Önümüzdeki 5 ayın 5 kararı

Vitra

New member
Önümüzdeki 5 ayın 5 kararı Erdoğan ne yapmaya çalışıyor? Bugünlerde iktisat etraflarında en epeyce sorulan soru bu. Şimdiki siyaseti takip edenler açısından da birebir soruların sorulduğu ortada. Kimse Cumhurbaşkanı’nın ne yapmaya çalıştığını net olarak ortaya koyamıyor.

Sorunun her insanın lisanında olması, Cumhur İttifakı Rejimi’nin de karakterini ortaya koyuyor. Rastgele bir demokraside, devlet liderinin söylemiş oldukleri anlaşılmıyorsa, anlaşılmayan kısımları gazeteciler sorar, yanıt alır, kamuoyu aydınlanır.

Lakin ortada “herhangi bir demokrasi” yok. Saray’ın etrafında kümelenmiş dar bir kümenin haricinde, ne yapıldığından haberi olan kimse de yok. Milletvekillerinden tutun da parti vilayet liderlerine kadar, kimse Erdoğan’ın an itibariyle iktisatta ne yapmak istediğini kavrayabilmiş değil. Bu kadar insan kavrayamıyorsa, bu yazıda bu soruya karşılık vermek gereksiz bir gayret olacaktır. Bizler müneccim değiliz. Erdoğan’ın zihnini de okuyamayız.

Lakin, Erdoğan’ın yürüdüğü ekonomik patikanın bizleri nereye götüreceğini söyleyebiliriz. Nedir bu ekonomik patika? Nasıl özetleyebiliriz?

Bu soruların karşılığı enteresan bir isimden, Hazine ve Maliye Bakanı “yardımcısı” Nureddin Nebati’den geldi. Evet! Bakan Lütfi Elvan ortada yok. Açıklama yapmak da bu biçimde bir durumda yardımcısına düşüyor. Yardımcı Nureddin Nebati ise Berat Albayrak periyodunda bakan yardımcısı olarak atanıp, bugün de koltuğunu koruyan tek isim. Albayrak’la diyalogu kuvvetli.

Nureddin Beyefendi, 25 Kasım akşamı pek de sık kullanmadığı toplumsal medya hesabında, toplam 12 twitten oluşan bir açıklama yaptı. Hepsini burada paylaşmamız mümkün değil. Lakin bu twitlerin birincisi özet niteliğinde olduğunu için alıntılayalım. Şöyle diyor Bakan Yardımcısı;

“Sadece faiz ve döviz kuru ikilisini temel alan bir makroekonomik yaklaşım yerine düşük faiz yüksek üretim hacmine dayanan temel siyaset ekseninde yüksek istihdam, yüksek ihracat, düşük cari açık ve düşük dış borç hedeflenmektedir.”

Nureddin Nebati’nin bu afili sözlerinden kıymetli bir ekonomist olduğunu düşünebilirsiniz. Lakin kendisinin iktisat eğitimi yok. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu İdaresi Bölümü’nden mezun. Doktorası da milletlerarası bağlar alanından.

Bu twitin altında bir de tablo paylaşılmış. Karşılığını aradığımız, ülkenin takip edeceği patika şöyle;

Düşük faiz ???? Yüksek üretim ???? Yüksek istihdam ???? Yüksek ihracat ???? Düşük ithalat ???? Düşük dış borç

Evet! Faizleri düşürdükten daha sonra Türkiye’nin şimdi tüm problemlerini çözecek bir anahtara kavuşuyoruz. O anahtarla açtığımız kapı, ülkenin dış açıklarını kapatıyor. İşte o kadar kolay…

Lakin görüldüğü üzere ‘düşük faiz’den daha sonra ‘yüksek üretim’e geçiliyor fakat ‘Peki ya Döviz kuru ne olacak’ sorusu yanıt bulamıyor. Onu da birebir gün Nebati’nin açıklamalarından birkaç saat evvel Tayyip Erdoğan’dan şöyle dinlemiştik;

“Sadece, kurdaki yükselişe bağlı olarak kimi eserlerde ortaya çıkan fiyat artışı ise yatırımı, üretimi ve istihdamı direkt etkilemez. Tam bilakis kurdaki rekabet gücü yatırımda, üretimde ve istihdamda artışa niye olur.”

Erdoğan’ın kurdaki rekabet gücü dediği şey TL’nin bedel kaybederek, yerli mamüllerin dünyada ucuzlaması. Bu yolla ihracatı artırmak hedefleniyor. ötürüsıyla, iktisat idaresi an itibariyle döviz kurlarındaki yükselme eğilimini artık takmıyor. Milyonlarca insan adım adım fakirleşiyor. Ama izlenen ekonomik modelin bir çıktısı bu. Sabit ücretliler bu modelin mağduru olacak. Soğan ekmek yemeye hazırlanın.

