Vitra
New member
Pazarlık tezgahı Olağan kaideler altında demokratik rejimlerde iktidarlar tertipli aralıklarla gerçekleşen seçimlerle değişir. Ekonomik ve toplumsal hayatın sürdürülebilirliği de bu seçimlere bağlıdır. bu biçimdece iktidar savaşları piyasa sistemini en az biçimde tesirler, piyasanın iplerini elinde tutan sermayedarlar bu sayede uzun vadeli planlara girişebilirler.
Lakin Türkiye’nin uzunca bir müddetdir ‘demokratik bir ülke olma iddiası’ zayıfladı. Bu durum her geçen gün daha da yaklaşan seçimlerin gerginliğini artırıyor. ‘Demokrasi kriterleri bu kadar aşağı düşmüş bir rejim, sağlıklı bir seçimle iktidarın değişmesini sağlayabilecek mi’ tedirginliği, 1950’den bu yana birinci defa yaşanıyor. Öte yandan seçime gireceği aşikâr olan aktörlerin kurallarını ele aldığımızda tansiyonun daha da tırmanması kaçınılmaz.
İki testiden biri kırılacak
Öncelikle muhalefeti ele alalım. Önümüzdeki seçimleri Erdoğan’ın kazanması halinde bugün muhalefetin ana omurgasını oluşturan başkanların siyasi mesleği büyük bir hüsranla sona erecek. Tarih mahkemesinde de zalimce yargılanacaklar ve tarih onlara hoyratça davranacak. Yalnızca muhalif başkanlar değil, başkanların kurmaylarının da siyasi mesleği onarılmaz bir yara alacak. Üstelik gerginlik bu safhadayken, muhalefetteki kurmayların seçimi kaybetmeleri halinde akıbetleri hakkında daha karamsar senaryolar da yazılabilir.
İktidar cephesini ele alalım. Bu cephenin kaybetmeye tahammülü hayli daha az. 19 yıllık iktidarın sonunda, bir daha tesis edilecek bir müesses nizam, yalnızca siyasetçileri değil, bir siyasetçiden farksız hale gelen bürokrasinin değerli koltuklarını da denklem dışına çıkaracak. Yargının üstündeki baskının kalkmasıyla uzun yıllar konuşulacak yolsuzluk davaları gündemimize girecek. Bu davalar kesinlikle Erdoğan’a da uzanacak. Rejimin kurucu aktörü Erdoğan’ın yetkileri tümüyle yok olacak, siyasi mesleği muhtemelen bitecek.
ötürüsıyla seçimli bir iktidar değişiminin akabinde yaşanacaklar, olağan demokrasilerin deneyimlediği biçimde olmayacak. Bu haliyle düşünürsek, tarihimizde daha gergin bir seçim kayda geçirilmedi. İşte bu tarihi olaya yaklaşık 1,5 yıl kaldı!
Muhalefetin kuvvetlikleri gerilim kaynağı
Muhalefet güçleri, zihinlerini iktidara hazırlamaya başlamış durumda. Lakin ülkenin karamsar tablosuna karşın, muhalefet oylarında sert bir artış gözlenemiyor. Öte yandan, iktidarın el değiştirmesi halinde ekonomik ve toplumsal yapının tamiri üzere sıkıntı bir bakılırsavle karşı karşıya kalacaklar. İktidar koltuğuna oturacak yeni aktörlerin seyahati pürüzlerle dolu olacak. Her şeydilk evvel, Erdoğan’ın kurduğu yeni bir devlet aygıtının başına geçecekler ve bu aygıtın onlarla uyumlu çalışmasını umacaklar… Bu aygıtın iplerinin, yurtsever insanlardan fazlaca ideolojik saplantıları olan partizanlar tarafınca tutulduğunu vurgulamak gerekir.
İktidarın krizi giderek derinleşiyor
İktidar güçleri ise bu cendereden kurtulmanın yollarını arıyor. Toplumsal dayanağın her geçen gün zayıflamasıyla bir arada, taraf değiştiren pragmatistlerin sayısı artıyor. İktidar giderek artan oranda kan kaybediyor. İktidar güçlerinin liderliği sorgulanmayan ismi Erdoğan, bu olumsuz gidişatı değiştirmek için kayda bedel bir performans ortaya koyabilmiş değil. Hem MHP tıpkı vakitte AKP liderliğini sorgulayan parti içi klikler şimdiden görünür olmaya başlamış durumda. AKP ortasında Süleyman Soylu’dan Abdülhamit Gül’e kadar uzanan geniş bir yelpazede çeşitli güç kümeleşmeleri yaşanıyor.
