Vitra
New member
Rusya’nın yerinde olsalar ne yaparlardı? Rusya-Ukrayna krizi değil, Rusya NATO krizi
Uzun bir müddetdir, hem başlaması halinde yayılacağı ileri sürülen bir savaş tıpkı vakitte Rusya’nın Ukrayna’yı işgal edeceği beklentisi var. Bu beklenti şimdi tüm haber kaynakları batılı olan memleket medyasında da çok lisana getiriliyor. Bir savaşın ya da işgalin olacağı beklentisine Recep Tayyip Erdoğan da inanmış/inandırılmış olacak ki, “durumdan görev çıkarıp” iki ülke içinde arabuluculuk yapma niyetini dillendirdi, bilindiği üzere.
Rusya’nın da başka ülkeler üzere kendi çıkarını düşündüğü, hem bulunduğu bölgede birebir vakitte dünyanın “sorunlu” alanlarında ABD başta olmak üzere “etkili güçlerle” karşı karşıya geldiğini söylemeye gerek yok. Son gelişmelerde, “saldırgan”, “işgalci” üzere gösterilmeye çalışılan Rusya’nın şu Ukrayna meselesinde, – var ise – gizil niyetlerinin ne olduğu ayrıyeten tartışılır ancak tek sorumlu üzere gösterilmesi gerçekçi değil.
Her şeydilk evvel sorunu lisana getirirken “Ukrayna Krizi” tanımlamasını, yaşananları anlamada/anlatmada son derece kısıtlayıcı olduğu için kullanmama taraftarıyım. Mevcut sorun, Ukrayna’yı da kapsar biçimde kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) yol açtığı bir Rusya-NATO krizidir. Zira 1990’ların başında doğuya, yani Rusya hudutlarına gerçek yayılmayacağı kelamını veren lakin kelamını tutmadığı Ukrayna’ya asker yığmasıyla ortaya çıkan bir NATO gerçeği var ortada. Rusya’nın bu yayılma durdurulmadığı sürece başvuracağı usuller içinde Ukrayna’nın işgali de yer alır mı farklı problemdir lakin her türlü tedbiri alma hakkının olduğu tartışılmaz.
RUSYA İŞGAL EDEBİLİR Mİ?
Evvelki senelerda NATO tarafınca atılan her Rusya aykırısı adıma verdiği karşılıklar anımsandığında bunun mümkün olabileceği düşünülebilir. Bu karşılıklar “Rusya işgal edebilir” diyenlere haklılık verecek cinsten. Bunlardan birincisi, NATO’nun Gürcistan ile Ukrayna’yı üyeliğe kabul niyetini deklare ettiğı 2008 yılında yaşanan Gürcistan-Rusya çatışması, ikincisi de 2014’de Ukrayna AB’nin ekonomik ortağı olduğu yıl Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi. Bunlar ABD/NATO teşebbüslerine karşı verilen kuvvetli yanıtlardı. Yani Rusya’nın Ukrayna’yı işgal edip etmeyeceği NATO’nun bundan daha sonra atacağı adımlara bağlı.
Bu ortada 2013 yılının sonlarında, Ukrayna’nın o periyottaki önderi Viktor Yanukoviç’in, Avrupa Birliği ile ticaret iştiraki kurmayı reddetmesi üzerine Kiev’de ABD/Batı dayanaklı olarak başlatılan sokak protestolarını, Maidan ayaklanmasını (protestocuların toplanma alanı) unutmayalım. Yani, o anda yaşanan her her neyse hepsinin ABD/NATO için birer müdahale öne sürülen sebebi yapıldığını anımsatarak, bunun Rusya’nın niye ABD/NATO tehdidini daima dillendirdiğini anlamamıza fayda bir tarafı olduğunu vurgulayalım.
RUSYA’YA SÖZVERİLDİ Mİ?
