 40 binden çok sivil hayatını kaybetti. 64 binden çok Afgan askeri, 3 bin 500’ün üzerinde yabancı asker hayatını kaybetti. ABD, savaşa ve bir daha inşa projelerine yaklaşık 1 trilyon dolar harcadı.
Buna karşın ülkenin refahı ve altyapısı geliştirilemedi.
Obama ve Trump masayı açtı
2011’e gelindiğinde artık Amerikan askerlerinin çekilmesini isteyen ABD Lideri Barack Obama ve idaresi, Katar’da Taliban ile batı dayanaklı Afgan idaresinin masaya oturmasını sağladı.
2018’de Trump idaresi bir adım daha attı. Taliban ile yüz yüze görüşmeler başladı ve ABD, Taliban ile direkt masaya oturdu. 9 yıllık müzakere sürecinin akabinde 2020’nin şubat ayında Taliban ile barış mutabakatı imzalandı.
-ABD ile muahede ve geri dönüş
ABD ve NATO güçleri tüm askerlerini 31 Ağustos’ta çekecekti. Mutabakatın temeli buydu. Taliban denetim ettiği yerlerde radikal kümelerin faaliyetine müsaade vermeyecekti. Mutabakat gereği Taliban ve Afgan hükümeti savaş esirlerini karşılıklı hür bıraktı. 5 binin üzerinde Taliban militanı salıverildi. Ülkedeki son ABD ve NATO güçleri güvenliği Afgan hükümetine bırakarak Bagram Hava Üssü’nü terk etti.
Amerika çekilirken Taliban, taarruzlarını hızlandırdı. Evvel kırsal alanda ilerledi, daha sonra vilayet merkezlerini ve son olarak başşehir Kabil’i ele geçirerek iktidarı 20 yıl daha sonra geri aldı.
ABD 20 yıldır savaştığı Taliban’la anlaşamaya vardı ve Afganistan’dan çekilme sonucu aldı. Karar üzerine Taliban’a bağlı birlikler hayli kısa müddette tüm ülkeyi neredeyse direnişle müsabakadan ele geçirdi ve son olarak 15 Ağustos’ta Başşehir Kabil’e girdi. Cumhurbaşkanı Eşref Gani ve pek hayli yetkilinin ülkeyi terk etmesiyle de Taliban, tam denetimi bir daha elde etmiş oldu.
Pekala, Cumhurbaşkanlığı sarayı, hükümete bağlı okullar, hastaneler, resmi kurumları denetim altına alan ve “katılımcı bir İslam hükümeti kuracağını” ilan eden Taliban, Afganistan’a 20 yıl daha sonra nasıl girdi?
Sovyet ordusu Afganistan’a girdi
1978 yılında ülkedeki komünist kümeler Afganistan Devlet Lideri Muhammed Davut Han’ı kanlı bir darbeyle iktidardan indirdi. Sovyet ordusu yeni iktidarın davetiyle Afganistan’a girdi.
Soğuk savaş periyodunun ortasında yaşanan bu gelişimin akabinde ABD, Sovyet işgaline direnenlerin ardında yer aldı. Direnişe katılan mücahitler içinde gelecekte Taliban’ı kuracaklar olanlar da vardı
1989 yılına gelindiğinde Sovyetler birliği çöktü ve Sovyet ordusu ülkeden çekildi. Afganistan’da ise tam bir kaos ortamı oluştu.
1992 yılında ülkede iç savaş patlak verdi. O yıl mücahit kümeler başşehir Kabil’in yarısını ele geçirdi.
Daha inançlı bir Afganistan
90’ların başında kurulan Taliban 1994’te artık ülkenin en kuvvetli politik aktörüydü. Daha inançlı bir Afganistan vaat eden Taliban Afganistan’ın en büyük ikinci kenti Kandahar’ı ele geçirdi. Lakin örgüt insan hakkı ihlalleri ve savaş kabahatleriyle itham edildi.