Öznenin seçim olduğu bu biçimdesi bir gerginliğin altından hiç bir sistem kolay kolay kalkamaz. Bir tarafta sistemin siyasi partileri, öbür tarafta partilerden birinin hakim olduğu devlet sistemi, bir öteki tarafta karpuz üzere ikiye bölünmüş halk bölümleri. Hepsinin ötesinde birbiriyle çatışma halinde TÜSİAD ve TOBB üzere sermaye çevreleri… Bu haliyle Türkiye, uçurumun kenarında, Erdoğan ise iktidarını devam ettirme telaşında. Fakat seçimler birinci kere Erdoğan’ın sarılacağı bir can simidi değil.
Erdoğan denklem dışına çıkmak isteyebilir
bu biçimde kritik soru şu; Erdoğan’ın iktidarını devam ettirebilmek için ‘2023’te rakibiyle yarışarak iktidarını sürdürme’ haricindeki seçenekler neler? İçinde antidemokratik yolların da bulunduğu çeşitli teoriler üretmek, bu teorileri İstanbul Belediyesi Seçimleri yahut 7 Haziran-1 Kasım süreci üzere desteklerle güçlendirmek mümkün. Bu teori, açık açık tartışılmasa da kamuoyunun tasa beslediği değerli başlıklardan biri. Lakin şunu da kabul etmek gerekir; Ne iktidar ne de muhalefet bu biçimde bir formülü dilek edecektir. İkisi için de sürdürülebilir olmayan, sonu hüsranla bitecek irrasyonel bir yol bu. Bu niçinle olasılıklar ortasında en son tartışılacak olan metottan bahsediyoruz. Aslında odada üzerine konuşmaya kimsenin cüret edemediği bir beyaz fil duruyor. Aşikâr ki uzun mühlet daha bu beyaz filin varlığı hepimizi huzursuz etmeye devam edecek…
Erdoğan’ın iktidarının devam ettirebilmek için ‘2023’te halkın önüne konacak sandıkta rakibiyle yarışma’ haricindeki öteki seçenek ise yabana atılır cinsten değil. Bu seçeneğe bir isim vermek kaide olsaydı ona ‘Pazarlık’ demek gerekirdi. İmkansız üzere görünen fakat iktidar ve muhalefetin kısıtlarını düşündüğümüzde öteki seçeneklerden daha mümkün görünen bir seçenek bu.
An itibariyle, Türkiye’deki saflaşma asla değiştirilemez. Siyaseti domine eden aktör Erdoğan. Muhalefette bir ortaya gelen ve Erdoğan’ın karşısında konumlanan 6 parti ve HDP, mevcut tablo ortasında pozisyonlarını değiştirmez. aslına bakarsan değiştirse bile, parti tabanları peşlerine takılmaz. ötürüsıyla siyasi rüşvetlerle saf değiştirme periyodu de geride kaldı. Lakin bu önerme Erdoğan’ın mevcut pozisyonunu müdafaa kuralıyla geçerlidir. Erdoğan’ın şu andaki pozisyonunu değiştirmesi halinde doğal olarak orijinal bir denklem kurulacaktır. Pekala ne üzere bir pozisyon değiştirme?