Rusya, doğuya hakikat yayılmayacağı konusunda NATO’nun kendisine verdiği bir kelam olduğunu ileri sürerek, Ukrayna’ya NATO ilgisinin bu kelama aksi düştüğünü vurguluyor uzun müddettir. bu biçimde bir kelam verildi mi hakikaten de?
ABD Dışişleri Bakanı James Baker’in 1990’da devrin Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) başkanı Mihail Gorbaçov’a NATO’nun bir santim bile yayılmayacağı kelamı verdiği biliniyor. Lakin birtakım analistler verilen bu kelamın iki Almanya’nın birleşmesi kelam konusu olduğu sırada, NATO’nun doğuya yayılma üzere uzun vadeli bir planı olmadığına ait lisana getirildiğini söyleyerek, “döneme özgü” bir tavır olduğunu belirtiyor. Ayrıyeten kelamın verildiği devirde hem SSCB birebir vakitte Varşova Paktı varlığını sürdürüyordu deniyor. 2014’de kendisiyle yapılan bir röportajda Gorbaçov’da o devir NATO genişlemesiyle ilgili bir hususun konuşulmadığını belirtmişti. Lakin bir daha de ortada, öne sürülen nedeni farklı da olsa verilmiş bir kelam olduğu kabul ediliyor.
Rusya ile ABD içinde güvensizlik Bill Clinton İle Boris Yeltsin içinde, 1993-94 tartışmalarında başladı aslında. Artık SSCB de Varşova Paktı da yoktur. ABD, “Sovyet daha sonrası” bölgede demokrasinin geliştirilmesi (!) gayretlerine girişmişti. Clinton bu geçiş devrinde son derece kurnaz davranarak, NATO bünyesinde, eski Sovyet ülkelerinin de ortasında yer aldığı, Barış İçin İştirak (BİO) isimli bir teşebbüs gerçekleştirdi. O sıralar bir askeri darbe savuşturmuş olan Rusya önderi Boris Yeltsin’e kabul ettirilen bir teşebbüstü bu. Clinton bu teşebbüsün başlatılmasından kısa bir süre daha sonra bir Prag ziyaretinde NATO’nun yeni üyeler alıp almayacağı üzere bir meselesinin olmadığını, üye kabulünün yalnızca ne zaman/nasıl olacağının konuşulacağını söyleyerek NATO yayılmacılığının süreceğini açıklamıştı. Duruma itiraz eden Yeltsin’i yatıştırmak için de, genişlemeyi ertelemekle kalmadı, 1996’da Rusya’yı Yediler Grubu’na katılmaya çağırdı.
Bakın, bu, Vladimir Putin’in “Rusya’nın aşağılandığı seneler” dediği periyottur. Rusya’da “ulusal gururu” bir daha tesis etmede işine yaramıştır da bu durum. NATO’ya güvensizliğini onun sorun çözemeyecek oluşuna vurgu yaparak lisana getirdi Putin. Örneğin Afganistan başta olmak üzere güvenlik bahislerinde yetersiz olduğuna vurgu yaptı İttifak’ın. En açık itirazı da 2007’de bir Almanya ziyaretinde lisana getirdi: “NATO’nun genişlemesinin, ittifakın modernizasyonuyla ilgisi yoktur. Yapılan provokasyondur”.
KELAMINDA DURMAYAN, GENİŞLEYEN NATO
Rusya’ya yayılmayacağı konusunda hiç bir kelam vermediğini ileri süren NATO 90’ların sonunda Çek Cumhuriyeti, Polonya, Macaristan, 2000’lerin başında da Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya, Slovenya üzere eski SSCB müttefiki ülkeleri bünyesine aldı. Bunu göz arkası etmek krizin en kıymetli aktörünü/faktörünü atlamak olur. Şimdilerde Gürcistan ile Ukrayna’nın da ittifakta yer almasına çabalıyor NATO. Her ülkenin dilediği ittifak ya da kurum ortasında yer alma hakkı var, lakin bu, bittiği söylenen Soğuk Savaş daha sonrası devirde rekabeti askeri düzlemde sürdürmenin bir modülü olmaya dönüştüğünde işler önemli olarak karışıyor. Zira bir Soğuk Savaş örgütü olan NATO, bilhassa ABD tesirli saldırgan çizgisiyle sorun olmaya, yayılmaya devam ediyor. AB’nin de aday üyesi olan Arnavutluk ile Hırvatistan’a da 2009’da katılmaları davetinde bulunan NATO, 2017’de Karadağ’ı, 2020’de de Kuzey Makedonya’yı bünyesine alarak genişlemesini sürdürdü. Soğuk Savaş’ın sona ermesinden daha sonra hala yayılma gayretinde olmak yeterli niyetli bir davranış olarak bedellendirilemez.
