A
admin
Guest
Turist Rehberi Murat Yıldırım I [email protected]
“Stratejik açıdan önemli” bir kent Kars. Bu değer, kentin mukadderatı ya da kadersizliği üzere. Kurulduğundan bugüne kadar yakasını bir türlü bırakmamış. Bölgedeki her devlet Kars’a sahip olmak istemiş lakin pek “sahipleneni” olmamış.
Bir Osmanlı kentiyken, Çarlık Rusya’sı ile 1877-78 senelerında yapılan savaş kararı Rus idaresine geçer Kars. Bu idare yaklaşık kırk yıl sürecektir. Osmanlı tarihinde 93 Harbi olarak bilinen savaşın kararı çoklukla Çarlık Rusya’sının kazanımları ya da Osmanlı İmparatorluğu’nun kayıpları üzerinden kıymetlendirilir. Lakin burada ikisinden de farklı olarak savaşın kararınu, Kars’a olan tesirleri açısından değerlendireceğiz. Lakin öncesinde cevaplamamız gereken bir soru var: 93 Harbi öncesinde Kars nasıl bir yerdi?
Kayalık bölge
Kent birinci kere bugünkü Kars Kalesi’nin bulunduğu kayalık bölgenin yamaçlarında kurulur. Birinci sakinlerinin burayı tercih etme niçini, Kars Çayı’nın bu kayalık bölgeyi üç taraftan sararak doğal bir hendek oluşturmasıdır. Yüzseneler boyunca, bu kayalığın yamaçlarının haricinde, küçük bir bölge yerleşime açılır. Kalenin tam karşısında “Taht Düzü” olarak bildiğimiz ve bugün “Rus Devri Kars’ı” olarak tanımlayabileceğimiz alanda ise birkaç yapı haricinde, kayda kıymet bir yerleşim olmaz. Stratejik kıymetine verilen bedel, kentin gelişmesine ve bir kimlik kazanmasına verilen değerin önüne geçer.
Izgara planlı kent
Rus idaresi, evvelki idarelerden farklı olarak, kentte bu biçimdea kadar görülen en büyük yatırımı yapar. Mevcut kentin karşı tarafında, Taht Düzü denilen mevkide, caddelerin birbirini dik açıyla kestiği, ızgara planlı bir kent kurar. Kent bir daha “stratejik açıdan önemli” bir kenttir. Rusların inşa ettiği yapıların birçok, Rus öncesi devirde inşa edilen yapıların birden fazla üzere askeri maksatlıdır. Lakin buna karşın kente farklı bir estetik katar. Periyodun sanat akımlarından Baltık üslubunda yapılan yapılar, bilhassa dış cephe taş süslemeleri ile kente yeni bir görünüm kazandırır. Kent stratejik değerine karşın bir kimlik kazanır.
Fakat bu gelişme de bizi yanıltmamalı. Kars hâlâ askerî bir kenttir ve hâlâ stratejik açıdan değerlidir. örneğin kente girişte sizleri büyük bir meydan karşılar. Meydanın bir köşesinde ise Aleksandr Nevski Kilisesi. Kilise olarak yapılması sizi aldatmasın, bir daha askerî maksatlıdır. Yan tarafındaki askeri bölgede nazaranv yapan Hristiyan askerler için yapılmıştır. Kiliseye ismini veren Aleksandr Nevski, Rus tarihinin kıymetli “askerî” kahramanlarındandır.
İçinizi ısıtan estetik
Stratejik açıdan taşıdığı kıymete ve şayet kış aylarında geziyorsanız soğuk havaya karşın sıcak bir kenttir Kars. 1950’lerden itibaren yaşadığı yıkıma karşın Defterdarlık Binası ve Cheltikov Konağı üzere biroldukca Rus Devri yapısı, kentin sokaklarını dolaşırken içinizi ısıtacak estetik hoşluklar sunar. Fakat sıcaklığı en çok burayı memleket bilen insanlarında hissedersiniz. Zira onlar kenti hakikaten sahiplenenlerdir.
