Smug
Active member
NielsenIQ’nun araştırmalarına göre; e-ticaret, 2022 yılının birinci 4 ayında, geçen yılın tıpkı devrine kıyasla yüzde 68 büyüme kaydetti. Salgın periyodunda başlayan e-ticarete yönelim bu alanda faaliyet gösteren platformlarda önemli bir büyümeye yol açmıştı. Artışın sürdüğü görülüyor. Bu noktada bütün dünya e-ticarete özel bir düzenleme getirilmesini konuşmaya başladı. Dünya konuştu lakin Türkiye yaptı. Meclis tatile girmeden jet süratiyle komiteye getirilip yarım günde görüşülen e-ticaret yasası, genel konseyden da büyük bir sıklıkla onaylanarak geçti. Aylardır konuşulan lakin kimsenin detaylarına hakim olmadığı düzenleme, iki gün ortasında bir oldu bitti ile ömrümüze girdi. Yasanın önümüzdeki yılın başından itibaren kademeli olarak uygulamaya konulması bekleniyor.
OYUNU BOZAR NİTELİKTE
Ticaret Bakanlığı geçen hafta düzenlemeye ait bir not geçti. Mevzuyu haberleştirip yayınladık. ondan sonrasında bu düzenleme, açıklananın haricinde neler getiriyor diye bir bakalım dedik. Bilenlere de sorduk. Bakanlığın açıklaması ağırlaşma ve monopolleşme eksenindeydi. Yasanın özü bir manada rekabet siyasetine ait görünüyor. Ama orada Rekabet Kurumu üzere bir yapı var ve süpermarket olayında gördüğümüz üzere ceza konusunda da elini korkak alıştırmıyor. bir daha Kurum’un bir düzenleme içerisinde olduğu da biliniyor. Bunun yanında yeni düzenlemedeki reklam ve indirim kısıtlamalarının, tüketicinin aleyhine sonuçlar doğurabilecek nitelikte olduğu uzmanlarca lisana getiriliyor. Bilhassa platformların kendi markalı mamüllerini satamaması, satışlardan elde ettiği dataları diğer ortamlarda kullanamaması, reklam bütçelerinin sınırlanması üzere hususlar oyunu bozar nitelikte. Zira platformların kendi markalı eserleri yardımıyla ek bir üretim ekosistemi yaratılmış, hatta iş e-ihracat boyutuna varmış durumda. Bu durum Türkiye İktisat Modeli’nin üretim, istihdam ve ihracat prensiplerine pek de uyumlu görünmüyor.
HAKLARI KORUYAN HUSUSLAR OLUMLU
Öte yandan düzenlemede, platform satıcılarının haklarını koruyan; platforma tüketiciler tarafınca yapılan ödemelerin beş gün ortasında satıcının hesabına geçirilmesi, satıcıların kampanyalı satış yapmaya zorlanamaması, platformun tek taraflı kontrat yapmasının yasaklanması, kontratların açık ve şeffaf olması, bir hesabın askıya alınması halinde bunun objektif bir münasebete dayandırılması ve satıcıların buna karşı itiraz yolunun açık olması üzere pek yerinde kararlar de var. Bunun yanında düzenlemede çok kahır yaratacağı düşünülen kısım ise büyük dijital platformlara yönelik getirilen yüklü lisans fiyatları. Platformların net süreç hacimleri üzerinden alınması planlanan lisans fiyatlarının oranı yüzde 20-25’ler düzeyinde olacak. Yani bir nevi BDDK’nın bankalara getirdiği kredi kısıtlamaları üzere sınırlayalım derken büyümeyi engelleyecek ve bugün endüstriciler nasıl kredi bulamıyoruz diyorlarsa, platformlar da süreç büyümesin, daha epeyce fiyat ödemeyelim diye faaliyetlerini sınırlayacak.
RESMEN EK VERGİ GELDİ
Yani her ne kadar kamuoyunda e-ticaret platformlarına reklam sınırlaması formunda bir kanaat oluşsa da işin cirosal ve vergisel bir boyutu da var. Bu platformlar epey büyük hacimde süreçlere aracılık ediyor olsalar da bu, onların cirosu değil. Bu manada net kârlılıkları düşük hatta kimileri ziyanda ve fonlamalarla büyümelerini sürdürüyorlar.
