Vitra
New member
niye siyasal islam diyoruz? Ülkenin genel çoğunluğunun kabul ettiği berbat gidişat Cumhur İttifakı’nın tabanında çözülmeye yol açarken, iktidarın yaslandığı ideolojik destek olan “Siyasal İslam” daha fazla sorgulanmaya başladı.
AKP, halkın geçim zahmetine derman olacak bir reçete bulmadıkça, salt politik telaffuz istek üretmeye yetmiyor. Tencere dolmadıkça hamasi lisan geniş kitleleri tesiri altına alamıyor. Din ile istek üretmenin bir aparatı haline gelen kimi İslamcı yazarlar/ilahiyatçılar çabucak her gün geniş kesitlerin reaksiyonunu çeken gaflara imza atıyor. Fakat son günlerde İslamcı çevrelerden kimi kimseler “İslam’a hakaret edemeyen siyasal İslam diyor” mealinde savunmalarla çubuğu halkın klasik dini hislerine bükmeye yeltendi. Buradan hareketle “niçin siyasal İslam diyoruz” sorusuna karşılık vermek bu biçimde bir devirde faydalı olabilir.
19’uncu yüzyılın ikinci yarısında dağılma periyodundaki Osmanlı aydınları gidişatı düzeltmek ismine “Bu devlet nasıl kurtulur” sorusunu sordular. Yusuf Akçura’nın tarifiyle bu topraklardaki 3 tarz-ı siyaset de bu sorudan beslenerek doğdu; İslamcılık, Osmanlıcılık, Türkçülük. Aslında “ulus devletler çağına hangi üst kimlikle girilmeli” üzere dünyevi bir soruya karşılık arayan kimi isimler kurtuluşun panislamizmde olduğunu savundu. İslamcı olmayan, Osmanlıcılığı yahut Türkçülüğü savunan aydınlar Müslüman değil miydi? Alışılmış ki hayır. Pekala, İslamcılığı savunan aydınlar başkalarından daha mı dindardı. Buna da olumlu karşılık vermek güçtür. Lakin bir gerçeklik var ki, 2. Abdülhamit’in de dayanağını ardına alan bu fikir memlekette bir kısım aydını tesiri altına altı. Bu haliyle İslamcılık ya da 20’nci yüzyıldaki ismiyle siyasal İslam denilince uhrevi olan İslam’dan değil dünyevi olan 19’uncu yüzyıl ideolojisinden bahsetmiş olduğumizin altını çizmek gerekir.
Kimi İslamcı müellifler, Müslüman ile siyasal İslamcıyı eşitleyip ülkenin yüzde 90’ını kendi ideolojik çadırının içine sokmaya çalışıyor. meğer yüzde 90’ından fazlası Müslüman olan Türkiye’de, siyasal İslamcılar olsa olsa marjinal bir azınlığı temsil ederler. Pekala kimdir siyasal İslamcı? Aslında bu soruya verilecek karşılığın kökleri 2’nci Dünya Savaşı’ndan su çeker. niye? Zira Hitler tarafınca Batı’dan Doğu’ya taşınan savaş, giderek Müslümanların yaşadığı coğrafyalara kaymaya başlamıştı. Hem Orta Doğu birebir vakitte Azerbaycan petrolünü ele geçirmeyi başına koyan Hitler’in önünde nüfusunun yüzde 15’i Müslüman olan Sovyetler Birliği ve nüfusunun çabucak hepsi Müslüman olan İngiltere sömürgesi pozisyonundaki Orta Doğu coğrafyası bulunuyordu. Propagandanın tarihte hiç görülmediği kadar ağır kullanıldığı 2’nci Dünya Savaşı’nda Müslüman halklar sömürgeci olmamalarına karşın bu savaşa dahil edildiler.