RUSYA’NIN UĞRAŞLARI
Doğal sonlarına kadar gelmeye niyetli bir düşman güç olarak NATO karşısında elbette bir tavır belirlemesi gerekiyordu Rusya’nın. Bunu olabildiğince ısrarlı bir biçimde hem ABD tıpkı vakitte NATO’ya taslak olarak sunduğu bir mutabakatla çözmek istedi. Yani açıkça bu iki güçten yasal olarak bağlayıcılığı olan güvenlik garantileri istedi Rusya. Her iki güçten siyasi/askeri faaliyetlerine son vermeseler bile faaliyetlerine sıkı kısıtlamalar istediği bir teklifti bu muahede taslağı. Sekiz unsurluk bu taslağın 4, 5, 6 ile 7’nci hususları dikkat caziptir. 4’ncü hususta NATO’nun doğuya yanlışsız genişlemesine son verilmesi, Ukrayna’ya ittifaka katılma davetinin yapılmaması, eski Sovyet ülkelerinde ABD üssü kurulmaması, nihayet ismi geçen ülkelerle askeri işbirliği yapılmaması istekleri dikkat çekiyor.
Rusya’nın da buna karşılık atacağı adımlar 5. unsurda belirtiliyor. Mutabakatın sağlanması durumunda tarafların (Rusya-ABD- NATO) öteki taraflarca güvenliğe tehdit sayılacak ulusal hudutlar ortasındaki alanlarda askeri varlık bulundurulmamasını da içeriyor bu husus. Yani Rusya kendisi de bu taahhüde sadık kalacağını açıkça belirtiyor. 6. hususta de bir daha tarafların orta/kısa menzilli, karadan fırlatılan füzeler konuşlandırmamaları, 7. unsurda de tarafların kendi bölgeleri haricinde nükleer silah konuşlandırmamaları, ayrıyeten üçüncü (taraf) ülkelerde nükleer silah altyapısının kaldırılması üzere teklifleri var Rusya’nın. Bunları yerine getireceğini kendisi söylüyor, kendisine de nazaranv yükleyen bir mutabakat sunuyor ABD/NATO’ya.
Artık, İran dahil kimi ülkelerin nükleer silah sahibi olmamasını isteyen, her keresinde bunu Avrupa’nın/dünyanın güvenliğini tehdit edici kabul eden ABD/NATO’nun buna itiraz etmesi ya da bu istikametteki talebi dikkate almaması kimin hatası olabilir? Dikkat edilirse hem bölgede birebir vakitte dünyada önemli bir yumuşama sağlayacak olan bu mutabakat önerisi ABD/NATO ile tesirli Batı ülkelerince çok bulunarak kabul edilmedi. halbuki Rusya kendisi için de son derece bağlayıcı olan bir mutabakat taslağı sunmuştu.
UKRAYNA’YA DAYANAĞIN niçinİ
ABD/NATO/BATI, Rusya’nın Kırım’ı ilhakını Ukrayna’yı da yutacağının işareti saymadan evvel Ukrayna’nın AB’nin ticari ortağı ilan edilmesinin buna yol açtığını, bunun Rusya’nın hareket alanını kısıtladığını bilmek zorundaydı.