Örneğin; 100 milyar liralık net satışa aracılık eden bir platformun 11.5 milyar lira ödemesi gerekecek. 100 milyar liralık net satışa aracılık eden platformun net komite geliri 8.5 milyar lira. Gelirin 1.35 katı bir vergi kelam konusu olacak. bu biçimde olunca verginin hedefi kamuya gelir yaratmak değil, büyüyen platformları cezalandırmak oluyor. Tüm bu aksiliklerin yaratacağı belirsizlik ortamının da son birkaç yılda ülkeye 6-7 milyar dolar direkt yatırım gelmesini sağlayan bir kesimde yatırım iştahını kapatabilir.
KARGO İŞİ FİYATLARI ARTIRACAK
halbuki bu platformlar büyüdükçe ve belirli bir ölçeğe geldikçe kârlılığa ulaşıyorlar ve ekonomik manada paha yaratabiliyorlar. Nedir? Daha ucuz kargo, reklam pastasının büyümesi, satıcıların kendine daha büyük pazar bulması. Bu platformlar yardımıyla Kars’taki konutunda el işleri üreten bir bayan, İzmir’e bu mamüllerini kolay kolay satabiliyor. Platformların kendi kargo yani dağıtım ağlarını kullanamaması, satıcılara ek maliyet getirecek bir durum. Bu da fiyatlarda artış demek. Bunun yanında olağan olarak platformların belirli kurallarının pazar yerlerinde yer alan satıcılara yönelik sınırlamaları vs. var.
Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı maddede bunlara yönelik unsurların yer alması, bu alanın düzenlenmesi hakikat bir adım oldu. Lakin mevcut ekonomik ezalar düşünüldüğünde pazarı küçülten değil büyüten, pahalılaştıran değil ucuzlaştıran adımlar beklenirken, bu biçimde bir ömürüz oldu. Lisans fiyatı sıkıntısında Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın görüşü ne oldu, merak ettim. Zira yaklaşan seçim ortamında çabucak hemen kimsenin mutluyuz demediği bir düzenleme, Cumhurbaşkanı düzeyinde de rahatsızlık yaratabilir. Yani bir daha kaş yapalım derken göz çıkarma durumu bir nebze yaşanmış görünüyor.
REKABET KURUMUNUN GÖRÜŞÜ ALINDI MI?
Peki, bu problemli düzenleme nasıl ortaya çıktı? Zira dal paydaşları ile yasa hazırlanması yerine Ankara’da birileri, masa başında aldı defteri kalemi eline, yazdı da yazdı. elbette bu arkadaşlara akıl veren birtakım profesör siyasetçi danışmanlar da oldu. Üç farklı taslak hazırlandı lakin niçinse en dertli olanı tercih edildi. Düzenlemeden etkilenecek platformlara taslak aktarılıp görüş belirtmeleri için yalnızca bir gün verildi. Duyumlarımıza göre Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bile bilhassa vergisel düzenleme konusunda daha sonradan bilgisi oldu ve mevzuyu Ticaret Bakanı’na sordu. Milletvekilleri taslağı düzgünce etüt etmiş olacaklar ki yarım günde ilgili komiteden saatler ortasında de genel konseyden geçti. Anladığım kadarıyla süpermarket zincirlerinin geldiği durumdan hareketle benzeri bir kartel oluşmaması için uğraş var. Fakat merak ediyorum bu düzenlemeler yapılırken ticaret odalarından ve en kıymetlisi de tüketici örgütlerinden görüş alındı mı? Uzmanlar düzenlemenin dünyadaki örnekleri ile benzeşmediğini söylüyorlar.
Hal bu biçimde olunca Prof. Dr. İtimat Sak’ın Dünya Gazetesi’ndeki köşesinde yazdığı üzere bir durum oluyor: “Dijital dönüşüm çağında Türkiye’nin süratle büyüyen e-ticaret piyasasını olağan olarak düzenlemesi gerekiyor. Fakat bu düzenlemelerin piyasanın gelişmesini zorlaştırmaması, kolaylaştırması temel olmalı. Büyümeyi engelleyen değil büyüyenin, pazar gücünü rakipleri ve müşterileri aleyhine kullanımını engelleyecek bir çerçeveye muhtaçlık var. Bu o denli değil. Bu mevzu ile ilgili Rekabet Kurumu’nun olumlu görüşü alınmışsa, vaziyet daha da makûs demektir.”
zaten bu biçimde bir inceleme durumu yasa çıktıktan daha sonra değil çıkmadan evvel olmalıydı lakin her insanın konuştuğu, maddeyi goren bilen pek olmadı. Anlaşılan o ki düzenleme uygulamaya girene kadar, daha konuşulacak fazlaca mevzu çıkacak.