Erdoğan, bir müddetdir yeni bir anayasa tartışmasını gündemde tutuyor. Gazeteciler, tartışmanın başlarında bunu bir gündem değiştirme uğraşı olarak yorumladı. aslına bakarsanız Meclis’te bırakın anayasayı geçirmeyi referanduma götürmek için bile gereken 360 milletvekili Cumhur İttifakı’nda bulunmuyordu. ötürüsıyla anayasanın Meclis’ten geçmesi için muhalefetin dayanağı koşul. Bunu Erdoğan bilmiyor mu? olağan olarak biliyor…
bu biçimde anayasa tartışmasını ısrarla sürdürmenin art planında bununla birlikte muhalefete dönük pazarlık daveti yatıyor. Evet, yönetme biçimi bunu açık açık söz etmesine müsaade etmiyor lakin anayasa tartışmasını gündeme her getirdiğinde Erdoğan’ın ‘Gelin oturalım’ söylemiş olduğini bilelim. Meclis’in açılış konuşmasında Erdoğan’ın sarf ettiği şu kelamları bir de bu gözle okuyalım;
“bir süre evvel gündeme getirdiğimiz ülkemize tarihimizde birinci kere direkt ulusal iradenin eliyle yeni bir anayasa kazandırma teklifimizin de Meclisimiz tarafınca muvaffakiyetle hayata geçirileceğini ümit ediyorum.
Meclisimizin mümkün olursa tamamının uzlaşmasıyla hazırlanacak bir yeni anayasa milletimize vereceğimiz en hoş 2023 armağanı olacaktır. Bunun için Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kümesi bulunan partilerin yeni Anayasa tekliflerini en kısa müddette kamuoyuyla paylaşmalarını bekliyoruz. Biz seferle mükellef olduğumuz inancıyla bu teşebbüsü başlattık, hazırlıklarımızı yapıyoruz, sonuçta karar ve takdir aziz Meclisindir.”
çabucak hemen 2017 yılında değerli değişikliklerle referandumdan geçmiş bir anayasa… Bu anayasaya göre ülkeyi 3,5 yıldır yöneten Erdoğan… Krizler, kısıtlar, imkanlar… Artık bir daha anayasa tartışması!
Muhalefetin 6 partisinin ise üzerinde uzlaştığı ve ısrarcı olduğu tek husus var; partisiz ve tarafsız cumhurbaşkanlığı. Bunu Erdoğan kabul eder mi? Üstte bahsetmiş olduğum kısıtlar göz önüne alınırsa, Erdoğan en azından bunu konuşabilir. Oylardaki erime devam ederse kabul de edebilir. Hedef iktidarın teminat altına alınmasıdır.
İmkansız üzere görmenin kusur sayılacağı senaryo
Senaryo şu; 2022’de muhalefet, anayasa gündemiyle pazarlık masasına oturtulur. Cumhurbaşkanının yetkileri bu pazarlık kararı kırpılabildiği ölçüde kırpılır. Bunun yanında başbakanlık bir daha tesis edilir. Yürütme erki, evvelce olduğuna misal halde cumhurbaşkanı ve başbakan tarafınca temsil olunur. Günün sonunda ortaya çıkacak taslak, muhalefet güçlerini bölebilecek kadar baş karışıklığı yaratabilir. Sonuç itibariyle partisiz bir cumhurbaşkanlığı Meclis’te kabul edilebilir. Erdoğan da buna onay verir.
Sıra geldi Erdoğan’ın seçilmesine… Cumhurbaşkanlığı seçimi ya salt çoğunluğun Cumhur İttifakı’nda olduğu Meclis’e bırakılır ya da 1982’de olduğu üzere Cumhurbaşkanının Erdoğan olacağına ait bir ek hususla referanduma gidilir. Her ikisinde de muhalefet güçleri Erdoğan’a hayır dese bile, Erdoğan istediğini alacaktır. Her iki seçenekte de Erdoğan rastgele biriyle yarışmaz. Sürecin sonunda yetkileri tümüyle budanmış bir Erdoğan, 5 yahut 7 yıl üzere mühlet daha cumhurbaşkanı seçilir ve denklem haricinde kalır.
Gelelim muhalefete… Erdoğan’ın denklem dışı kalmasının akabinde yapılacak genel seçimlerde muhalefet rahat rahat hükümet kurabileceği oy oranına ulaşır. Çünkü başında Erdoğan’ın bulunmadığı bir AKP, kesinlikle seçimleri kazanamaz. Başbakan ve bakanlar şurası bugünkü muhalefet partileri tarafınca belirlenir. Hükümet muhalefete geçer, cumhurbaşkanlığı koltuğunda Erdoğan oturmaya devam eder.
bu biçimde olursa “iyi/kötü olur” diyecek durumda değilim. Lakin, yakın vakitte AKP anayasa taslağını Meclis’e getirecek. Muhalefetten her kim komiteye temsilci gönderip, AKP’yle pazarlığa oturursa, bilelim ki bu senaryonun çarkları dönmeye başlamıştır.