“Stratejik açıdan önemli” bir kent Kars. Bu değer, kentin mukadderatı ya da kadersizliği üzere. Kurulduğundan bugüne kadar yakasını bir türlü bırakmamış. Bölgedeki her devlet Kars’a sahip olmak istemiş lakin pek “sahipleneni” olmamış.
Bir Osmanlı kentiyken, Çarlık Rusya’sı ile 1877-78 senelerında yapılan savaş kararı Rus idaresine geçer Kars. Bu idare yaklaşık kırk yıl sürecektir. Osmanlı tarihinde 93 Harbi olarak bilinen savaşın kararı çoklukla Çarlık Rusya’sının kazanımları ya da Osmanlı İmparatorluğu’nun kayıpları üzerinden kıymetlendirilir. Lakin burada ikisinden de farklı olarak savaşın kararınu, Kars’a olan tesirleri açısından değerlendireceğiz. Lakin öncesinde cevaplamamız gereken bir soru var: 93 Harbi öncesinde Kars nasıl bir yerdi?
Kayalık bölge
Kent birinci kere bugünkü Kars Kalesi’nin bulunduğu kayalık bölgenin yamaçlarında kurulur. Birinci sakinlerinin burayı tercih etme niçini, Kars Çayı’nın bu kayalık bölgeyi üç taraftan sararak doğal bir hendek oluşturmasıdır. Yüzseneler boyunca, bu kayalığın yamaçlarının haricinde, küçük bir bölge yerleşime açılır. Kalenin tam karşısında “Taht Düzü” olarak bildiğimiz ve bugün “Rus Devri Kars’ı” olarak tanımlayabileceğimiz alanda ise birkaç yapı haricinde, kayda kıymet bir yerleşim olmaz. Stratejik kıymetine verilen bedel, kentin gelişmesine ve bir kimlik kazanmasına verilen değerin önüne geçer.
Izgara planlı kent
Rus idaresi, evvelki idarelerden farklı olarak, kentte bu biçimdea kadar görülen en büyük yatırımı yapar. Mevcut kentin karşı tarafında, Taht Düzü denilen mevkide, caddelerin birbirini dik açıyla kestiği, ızgara planlı bir kent kurar. Kent bir daha “stratejik açıdan önemli” bir kenttir. Rusların inşa ettiği yapıların birçok, Rus öncesi devirde inşa edilen yapıların birden fazla üzere askeri maksatlıdır. Lakin buna karşın kente farklı bir estetik katar. Periyodun sanat akımlarından Baltık üslubunda yapılan yapılar, bilhassa dış cephe taş süslemeleri ile kente yeni bir görünüm kazandırır. Kent stratejik değerine karşın bir kimlik kazanır.
Fakat bu gelişme de bizi yanıltmamalı. Kars hâlâ askerî bir kenttir ve hâlâ stratejik açıdan değerlidir. örneğin kente girişte sizleri büyük bir meydan karşılar. Meydanın bir köşesinde ise Aleksandr Nevski Kilisesi. Kilise olarak yapılması sizi aldatmasın, bir daha askerî maksatlıdır. Yan tarafındaki askeri bölgede nazaranv yapan Hristiyan askerler için yapılmıştır. Kiliseye ismini veren Aleksandr Nevski, Rus tarihinin kıymetli “askerî” kahramanlarındandır.
İçinizi ısıtan estetik
Stratejik açıdan taşıdığı kıymete ve şayet kış aylarında geziyorsanız soğuk havaya karşın sıcak bir kenttir Kars. 1950’lerden itibaren yaşadığı yıkıma karşın Defterdarlık Binası ve Cheltikov Konağı üzere biroldukca Rus Devri yapısı, kentin sokaklarını dolaşırken içinizi ısıtacak estetik hoşluklar sunar. Fakat sıcaklığı en çok burayı memleket bilen insanlarında hissedersiniz. Zira onlar kenti hakikaten sahiplenenlerdir.