Dahası ABD/NATO/BATI son derece ikiyüzlü bir tavır sergilemeye devam ettiler. Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü tanıdıklarını, Kırım’ın ilhakını reddettiklerini belirten bu güçler, Rusya ile Ukrayna’ya, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesindeki krizin tahlili için Minsk Anlaşmaları’nı devreye sokma daveti yaptı. 2014 ile 2015’te imzalanan, Fransa ile Almanya’nın aracılığında yapılan bu muahedeler bölgede ateşkesi, ağır silahların çekilmesini, Ukrayna’nın Rusya hududunu denetim imkanına kavuşturulması, nihayet problemli bölge için özel bir siyasi statü talep ediyordu.
Âlâ de, bunlar talep edilirken Ukrayna’nın, birebir vakitte üyesi değilken NATO’nun, Sea Breeze ile Rapid Trident tatbikatları da dahil olmak üzere yıllık askeri tatbikatlarına katılması ne demek? ABD ordusunun, Ukrayna kuvvetlerine keskin nişancı tüfekleri, el bombası fırlatıcıları, gece görüş teçhizatı, radarlar, Javelin tanksavar füzeleri, devriye gemileri de dahil olmak üzere eğitim, teçhizat sağlaması ne demek? Batı hududu boyunca ırmaklar, dağlar üzere doğal sonları olmayan Rusya’nın yerinde olsa Türkiye ne yapardı?
Putin, İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra Avrupa’da barışı korumak (aslında Sovyetler Birliği’ni denetim altına almak) için kurulan Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü olan NATO’nun Sovyetler Birliği’nin dağılmasından daha sonra niye genişlemeye devam ettiğini sordu tekraren. Yanlış bir soru mu bu?
Bu soruya karşın Rusya, eski Sovyet ülkelerinin NATO’ya katılabileceğini duyurmuştu. Duyurmamakla kalmamış 1997’de NATO ile eski Sovyet devletlerinin Batı ittifakına katılabileceğini açıkça belirten bir muahede imzalamıştı. niye? Zira NATO’nun kuruluş öne sürülen nedeni olan SSCB artık yoktu, artık NATO işbirliği örgütüydü yalnızca Rusya için. Lakin NATO’nun Sovyet daha sonrası Rusya’ya da karşı olmaya devam ettiğini geç de olsa anladı Rusya. 2006’da NATO, Ukrayna, Gürcistan ile Moldova’yı bir ortaya getirme niyetini deklare ettiğında Rusya kırmızı çizgisinin aşıldığını söylemiş oldu açıkça.
UKRAYNA NATO’YA KATILIR MI?
Evet fakat kolay bir müddetç değil bu. Tüm üyelerin onayı, oybirliği gerekir bunun için. Almanya’nın 2008’de Amerika’yı, Ukrayna ile Gürcistan’ın ittifaka girmesi için kulis yaptığında engellediğini anımsayalım. Bunun yinelanmayacağını kim söyleyebilir? İştiraki kolay olmayacak bir ülkeyi “NATO üyesi” üzere nazaranrek kelamım ona onu muhafaza kılıfı altında Rusya’ya çullanma emeli güdüldüğü epeyce ortada .
Rusya-NATO krizine, Ukrayna problemine bakarken ABD’nin 2021’de baş düşmanlar olarak Çin ile Rusya’yı belirlediğini de akılda tutmak da yarar var. ABD Rusya’ya yaptığının bir benzerini Tayvan üzerinden Çin’e de yapmakta. halbuki ne Ukrayna ne de Tayvan ABD/NATO’nun umurunda.
KRİZ NASIL SONA ERER?
Tek bir yolu var; NATO Rusya hudutlarına gerçek genişlemeye son vermelidir. Bu gerçekleşirse Kiev’in de Moskova’nın da görüşmelere başlaması daha kolay olacaktır. Rusya’yı, üstelik muahede için ABD/NATO/BATI’ya tahlil teklifleri sunmuş bir Rusya’yı Ukrayna üzerinden (de) kuşatmanın mantığı ne?