Lakin Türkiye’nin uzunca bir müddetdir ‘demokratik bir ülke olma iddiası’ zayıfladı. Bu durum her geçen gün daha da yaklaşan seçimlerin gerginliğini artırıyor. ‘Demokrasi kriterleri bu kadar aşağı düşmüş bir rejim, sağlıklı bir seçimle iktidarın değişmesini sağlayabilecek mi’ tedirginliği, 1950’den bu yana birinci defa yaşanıyor. Öte yandan seçime gireceği aşikâr olan aktörlerin kurallarını ele aldığımızda tansiyonun daha da tırmanması kaçınılmaz.
İki testiden biri kırılacak
Öncelikle muhalefeti ele alalım. Önümüzdeki seçimleri Erdoğan’ın kazanması halinde bugün muhalefetin ana omurgasını oluşturan başkanların siyasi mesleği büyük bir hüsranla sona erecek. Tarih mahkemesinde de zalimce yargılanacaklar ve tarih onlara hoyratça davranacak. Yalnızca muhalif başkanlar değil, başkanların kurmaylarının da siyasi mesleği onarılmaz bir yara alacak. Üstelik gerginlik bu safhadayken, muhalefetteki kurmayların seçimi kaybetmeleri halinde akıbetleri hakkında daha karamsar senaryolar da yazılabilir.
İktidar cephesini ele alalım. Bu cephenin kaybetmeye tahammülü hayli daha az. 19 yıllık iktidarın sonunda, bir daha tesis edilecek bir müesses nizam, yalnızca siyasetçileri değil, bir siyasetçiden farksız hale gelen bürokrasinin değerli koltuklarını da denklem dışına çıkaracak. Yargının üstündeki baskının kalkmasıyla uzun yıllar konuşulacak yolsuzluk davaları gündemimize girecek. Bu davalar kesinlikle Erdoğan’a da uzanacak. Rejimin kurucu aktörü Erdoğan’ın yetkileri tümüyle yok olacak, siyasi mesleği muhtemelen bitecek.
ötürüsıyla seçimli bir iktidar değişiminin akabinde yaşanacaklar, olağan demokrasilerin deneyimlediği biçimde olmayacak. Bu haliyle düşünürsek, tarihimizde daha gergin bir seçim kayda geçirilmedi. İşte bu tarihi olaya yaklaşık 1,5 yıl kaldı!
Muhalefetin kuvvetlikleri gerilim kaynağı
Muhalefet güçleri, zihinlerini iktidara hazırlamaya başlamış durumda. Lakin ülkenin karamsar tablosuna karşın, muhalefet oylarında sert bir artış gözlenemiyor. Öte yandan, iktidarın el değiştirmesi halinde ekonomik ve toplumsal yapının tamiri üzere sıkıntı bir bakılırsavle karşı karşıya kalacaklar. İktidar koltuğuna oturacak yeni aktörlerin seyahati pürüzlerle dolu olacak. Her şeydilk evvel, Erdoğan’ın kurduğu yeni bir devlet aygıtının başına geçecekler ve bu aygıtın onlarla uyumlu çalışmasını umacaklar… Bu aygıtın iplerinin, yurtsever insanlardan fazlaca ideolojik saplantıları olan partizanlar tarafınca tutulduğunu vurgulamak gerekir.
İktidarın krizi giderek derinleşiyor
İktidar güçleri ise bu cendereden kurtulmanın yollarını arıyor. Toplumsal dayanağın her geçen gün zayıflamasıyla bir arada, taraf değiştiren pragmatistlerin sayısı artıyor. İktidar giderek artan oranda kan kaybediyor. İktidar güçlerinin liderliği sorgulanmayan ismi Erdoğan, bu olumsuz gidişatı değiştirmek için kayda bedel bir performans ortaya koyabilmiş değil. Hem MHP tıpkı vakitte AKP liderliğini sorgulayan parti içi klikler şimdiden görünür olmaya başlamış durumda. AKP ortasında Süleyman Soylu’dan Abdülhamit Gül’e kadar uzanan geniş bir yelpazede çeşitli güç kümeleşmeleri yaşanıyor.