1996’na gelindiğinde giderek güçlenen Taliban başşehir Kabil’i de ele geçirdi ve ülkenin son komünist lideri olan Muhammed Necibullah’ı sokak ortasında astı.
11 Eylül saldırısı ve ABD işgali
Taliban ülkenin ismini değiştirdi. Afganistan artık “İslam Emirliği”ydi. Örgüt ülkede kendi din yorumunu dayatmaya başladı. 1999’da birleşmiş milletler, Taliban’a El Kural’la münasebeti olduğu sebebi öne sürülerek yaptırım uygulama sonucu aldı.
Tarih 11 Eylül 2001 gösterdiğinde El Kural ABD’deki finans merkezi İkiz Kuleler’e saldırdı. Hücumda 2 bin 996 kişi öldürüldü. ABD, bir ay geçmeden 7 Ekim’de Afganistan’ı işgal etti.
Dünya ve özel olarak da bu bölge artık apayrı bir yerdi. Kanlı savaşlar, işgaller birbirini izledi.
Taliban, El Esas başkanı Usame Bin Ladin’i teslim etmeyi reddetti. Bunun üzerine Amerika ve müttefikleri, Taliban’ı iktidardan indirdi. Amerika’ya yakın bir isim olan Hamid Karzai devletin başına getirildi. Ülkede 3 yıl daha sonra 1960’ların reformcu anayasası ilham alınarak yeni bir anayasa hazırlandı. O anayasa, bayanlar ve etnik azınlıklara haklarını geri verdi.
Taliban 2006’da bir daha güçlendi
Pakistan’a çekilen Taliban, bilhassa Peşaver bölgesinde tam bir terör kampı kurdu ve 2006’dan itibaren Taliban bir daha güçlendi. Bazılarına bakılırsa, Pakistan tüm bunları Amerikan ve Suud istihbaratından habersiz yapmadı. Peşaver’de artık yalnızca Taliban değil, tüm radikal dini kümeler cirit atıyor, dünyaya terör ve terörist ihraç ediliyordu.
Afganistan 20 yılda tarumar oldu
Dış güçlerin de müdahil olduğu 20 yıllık iç çatışma Afganistan’ı tarumar etti. 40 binden çok sivil hayatını kaybetti. 64 binden çok Afgan askeri, 3 bin 500’ün üzerinde yabancı asker hayatını kaybetti. ABD, savaşa ve bir daha inşa projelerine yaklaşık 1 trilyon dolar harcadı.
Buna karşın ülkenin refahı ve altyapısı geliştirilemedi.
Obama ve Trump masayı açtı
2011’e gelindiğinde artık Amerikan askerlerinin çekilmesini isteyen ABD Lideri Barack Obama ve idaresi, Katar’da Taliban ile batı dayanaklı Afgan idaresinin masaya oturmasını sağladı.
2018’de Trump idaresi bir adım daha attı. Taliban ile yüz yüze görüşmeler başladı ve ABD, Taliban ile direkt masaya oturdu. 9 yıllık müzakere sürecinin akabinde 2020’nin şubat ayında Taliban ile barış mutabakatı imzalandı.
-ABD ile muahede ve geri dönüş
ABD ve NATO güçleri tüm askerlerini 31 Ağustos’ta çekecekti. Mutabakatın temeli buydu. Taliban denetim ettiği yerlerde radikal kümelerin faaliyetine müsaade vermeyecekti. Mutabakat gereği Taliban ve Afgan hükümeti savaş esirlerini karşılıklı hür bıraktı. 5 binin üzerinde Taliban militanı salıverildi. Ülkedeki son ABD ve NATO güçleri güvenliği Afgan hükümetine bırakarak Bagram Hava Üssü’nü terk etti.
Amerika çekilirken Taliban, taarruzlarını hızlandırdı. Evvel kırsal alanda ilerledi, daha sonra vilayet merkezlerini ve son olarak başşehir Kabil’i ele geçirerek iktidarı 20 yıl daha sonra geri aldı.