Soru şudur; Rusya’nın yerinde diğer bir ülke olsaydı tutumu ne olurdu?
Uzun bir müddetdir, hem başlaması halinde yayılacağı ileri sürülen bir savaş tıpkı vakitte Rusya’nın Ukrayna’yı işgal edeceği beklentisi var. Bu beklenti şimdi tüm haber kaynakları batılı olan memleket medyasında da çok lisana getiriliyor. Bir savaşın ya da işgalin olacağı beklentisine Recep Tayyip Erdoğan da inanmış/inandırılmış olacak ki, “durumdan görev çıkarıp” iki ülke içinde arabuluculuk yapma niyetini dillendirdi, bilindiği üzere.
Rusya’nın da başka ülkeler üzere kendi çıkarını düşündüğü, hem bulunduğu bölgede birebir vakitte dünyanın “sorunlu” alanlarında ABD başta olmak üzere “etkili güçlerle” karşı karşıya geldiğini söylemeye gerek yok. Son gelişmelerde, “saldırgan”, “işgalci” üzere gösterilmeye çalışılan Rusya’nın şu Ukrayna meselesinde, – var ise – gizil niyetlerinin ne olduğu ayrıyeten tartışılır ancak tek sorumlu üzere gösterilmesi gerçekçi değil.
Her şeydilk evvel sorunu lisana getirirken “Ukrayna Krizi” tanımlamasını, yaşananları anlamada/anlatmada son derece kısıtlayıcı olduğu için kullanmama taraftarıyım. Mevcut sorun, Ukrayna’yı da kapsar biçimde kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) yol açtığı bir Rusya-NATO krizidir. Zira 1990’ların başında doğuya, yani Rusya hudutlarına gerçek yayılmayacağı kelamını veren lakin kelamını tutmadığı Ukrayna’ya asker yığmasıyla ortaya çıkan bir NATO gerçeği var ortada. Rusya’nın bu yayılma durdurulmadığı sürece başvuracağı usuller içinde Ukrayna’nın işgali de yer alır mı farklı problemdir lakin her türlü tedbiri alma hakkının olduğu tartışılmaz.
RUSYA İŞGAL EDEBİLİR Mİ?
Evvelki senelerda NATO tarafınca atılan her Rusya aykırısı adıma verdiği karşılıklar anımsandığında bunun mümkün olabileceği düşünülebilir. Bu karşılıklar “Rusya işgal edebilir” diyenlere haklılık verecek cinsten. Bunlardan birincisi, NATO’nun Gürcistan ile Ukrayna’yı üyeliğe kabul niyetini deklare ettiğı 2008 yılında yaşanan Gürcistan-Rusya çatışması, ikincisi de 2014’de Ukrayna AB’nin ekonomik ortağı olduğu yıl Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi. Bunlar ABD/NATO teşebbüslerine karşı verilen kuvvetli yanıtlardı. Yani Rusya’nın Ukrayna’yı işgal edip etmeyeceği NATO’nun bundan daha sonra atacağı adımlara bağlı.
Bu ortada 2013 yılının sonlarında, Ukrayna’nın o periyottaki önderi Viktor Yanukoviç’in, Avrupa Birliği ile ticaret iştiraki kurmayı reddetmesi üzerine Kiev’de ABD/Batı dayanaklı olarak başlatılan sokak protestolarını, Maidan ayaklanmasını (protestocuların toplanma alanı) unutmayalım. Yani, o anda yaşanan her her neyse hepsinin ABD/NATO için birer müdahale öne sürülen sebebi yapıldığını anımsatarak, bunun Rusya’nın niye ABD/NATO tehdidini daima dillendirdiğini anlamamıza fayda bir tarafı olduğunu vurgulayalım.
RUSYA’YA SÖZVERİLDİ Mİ?
Rusya, doğuya hakikat yayılmayacağı konusunda NATO’nun kendisine verdiği bir kelam olduğunu ileri sürerek, Ukrayna’ya NATO ilgisinin bu kelama aksi düştüğünü vurguluyor uzun müddettir. bu biçimde bir kelam verildi mi hakikaten de?