Öznenin seçim olduğu bu biçimdesi bir gerginliğin altından hiç bir sistem kolay kolay kalkamaz. Bir tarafta sistemin siyasi partileri, öbür tarafta partilerden birinin hakim olduğu devlet sistemi, bir öteki tarafta karpuz üzere ikiye bölünmüş halk bölümleri. Hepsinin ötesinde birbiriyle çatışma halinde TÜSİAD ve TOBB üzere sermaye çevreleri… Bu haliyle Türkiye, uçurumun kenarında, Erdoğan ise iktidarını devam ettirme telaşında. Fakat seçimler birinci kere Erdoğan’ın sarılacağı bir can simidi değil.
Erdoğan denklem dışına çıkmak isteyebilir
bu biçimde kritik soru şu; Erdoğan’ın iktidarını devam ettirebilmek için ‘2023’te rakibiyle yarışarak iktidarını sürdürme’ haricindeki seçenekler neler? İçinde antidemokratik yolların da bulunduğu çeşitli teoriler üretmek, bu teorileri İstanbul Belediyesi Seçimleri yahut 7 Haziran-1 Kasım süreci üzere desteklerle güçlendirmek mümkün. Bu teori, açık açık tartışılmasa da kamuoyunun tasa beslediği değerli başlıklardan biri. Lakin şunu da kabul etmek gerekir; Ne iktidar ne de muhalefet bu biçimde bir formülü dilek edecektir. İkisi için de sürdürülebilir olmayan, sonu hüsranla bitecek irrasyonel bir yol bu. Bu niçinle olasılıklar ortasında en son tartışılacak olan metottan bahsediyoruz. Aslında odada üzerine konuşmaya kimsenin cüret edemediği bir beyaz fil duruyor. Aşikâr ki uzun mühlet daha bu beyaz filin varlığı hepimizi huzursuz etmeye devam edecek…
Erdoğan’ın iktidarının devam ettirebilmek için ‘2023’te halkın önüne konacak sandıkta rakibiyle yarışma’ haricindeki öteki seçenek ise yabana atılır cinsten değil. Bu seçeneğe bir isim vermek kaide olsaydı ona ‘Pazarlık’ demek gerekirdi. İmkansız üzere görünen fakat iktidar ve muhalefetin kısıtlarını düşündüğümüzde öteki seçeneklerden daha mümkün görünen bir seçenek bu.
An itibariyle, Türkiye’deki saflaşma asla değiştirilemez. Siyaseti domine eden aktör Erdoğan. Muhalefette bir ortaya gelen ve Erdoğan’ın karşısında konumlanan 6 parti ve HDP, mevcut tablo ortasında pozisyonlarını değiştirmez. aslına bakarsan değiştirse bile, parti tabanları peşlerine takılmaz. ötürüsıyla siyasi rüşvetlerle saf değiştirme periyodu de geride kaldı. Lakin bu önerme Erdoğan’ın mevcut pozisyonunu müdafaa kuralıyla geçerlidir. Erdoğan’ın şu andaki pozisyonunu değiştirmesi halinde doğal olarak orijinal bir denklem kurulacaktır. Pekala ne üzere bir pozisyon değiştirme?
Erdoğan, bir müddetdir yeni bir anayasa tartışmasını gündemde tutuyor. Gazeteciler, tartışmanın başlarında bunu bir gündem değiştirme uğraşı olarak yorumladı. aslına bakarsanız Meclis’te bırakın anayasayı geçirmeyi referanduma götürmek için bile gereken 360 milletvekili Cumhur İttifakı’nda bulunmuyordu. ötürüsıyla anayasanın Meclis’ten geçmesi için muhalefetin dayanağı koşul. Bunu Erdoğan bilmiyor mu? olağan olarak biliyor…
bu biçimde anayasa tartışmasını ısrarla sürdürmenin art planında bununla birlikte muhalefete dönük pazarlık daveti yatıyor. Evet, yönetme biçimi bunu açık açık söz etmesine müsaade etmiyor lakin anayasa tartışmasını gündeme her getirdiğinde Erdoğan’ın ‘Gelin oturalım’ söylemiş olduğini bilelim. Meclis’in açılış konuşmasında Erdoğan’ın sarf ettiği şu kelamları bir de bu gözle okuyalım;
“bir süre evvel gündeme getirdiğimiz ülkemize tarihimizde birinci kere direkt ulusal iradenin eliyle yeni bir anayasa kazandırma teklifimizin de Meclisimiz tarafınca muvaffakiyetle hayata geçirileceğini ümit ediyorum.