Ama, döviz kurlarındaki yükselme nereye varır? Bu kadar yükselen kurlar ayrıca riskler yaratmaz mı? Bilhassa tarım kısmı perişan durumda. Endüstride şimdilik işler yeterli gidiyor lakin bu belirsizlik ortamında tedarik zinciri ortasında kimse birbirine fiyat veremiyor. Bu belirsizliğin 4-5 ay daha sürmesi halinde halimiz ne olur?

Erdoğan’ın aklındakinin okuyamayız ancak izlenen yolun sonunda epeyce değil yalnızca 4-5 ay ortasında ortaya çıkacak olan tabloyu iddia edebiliriz. Şöyle olacak;

  1. Döviz kurlarındaki yükselme eğilimi devam edecek. Bu parası olanların enflasyondan kendini koruyabilmesi demek. BDDK datalarına göre bankalardaki yabancı para cinsinden mevduatların pahası Ekim’in ikinci haftasında 2,23 trilyon Lira’yken, Kasım’ın ikinci haftasında 2,55 trilyon Liraya yükseldi. Bu bölümlerin parası 1 ay ortasında 271 milyar Lira daha arttı. Bu paranın yüzde 60’ı hesabında 1 milyon TL’den daha fazla para bulunan yaklaşık 300 bin bireye ilişkin. Buna karşılık 2022 yılı boyunca sabit geliri olan fiyatlı kesitler, yıl sonuna hakikat krizin en sancılı periyodunu yaşayacak.
  2. Döviz kurlarındaki yükselme eğilimi birlikteinde enflasyonu tırmandıracak. Dolar’daki artışın fiyatlara intibakı 5-6 ay kadar sürüyor. Piyasa çabucak hemen 12 TL olan Dolar kuruna değil 9-10 TL civarına adapte olmuş durumda. Bu da enflasyonun önümüzdeki aylarda yüzde 30 bandına çıkması manasına geliyor. O da döviz kurunda rastgele bir değişiklik şayet olmazsa…
  3. Döviz kurundaki yükselme eğilimi giderek sertleşecek. Zira enflasyon yüzde 30’a tırmanırken, tıpkı anda siyaset faizini düşürecekler. ötürüsıyla gerçek faizler eksi yüzde 15’e kadar düşecek. Kimse parasını TL’de tutmayacak. TL, yalnızca ücretlilerin kullandığı bir kağıt kesimi olacak. Gerçek faizler düştükçe döviz kurlarındaki yükselme sürat kazanacak. Örneğin, enflasyon yüzde 30’a dayanmışken Merkez Bankası siyaset faizini yüzde 15’te tutmaya çalışacak. Merkez Bankası’nın aylık Para Siyaseti Heyeti toplantılarının her biri büyük şoklar yaratacak.
  4. Artan maliyetler ve fiyatlama davranışlarındaki belirsizlik, birtakım firmaların iflasıyla sonuçlanacak. Evet, döviz kurlarının daima yükseleceğini bilen üreticiler, bugünden üretmenin daha karlı olacağını düşünerek üretimi ve ötürüsıyla istihdamı artıracak. Lakin iflaslar niçiniyle istihdamın bir kısmı işinden olacak. Enflasyonun yanında bir de işsizlik sorunu toplumsal krizi derinleştirecek.
  5. Hanehalkı tüketiminde bilhassa faturaların yükü artacak. Elektik ve doğalgaz bugünkünden en az yüzde 30-40 daha kıymetli olacak. Mart ayının soğuk geçmesi halinde ortalama bir hanenin elektrik ve doğalgaz faturası 1500 TL’ye dayanacak. Akaryakıt ve mazot çift haneli oldu bile. Bu kışın sonunda 13-14 TL’yi geçecek akaryakıt fiyatlarıyla karşılaşacağız. Buğdayda üretim artık iç tüketime bile yetmiyor. Dünyada buğday meblağları son 9 yılın rekorunu kırmış durumda. ötürüsıyla ekmek 3,5-4 TL bandına çıkacak. Öbür besin fiyatları da düşmeyecek, hem kış aylarının birebir vakitte TL’deki kıymet kayıplarının tesiriyle besin meblağları giderek artacak.
Pekala bu hudut savaşı ne kadar sürecek? Ne vakit, tamam diyeceğiz. Belirsiz…
 
Üst