ABD Dışişleri Bakanı James Baker’in 1990’da devrin Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) başkanı Mihail Gorbaçov’a NATO’nun bir santim bile yayılmayacağı kelamı verdiği biliniyor. Lakin birtakım analistler verilen bu kelamın iki Almanya’nın birleşmesi kelam konusu olduğu sırada, NATO’nun doğuya yayılma üzere uzun vadeli bir planı olmadığına ait lisana getirildiğini söyleyerek, “döneme özgü” bir tavır olduğunu belirtiyor. Ayrıyeten kelamın verildiği devirde hem SSCB birebir vakitte Varşova Paktı varlığını sürdürüyordu deniyor. 2014’de kendisiyle yapılan bir röportajda Gorbaçov’da o devir NATO genişlemesiyle ilgili bir hususun konuşulmadığını belirtmişti. Lakin bir daha de ortada, öne sürülen nedeni farklı da olsa verilmiş bir kelam olduğu kabul ediliyor.
Rusya ile ABD içinde güvensizlik Bill Clinton İle Boris Yeltsin içinde, 1993-94 tartışmalarında başladı aslında. Artık SSCB de Varşova Paktı da yoktur. ABD, “Sovyet daha sonrası” bölgede demokrasinin geliştirilmesi (!) gayretlerine girişmişti. Clinton bu geçiş devrinde son derece kurnaz davranarak, NATO bünyesinde, eski Sovyet ülkelerinin de ortasında yer aldığı, Barış İçin İştirak (BİO) isimli bir teşebbüs gerçekleştirdi. O sıralar bir askeri darbe savuşturmuş olan Rusya önderi Boris Yeltsin’e kabul ettirilen bir teşebbüstü bu. Clinton bu teşebbüsün başlatılmasından kısa bir süre daha sonra bir Prag ziyaretinde NATO’nun yeni üyeler alıp almayacağı üzere bir meselesinin olmadığını, üye kabulünün yalnızca ne zaman/nasıl olacağının konuşulacağını söyleyerek NATO yayılmacılığının süreceğini açıklamıştı. Duruma itiraz eden Yeltsin’i yatıştırmak için de, genişlemeyi ertelemekle kalmadı, 1996’da Rusya’yı Yediler Grubu’na katılmaya çağırdı.
Bakın, bu, Vladimir Putin’in “Rusya’nın aşağılandığı seneler” dediği periyottur. Rusya’da “ulusal gururu” bir daha tesis etmede işine yaramıştır da bu durum. NATO’ya güvensizliğini onun sorun çözemeyecek oluşuna vurgu yaparak lisana getirdi Putin. Örneğin Afganistan başta olmak üzere güvenlik bahislerinde yetersiz olduğuna vurgu yaptı İttifak’ın. En açık itirazı da 2007’de bir Almanya ziyaretinde lisana getirdi: “NATO’nun genişlemesinin, ittifakın modernizasyonuyla ilgisi yoktur. Yapılan provokasyondur”.
KELAMINDA DURMAYAN, GENİŞLEYEN NATO
Rusya’ya yayılmayacağı konusunda hiç bir kelam vermediğini ileri süren NATO 90’ların sonunda Çek Cumhuriyeti, Polonya, Macaristan, 2000’lerin başında da Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya, Slovenya üzere eski SSCB müttefiki ülkeleri bünyesine aldı. Bunu göz arkası etmek krizin en kıymetli aktörünü/faktörünü atlamak olur. Şimdilerde Gürcistan ile Ukrayna’nın da ittifakta yer almasına çabalıyor NATO. Her ülkenin dilediği ittifak ya da kurum ortasında yer alma hakkı var, lakin bu, bittiği söylenen Soğuk Savaş daha sonrası devirde rekabeti askeri düzlemde sürdürmenin bir modülü olmaya dönüştüğünde işler önemli olarak karışıyor. Zira bir Soğuk Savaş örgütü olan NATO, bilhassa ABD tesirli saldırgan çizgisiyle sorun olmaya, yayılmaya devam ediyor. AB’nin de aday üyesi olan Arnavutluk ile Hırvatistan’a da 2009’da katılmaları davetinde bulunan NATO, 2017’de Karadağ’ı, 2020’de de Kuzey Makedonya’yı bünyesine alarak genişlemesini sürdürdü. Soğuk Savaş’ın sona ermesinden daha sonra hala yayılma gayretinde olmak yeterli niyetli bir davranış olarak bedellendirilemez.