Yazarın izniyle Aydınlık’tan bir daha yayınlanmıştır
FÖŞ haykırdı: İktisatta Tüm Kötülüklerin Anasını Açıklıyorum!
Sahte hesapların sepette bıraktığı eserler, e-ticarette yılda 5,7 milyar dolar gelir kaybına yol açıyor
Perakendeyi Kökten Değiştirecek Global 2022 Trendleri…
OYUNU BOZAR NİTELİKTE
Ticaret Bakanlığı geçen hafta düzenlemeye ait bir not geçti. Mevzuyu haberleştirip yayınladık. ondan sonrasında bu düzenleme, açıklananın haricinde neler getiriyor diye bir bakalım dedik. Bilenlere de sorduk. Bakanlığın açıklaması ağırlaşma ve monopolleşme eksenindeydi. Yasanın özü bir manada rekabet siyasetine ait görünüyor. Ama orada Rekabet Kurumu üzere bir yapı var ve süpermarket olayında gördüğümüz üzere ceza konusunda da elini korkak alıştırmıyor. bir daha Kurum’un bir düzenleme içerisinde olduğu da biliniyor. Bunun yanında yeni düzenlemedeki reklam ve indirim kısıtlamalarının, tüketicinin aleyhine sonuçlar doğurabilecek nitelikte olduğu uzmanlarca lisana getiriliyor. Bilhassa platformların kendi markalı mamüllerini satamaması, satışlardan elde ettiği dataları diğer ortamlarda kullanamaması, reklam bütçelerinin sınırlanması üzere hususlar oyunu bozar nitelikte. Zira platformların kendi markalı eserleri yardımıyla ek bir üretim ekosistemi yaratılmış, hatta iş e-ihracat boyutuna varmış durumda. Bu durum Türkiye İktisat Modeli’nin üretim, istihdam ve ihracat prensiplerine pek de uyumlu görünmüyor.
HAKLARI KORUYAN HUSUSLAR OLUMLU
Öte yandan düzenlemede, platform satıcılarının haklarını koruyan; platforma tüketiciler tarafınca yapılan ödemelerin beş gün ortasında satıcının hesabına geçirilmesi, satıcıların kampanyalı satış yapmaya zorlanamaması, platformun tek taraflı kontrat yapmasının yasaklanması, kontratların açık ve şeffaf olması, bir hesabın askıya alınması halinde bunun objektif bir münasebete dayandırılması ve satıcıların buna karşı itiraz yolunun açık olması üzere pek yerinde kararlar de var. Bunun yanında düzenlemede çok kahır yaratacağı düşünülen kısım ise büyük dijital platformlara yönelik getirilen yüklü lisans fiyatları. Platformların net süreç hacimleri üzerinden alınması planlanan lisans fiyatlarının oranı yüzde 20-25’ler düzeyinde olacak. Yani bir nevi BDDK’nın bankalara getirdiği kredi kısıtlamaları üzere sınırlayalım derken büyümeyi engelleyecek ve bugün endüstriciler nasıl kredi bulamıyoruz diyorlarsa, platformlar da süreç büyümesin, daha epeyce fiyat ödemeyelim diye faaliyetlerini sınırlayacak.
RESMEN EK VERGİ GELDİ
Yani her ne kadar kamuoyunda e-ticaret platformlarına reklam sınırlaması formunda bir kanaat oluşsa da işin cirosal ve vergisel bir boyutu da var. Bu platformlar epey büyük hacimde süreçlere aracılık ediyor olsalar da bu, onların cirosu değil. Bu manada net kârlılıkları düşük hatta kimileri ziyanda ve fonlamalarla büyümelerini sürdürüyorlar.
Örneğin; 100 milyar liralık net satışa aracılık eden bir platformun 11.5 milyar lira ödemesi gerekecek. 100 milyar liralık net satışa aracılık eden platformun net komite geliri 8.5 milyar lira. Gelirin 1.35 katı bir vergi kelam konusu olacak. bu biçimde olunca verginin hedefi kamuya gelir yaratmak değil, büyüyen platformları cezalandırmak oluyor. Tüm bu aksiliklerin yaratacağı belirsizlik ortamının da son birkaç yılda ülkeye 6-7 milyar dolar direkt yatırım gelmesini sağlayan bir kesimde yatırım iştahını kapatabilir.