“Ey inananlar! Savaş için ilerlerken, inkar edenlerle toplu biçimde karşılaştığınızda onlara arkanızı dönmeyin”, “yine savaşmak için bir tarafa çekilmek yahut bir öbür topluluğa katılmak amacı haricinde, o gün ardını dönen kimse Allah’ın gazabına uğramış olur. Onun varacağı yer cehennemdir. O ne makus bir dönüştür”
İnanması güç lakin Enfal Suresi’nden alıntılanan bu tabirlerin yazılı olduğu milyonlarca kartpostal Mısır halkının üzerine Alman uçaklarından atılıyordu. Kartpostalın arka yüzüne ise Kudüs Müftüsü Emin El Hüseyni’nin Hitler’le el sıkışırken çekilen fotoğrafı basılmıştı. Emin El Hüseyni, namı öbür Kudüs Müftüsü savaş başladıktan daha sonra Müslümanların hükümran olduğu bir Filistin’in lakin Almanların zaferine bağlı olduğuna inanmıştı. Bunun için 1941’de evvel faşist İtalya’ya giderek Mussolini’yle, çabucak sonrasında İtalya’dan aldığı referansla 28 Kasım 1941’de Hitler’le görüştü. toplantıda taleplerini sıralayan müftüyü Hitler can kulağıyla dinledi ve hiç bir kelam vermese de Hitler’i heyecanlandırabildi. Zira Nazi rejimi için Müftü’nün kendisi tartışmasız bir propaganda aparatıydı. Bu toplantıda çekilen fotoğraflar kartpostallara basılarak Ortadoğu’daki Müslüman halklara dağıtıldı. Müftü de durumdan çok şad görünüyordu. Lakin Hitler’le görüşen bu politik figürün İngiliz hakimiyetinde olan Kudüs’e dönmesi artık mümkün değildi. bu biçimdece Nazi Almanyası, Müftü’ye konaklayacağı heybetli bir mesken verdi. Altına sürücülü bir araba çekildi, hesabına maaş bağlandı. Emin el-Hüseyni Naziler’in İslam’ı siyasallaştırmada kullanacakları tesirli bir aparata dönüştürülmüştü.
“Dünya Yahudiliğinin başlatmış olduğu bu savaş şayet hakkıyla yararlanılırsa Müslümanlara baskıdan ve zulümden kurtulmaları için en âlâ fırsatı sunar. Museviler ve işbirlikçileri evvelden beri düşmanlık gösterdikleri ve her yerde kahpelikle ve şeytanlıkla karşıladıkları Müslümanların en azılı düşmanları içindedır… Kuran-ı Kerim ve Peygamber’in hayatı Musevilerin karaktersizliğinin, makûs niyetli, yalancı, hain davranışlarının delilleriyle doludur; tek başına bu Müslümanları son güne kadar onların daima, şiddetli tehdit ve düşmanlığı konusunda uyarmaya kâfi. Museviler çağlar boyunca, ulu Peygamber’in vaktindeki üzere kaldılar; fırsat buldukları her seferinde kumpasçı ve Müslüman nefretiyle dolu”
Müftü Hüseyni bu konuşmayı 18 Aralık 1942’de Berlin’de o gün açılışı yapılan İslam Merkezi Enstitüsü’nde yaptı. Evet, Hitler Almanya’sı savaşın tam ortasında başkentte bir İslam Merkezi Enstitüsü açmıştı. Herbiçimde bu Hitler’in Müslümanlığa sempati beslemesinden kaynaklanmıyordu. Naziler, İslamcı telaffuzun politik gücünü farkına varmıştı. Misal konuşmaları Sovyetler’deki müslümanlara komünizme karşı, Hindistan’daki Müslümanlara İngilizlere karşı, Kudüs’teki Müslümanlara ise Musevilere karşı yaptırıyorlardı. Naziler için konuşmaların dini içeriği değil politik içeriği değerliydi. Dini telaffuz politik içeriğin gücünü artıran bir yan ögeydi yalnızca.