RUSYA’NIN UĞRAŞLARI
Doğal sonlarına kadar gelmeye niyetli bir düşman güç olarak NATO karşısında elbette bir tavır belirlemesi gerekiyordu Rusya’nın. Bunu olabildiğince ısrarlı bir biçimde hem ABD tıpkı vakitte NATO’ya taslak olarak sunduğu bir mutabakatla çözmek istedi. Yani açıkça bu iki güçten yasal olarak bağlayıcılığı olan güvenlik garantileri istedi Rusya. Her iki güçten siyasi/askeri faaliyetlerine son vermeseler bile faaliyetlerine sıkı kısıtlamalar istediği bir teklifti bu muahede taslağı. Sekiz unsurluk bu taslağın 4, 5, 6 ile 7’nci hususları dikkat caziptir. 4’ncü hususta NATO’nun doğuya yanlışsız genişlemesine son verilmesi, Ukrayna’ya ittifaka katılma davetinin yapılmaması, eski Sovyet ülkelerinde ABD üssü kurulmaması, nihayet ismi geçen ülkelerle askeri işbirliği yapılmaması istekleri dikkat çekiyor.
Rusya’nın da buna karşılık atacağı adımlar 5. unsurda belirtiliyor. Mutabakatın sağlanması durumunda tarafların (Rusya-ABD- NATO) öteki taraflarca güvenliğe tehdit sayılacak ulusal hudutlar ortasındaki alanlarda askeri varlık bulundurulmamasını da içeriyor bu husus. Yani Rusya kendisi de bu taahhüde sadık kalacağını açıkça belirtiyor. 6. hususta de bir daha tarafların orta/kısa menzilli, karadan fırlatılan füzeler konuşlandırmamaları, 7. unsurda de tarafların kendi bölgeleri haricinde nükleer silah konuşlandırmamaları, ayrıyeten üçüncü (taraf) ülkelerde nükleer silah altyapısının kaldırılması üzere teklifleri var Rusya’nın. Bunları yerine getireceğini kendisi söylüyor, kendisine de nazaranv yükleyen bir mutabakat sunuyor ABD/NATO’ya.
Artık, İran dahil kimi ülkelerin nükleer silah sahibi olmamasını isteyen, her keresinde bunu Avrupa’nın/dünyanın güvenliğini tehdit edici kabul eden ABD/NATO’nun buna itiraz etmesi ya da bu istikametteki talebi dikkate almaması kimin hatası olabilir? Dikkat edilirse hem bölgede birebir vakitte dünyada önemli bir yumuşama sağlayacak olan bu mutabakat önerisi ABD/NATO ile tesirli Batı ülkelerince çok bulunarak kabul edilmedi. halbuki Rusya kendisi için de son derece bağlayıcı olan bir mutabakat taslağı sunmuştu.
UKRAYNA’YA DAYANAĞIN niçinİ
ABD/NATO/BATI, Rusya’nın Kırım’ı ilhakını Ukrayna’yı da yutacağının işareti saymadan evvel Ukrayna’nın AB’nin ticari ortağı ilan edilmesinin buna yol açtığını, bunun Rusya’nın hareket alanını kısıtladığını bilmek zorundaydı.