KARGO İŞİ FİYATLARI ARTIRACAK
halbuki bu platformlar büyüdükçe ve belirli bir ölçeğe geldikçe kârlılığa ulaşıyorlar ve ekonomik manada paha yaratabiliyorlar. Nedir? Daha ucuz kargo, reklam pastasının büyümesi, satıcıların kendine daha büyük pazar bulması. Bu platformlar yardımıyla Kars’taki konutunda el işleri üreten bir bayan, İzmir’e bu mamüllerini kolay kolay satabiliyor. Platformların kendi kargo yani dağıtım ağlarını kullanamaması, satıcılara ek maliyet getirecek bir durum. Bu da fiyatlarda artış demek. Bunun yanında olağan olarak platformların belirli kurallarının pazar yerlerinde yer alan satıcılara yönelik sınırlamaları vs. var.
Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı maddede bunlara yönelik unsurların yer alması, bu alanın düzenlenmesi hakikat bir adım oldu. Lakin mevcut ekonomik ezalar düşünüldüğünde pazarı küçülten değil büyüten, pahalılaştıran değil ucuzlaştıran adımlar beklenirken, bu biçimde bir ömürüz oldu. Lisans fiyatı sıkıntısında Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın görüşü ne oldu, merak ettim. Zira yaklaşan seçim ortamında çabucak hemen kimsenin mutluyuz demediği bir düzenleme, Cumhurbaşkanı düzeyinde de rahatsızlık yaratabilir. Yani bir daha kaş yapalım derken göz çıkarma durumu bir nebze yaşanmış görünüyor.
REKABET KURUMUNUN GÖRÜŞÜ ALINDI MI?
Peki, bu problemli düzenleme nasıl ortaya çıktı? Zira dal paydaşları ile yasa hazırlanması yerine Ankara’da birileri, masa başında aldı defteri kalemi eline, yazdı da yazdı. elbette bu arkadaşlara akıl veren birtakım profesör siyasetçi danışmanlar da oldu. Üç farklı taslak hazırlandı lakin niçinse en dertli olanı tercih edildi. Düzenlemeden etkilenecek platformlara taslak aktarılıp görüş belirtmeleri için yalnızca bir gün verildi. Duyumlarımıza göre Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bile bilhassa vergisel düzenleme konusunda daha sonradan bilgisi oldu ve mevzuyu Ticaret Bakanı’na sordu. Milletvekilleri taslağı düzgünce etüt etmiş olacaklar ki yarım günde ilgili komiteden saatler ortasında de genel konseyden geçti. Anladığım kadarıyla süpermarket zincirlerinin geldiği durumdan hareketle benzeri bir kartel oluşmaması için uğraş var. Fakat merak ediyorum bu düzenlemeler yapılırken ticaret odalarından ve en kıymetlisi de tüketici örgütlerinden görüş alındı mı? Uzmanlar düzenlemenin dünyadaki örnekleri ile benzeşmediğini söylüyorlar.
Hal bu biçimde olunca Prof. Dr. İtimat Sak’ın Dünya Gazetesi’ndeki köşesinde yazdığı üzere bir durum oluyor: “Dijital dönüşüm çağında Türkiye’nin süratle büyüyen e-ticaret piyasasını olağan olarak düzenlemesi gerekiyor. Fakat bu düzenlemelerin piyasanın gelişmesini zorlaştırmaması, kolaylaştırması temel olmalı. Büyümeyi engelleyen değil büyüyenin, pazar gücünü rakipleri ve müşterileri aleyhine kullanımını engelleyecek bir çerçeveye muhtaçlık var. Bu o denli değil. Bu mevzu ile ilgili Rekabet Kurumu’nun olumlu görüşü alınmışsa, vaziyet daha da makûs demektir.”
zaten bu biçimde bir inceleme durumu yasa çıktıktan daha sonra değil çıkmadan evvel olmalıydı lakin her insanın konuştuğu, maddeyi goren bilen pek olmadı. Anlaşılan o ki düzenleme uygulamaya girene kadar, daha konuşulacak fazlaca mevzu çıkacak.
Yazarın izniyle Aydınlık’tan bir daha yayınlanmıştır
FÖŞ haykırdı: İktisatta Tüm Kötülüklerin Anasını Açıklıyorum!
Sahte hesapların sepette bıraktığı eserler, e-ticarette yılda 5,7 milyar dolar gelir kaybına yol açıyor
Perakendeyi Kökten Değiştirecek Global 2022 Trendleri…