Naziler Kudüs Müftüsü’nü ele geçirdikleri Müslüman coğrafyalara da gönderiyor, O’na İslam ile Nazi rejiminin nasıl ahenk ortasında olduğunu anlattırıyorlardı. Müftü ise dini metinleri ustalıkla Nazi rejimi lehine yorumluyor, şahsen İslam’ın birincil kaynaklarından faydalanıyordu. Bilhassa Sovyetler’den ele geçirilen Doğu Avrupa coğrafyasındaki Müslümanlar için müftü vilayet il gezdirildi. Kendisi Almanca bilmesine karşın konuşmalarını Arapça yapıyor bir tercüman aracılığıyla cemaate sesleniyordu ki bu da konuşmalarının duygusal derinliğini artırıyordu. Lakin bölge halkına yaptığı konuşmalar dinî nitelikli görünse de son derece politik konuşmalardı. Müttefik güçlerini “Moskof kundakçı”, “İngiliz zorba”, “Amerikalı sömürgeci” formunda anıyor, akabinde Nazi Rejimi’nin Müslümanların özgürlüğü için savaştığından bahsediyordu. Naziler bu seyahatlere coşkuyla reaksiyon verdi. SS kumandanı Gottlob Berger’in Heinrich Himmler’e verdiği raporda “Büyük müftünün ziyareti her bakımdan başarılı oldu; siyasal açıdan da olağanüstü güzel ve olumlu karşılandı ve bölgenin sakinleşmesine epey katkıda bulunabilir” deniyordu.
Pekala tüm bunlar yaşanırken, Kudüs Müftüsü, Türkiye’nin Berlin Büyükelçisi Hüsrev Gerede’nin dikkatini çekmemiş miydi? Gerede anılarında Emin el-Hüseyni’ye ait şunları not ediyor;
“Hüseyni’nin, dünyanın bu bölgesinde, siyaset alanında hayalperest olmaktan epeyce, gerçekçi bir adam olarak belirdiğini söyleyen Hitler, müftünün ince vücudu ve fare üzere haline karşın, sarı saçlı ve mavi gözlü oluşunun, ecdadı içinde Aryen bulunduğunu gösterdiğini söylüyordu.”
Tarihin trajikomik bir cilvesi… Müslümanların isteğini tarihin en kanlı diktatörü için toplamaya çalışan bir Arap, bu diktatörün hürmetini fakat sarı saçlarıyla kazanabiliyordu.
Buraya gelene kadar siyasal İslam’dan tarihin bir kesitini örnekleyerek bahsetmiş olduk. Lakin öykü çarçabuk 2021’e kadar sürdürülebilir. 20’nci yüzyıldan bugüne siyasal İslam’ın tarihi kesintisiz halde emperyalizme paralel ilerlemiştir. Denebilir ki, daima mi maşadır siyasal İslamcı? Hiç mi ütopyası yoktur? Nedir İslamcı’nın medeniyet tasavvuru? İşte dünyayı gerçekler penceresinden yorumlama yeteneğinden yoksun bu fikrin iktidar olduğu toprakların hali siyasal İslam’ın medeniyet tasavvurudur; Pakistan, Afganistan, İran, Malezya… Halkın şuuruna çarpmasa tahminen de Türkiye…
Bu niçinle “İslam’a hakaret edemeyen siyasal İslam diyor” çarpıtmasına aldanmamalıyız.
AKP, halkın geçim zahmetine derman olacak bir reçete bulmadıkça, salt politik telaffuz istek üretmeye yetmiyor. Tencere dolmadıkça hamasi lisan geniş kitleleri tesiri altına alamıyor. Din ile istek üretmenin bir aparatı haline gelen kimi İslamcı yazarlar/ilahiyatçılar çabucak her gün geniş kesitlerin reaksiyonunu çeken gaflara imza atıyor. Fakat son günlerde İslamcı çevrelerden kimi kimseler “İslam’a hakaret edemeyen siyasal İslam diyor” mealinde savunmalarla çubuğu halkın klasik dini hislerine bükmeye yeltendi. Buradan hareketle “niçin siyasal İslam diyoruz” sorusuna karşılık vermek bu biçimde bir devirde faydalı olabilir.