Meclisimizin mümkün olursa tamamının uzlaşmasıyla hazırlanacak bir yeni anayasa milletimize vereceğimiz en hoş 2023 armağanı olacaktır. Bunun için Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kümesi bulunan partilerin yeni Anayasa tekliflerini en kısa müddette kamuoyuyla paylaşmalarını bekliyoruz. Biz seferle mükellef olduğumuz inancıyla bu teşebbüsü başlattık, hazırlıklarımızı yapıyoruz, sonuçta karar ve takdir aziz Meclisindir.”
çabucak hemen 2017 yılında değerli değişikliklerle referandumdan geçmiş bir anayasa… Bu anayasaya göre ülkeyi 3,5 yıldır yöneten Erdoğan… Krizler, kısıtlar, imkanlar… Artık bir daha anayasa tartışması!
Muhalefetin 6 partisinin ise üzerinde uzlaştığı ve ısrarcı olduğu tek husus var; partisiz ve tarafsız cumhurbaşkanlığı. Bunu Erdoğan kabul eder mi? Üstte bahsetmiş olduğum kısıtlar göz önüne alınırsa, Erdoğan en azından bunu konuşabilir. Oylardaki erime devam ederse kabul de edebilir. Hedef iktidarın teminat altına alınmasıdır.
İmkansız üzere görmenin kusur sayılacağı senaryo
Senaryo şu; 2022’de muhalefet, anayasa gündemiyle pazarlık masasına oturtulur. Cumhurbaşkanının yetkileri bu pazarlık kararı kırpılabildiği ölçüde kırpılır. Bunun yanında başbakanlık bir daha tesis edilir. Yürütme erki, evvelce olduğuna misal halde cumhurbaşkanı ve başbakan tarafınca temsil olunur. Günün sonunda ortaya çıkacak taslak, muhalefet güçlerini bölebilecek kadar baş karışıklığı yaratabilir. Sonuç itibariyle partisiz bir cumhurbaşkanlığı Meclis’te kabul edilebilir. Erdoğan da buna onay verir.
Sıra geldi Erdoğan’ın seçilmesine… Cumhurbaşkanlığı seçimi ya salt çoğunluğun Cumhur İttifakı’nda olduğu Meclis’e bırakılır ya da 1982’de olduğu üzere Cumhurbaşkanının Erdoğan olacağına ait bir ek hususla referanduma gidilir. Her ikisinde de muhalefet güçleri Erdoğan’a hayır dese bile, Erdoğan istediğini alacaktır. Her iki seçenekte de Erdoğan rastgele biriyle yarışmaz. Sürecin sonunda yetkileri tümüyle budanmış bir Erdoğan, 5 yahut 7 yıl üzere mühlet daha cumhurbaşkanı seçilir ve denklem haricinde kalır.
Gelelim muhalefete… Erdoğan’ın denklem dışı kalmasının akabinde yapılacak genel seçimlerde muhalefet rahat rahat hükümet kurabileceği oy oranına ulaşır. Çünkü başında Erdoğan’ın bulunmadığı bir AKP, kesinlikle seçimleri kazanamaz. Başbakan ve bakanlar şurası bugünkü muhalefet partileri tarafınca belirlenir. Hükümet muhalefete geçer, cumhurbaşkanlığı koltuğunda Erdoğan oturmaya devam eder.
bu biçimde olursa “iyi/kötü olur” diyecek durumda değilim. Lakin, yakın vakitte AKP anayasa taslağını Meclis’e getirecek. Muhalefetten her kim komiteye temsilci gönderip, AKP’yle pazarlığa oturursa, bilelim ki bu senaryonun çarkları dönmeye başlamıştır.