Dahası ABD/NATO/BATI son derece ikiyüzlü bir tavır sergilemeye devam ettiler. Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü tanıdıklarını, Kırım’ın ilhakını reddettiklerini belirten bu güçler, Rusya ile Ukrayna’ya, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesindeki krizin tahlili için Minsk Anlaşmaları’nı devreye sokma daveti yaptı. 2014 ile 2015’te imzalanan, Fransa ile Almanya’nın aracılığında yapılan bu muahedeler bölgede ateşkesi, ağır silahların çekilmesini, Ukrayna’nın Rusya hududunu denetim imkanına kavuşturulması, nihayet problemli bölge için özel bir siyasi statü talep ediyordu.
Âlâ de, bunlar talep edilirken Ukrayna’nın, birebir vakitte üyesi değilken NATO’nun, Sea Breeze ile Rapid Trident tatbikatları da dahil olmak üzere yıllık askeri tatbikatlarına katılması ne demek? ABD ordusunun, Ukrayna kuvvetlerine keskin nişancı tüfekleri, el bombası fırlatıcıları, gece görüş teçhizatı, radarlar, Javelin tanksavar füzeleri, devriye gemileri de dahil olmak üzere eğitim, teçhizat sağlaması ne demek? Batı hududu boyunca ırmaklar, dağlar üzere doğal sonları olmayan Rusya’nın yerinde olsa Türkiye ne yapardı?
Putin, İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra Avrupa’da barışı korumak (aslında Sovyetler Birliği’ni denetim altına almak) için kurulan Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü olan NATO’nun Sovyetler Birliği’nin dağılmasından daha sonra niye genişlemeye devam ettiğini sordu tekraren. Yanlış bir soru mu bu?
Bu soruya karşın Rusya, eski Sovyet ülkelerinin NATO’ya katılabileceğini duyurmuştu. Duyurmamakla kalmamış 1997’de NATO ile eski Sovyet devletlerinin Batı ittifakına katılabileceğini açıkça belirten bir muahede imzalamıştı. niye? Zira NATO’nun kuruluş öne sürülen nedeni olan SSCB artık yoktu, artık NATO işbirliği örgütüydü yalnızca Rusya için. Lakin NATO’nun Sovyet daha sonrası Rusya’ya da karşı olmaya devam ettiğini geç de olsa anladı Rusya. 2006’da NATO, Ukrayna, Gürcistan ile Moldova’yı bir ortaya getirme niyetini deklare ettiğında Rusya kırmızı çizgisinin aşıldığını söylemiş oldu açıkça.
UKRAYNA NATO’YA KATILIR MI?
Evet fakat kolay bir müddetç değil bu. Tüm üyelerin onayı, oybirliği gerekir bunun için. Almanya’nın 2008’de Amerika’yı, Ukrayna ile Gürcistan’ın ittifaka girmesi için kulis yaptığında engellediğini anımsayalım. Bunun yinelanmayacağını kim söyleyebilir? İştiraki kolay olmayacak bir ülkeyi “NATO üyesi” üzere nazaranrek kelamım ona onu muhafaza kılıfı altında Rusya’ya çullanma emeli güdüldüğü epeyce ortada .
Rusya-NATO krizine, Ukrayna problemine bakarken ABD’nin 2021’de baş düşmanlar olarak Çin ile Rusya’yı belirlediğini de akılda tutmak da yarar var. ABD Rusya’ya yaptığının bir benzerini Tayvan üzerinden Çin’e de yapmakta. halbuki ne Ukrayna ne de Tayvan ABD/NATO’nun umurunda.
KRİZ NASIL SONA ERER?
Tek bir yolu var; NATO Rusya hudutlarına gerçek genişlemeye son vermelidir. Bu gerçekleşirse Kiev’in de Moskova’nın da görüşmelere başlaması daha kolay olacaktır. Rusya’yı, üstelik muahede için ABD/NATO/BATI’ya tahlil teklifleri sunmuş bir Rusya’yı Ukrayna üzerinden (de) kuşatmanın mantığı ne?
Soru şudur; Rusya’nın yerinde diğer bir ülke olsaydı tutumu ne olurdu?