19’uncu yüzyılın ikinci yarısında dağılma periyodundaki Osmanlı aydınları gidişatı düzeltmek ismine “Bu devlet nasıl kurtulur” sorusunu sordular. Yusuf Akçura’nın tarifiyle bu topraklardaki 3 tarz-ı siyaset de bu sorudan beslenerek doğdu; İslamcılık, Osmanlıcılık, Türkçülük. Aslında “ulus devletler çağına hangi üst kimlikle girilmeli” üzere dünyevi bir soruya karşılık arayan kimi isimler kurtuluşun panislamizmde olduğunu savundu. İslamcı olmayan, Osmanlıcılığı yahut Türkçülüğü savunan aydınlar Müslüman değil miydi? Alışılmış ki hayır. Pekala, İslamcılığı savunan aydınlar başkalarından daha mı dindardı. Buna da olumlu karşılık vermek güçtür. Lakin bir gerçeklik var ki, 2. Abdülhamit’in de dayanağını ardına alan bu fikir memlekette bir kısım aydını tesiri altına altı. Bu haliyle İslamcılık ya da 20’nci yüzyıldaki ismiyle siyasal İslam denilince uhrevi olan İslam’dan değil dünyevi olan 19’uncu yüzyıl ideolojisinden bahsetmiş olduğumizin altını çizmek gerekir.
Kimi İslamcı müellifler, Müslüman ile siyasal İslamcıyı eşitleyip ülkenin yüzde 90’ını kendi ideolojik çadırının içine sokmaya çalışıyor. meğer yüzde 90’ından fazlası Müslüman olan Türkiye’de, siyasal İslamcılar olsa olsa marjinal bir azınlığı temsil ederler. Pekala kimdir siyasal İslamcı? Aslında bu soruya verilecek karşılığın kökleri 2’nci Dünya Savaşı’ndan su çeker. niye? Zira Hitler tarafınca Batı’dan Doğu’ya taşınan savaş, giderek Müslümanların yaşadığı coğrafyalara kaymaya başlamıştı. Hem Orta Doğu birebir vakitte Azerbaycan petrolünü ele geçirmeyi başına koyan Hitler’in önünde nüfusunun yüzde 15’i Müslüman olan Sovyetler Birliği ve nüfusunun çabucak hepsi Müslüman olan İngiltere sömürgesi pozisyonundaki Orta Doğu coğrafyası bulunuyordu. Propagandanın tarihte hiç görülmediği kadar ağır kullanıldığı 2’nci Dünya Savaşı’nda Müslüman halklar sömürgeci olmamalarına karşın bu savaşa dahil edildiler.
“Ey inananlar! Savaş için ilerlerken, inkar edenlerle toplu biçimde karşılaştığınızda onlara arkanızı dönmeyin”, “yine savaşmak için bir tarafa çekilmek yahut bir öbür topluluğa katılmak amacı haricinde, o gün ardını dönen kimse Allah’ın gazabına uğramış olur. Onun varacağı yer cehennemdir. O ne makus bir dönüştür”
İnanması güç lakin Enfal Suresi’nden alıntılanan bu tabirlerin yazılı olduğu milyonlarca kartpostal Mısır halkının üzerine Alman uçaklarından atılıyordu. Kartpostalın arka yüzüne ise Kudüs Müftüsü Emin El Hüseyni’nin Hitler’le el sıkışırken çekilen fotoğrafı basılmıştı. Emin El Hüseyni, namı öbür Kudüs Müftüsü savaş başladıktan daha sonra Müslümanların hükümran olduğu bir Filistin’in lakin Almanların zaferine bağlı olduğuna inanmıştı. Bunun için 1941’de evvel faşist İtalya’ya giderek Mussolini’yle, çabucak sonrasında İtalya’dan aldığı referansla 28 Kasım 1941’de Hitler’le görüştü. toplantıda taleplerini sıralayan müftüyü Hitler can kulağıyla dinledi ve hiç bir kelam vermese de Hitler’i heyecanlandırabildi. Zira Nazi rejimi için Müftü’nün kendisi tartışmasız bir propaganda aparatıydı. Bu toplantıda çekilen fotoğraflar kartpostallara basılarak Ortadoğu’daki Müslüman halklara dağıtıldı. Müftü de durumdan çok şad görünüyordu. Lakin Hitler’le görüşen bu politik figürün İngiliz hakimiyetinde olan Kudüs’e dönmesi artık mümkün değildi. bu biçimdece Nazi Almanyası, Müftü’ye konaklayacağı heybetli bir mesken verdi. Altına sürücülü bir araba çekildi, hesabına maaş bağlandı. Emin el-Hüseyni Naziler’in İslam’ı siyasallaştırmada kullanacakları tesirli bir aparata dönüştürülmüştü.
“Dünya Yahudiliğinin başlatmış olduğu bu savaş şayet hakkıyla yararlanılırsa Müslümanlara baskıdan ve zulümden kurtulmaları için en âlâ fırsatı sunar. Museviler ve işbirlikçileri evvelden beri düşmanlık gösterdikleri ve her yerde kahpelikle ve şeytanlıkla karşıladıkları Müslümanların en azılı düşmanları içindedır… Kuran-ı Kerim ve Peygamber’in hayatı Musevilerin karaktersizliğinin, makûs niyetli, yalancı, hain davranışlarının delilleriyle doludur; tek başına bu Müslümanları son güne kadar onların daima, şiddetli tehdit ve düşmanlığı konusunda uyarmaya kâfi. Museviler çağlar boyunca, ulu Peygamber’in vaktindeki üzere kaldılar; fırsat buldukları her seferinde kumpasçı ve Müslüman nefretiyle dolu”
Müftü Hüseyni bu konuşmayı 18 Aralık 1942’de Berlin’de o gün açılışı yapılan İslam Merkezi Enstitüsü’nde yaptı. Evet, Hitler Almanya’sı savaşın tam ortasında başkentte bir İslam Merkezi Enstitüsü açmıştı. Herbiçimde bu Hitler’in Müslümanlığa sempati beslemesinden kaynaklanmıyordu. Naziler, İslamcı telaffuzun politik gücünü farkına varmıştı. Misal konuşmaları Sovyetler’deki müslümanlara komünizme karşı, Hindistan’daki Müslümanlara İngilizlere karşı, Kudüs’teki Müslümanlara ise Musevilere karşı yaptırıyorlardı. Naziler için konuşmaların dini içeriği değil politik içeriği değerliydi. Dini telaffuz politik içeriğin gücünü artıran bir yan ögeydi yalnızca.
Naziler Kudüs Müftüsü’nü ele geçirdikleri Müslüman coğrafyalara da gönderiyor, O’na İslam ile Nazi rejiminin nasıl ahenk ortasında olduğunu anlattırıyorlardı. Müftü ise dini metinleri ustalıkla Nazi rejimi lehine yorumluyor, şahsen İslam’ın birincil kaynaklarından faydalanıyordu. Bilhassa Sovyetler’den ele geçirilen Doğu Avrupa coğrafyasındaki Müslümanlar için müftü vilayet il gezdirildi. Kendisi Almanca bilmesine karşın konuşmalarını Arapça yapıyor bir tercüman aracılığıyla cemaate sesleniyordu ki bu da konuşmalarının duygusal derinliğini artırıyordu. Lakin bölge halkına yaptığı konuşmalar dinî nitelikli görünse de son derece politik konuşmalardı. Müttefik güçlerini “Moskof kundakçı”, “İngiliz zorba”, “Amerikalı sömürgeci” formunda anıyor, akabinde Nazi Rejimi’nin Müslümanların özgürlüğü için savaştığından bahsediyordu. Naziler bu seyahatlere coşkuyla reaksiyon verdi. SS kumandanı Gottlob Berger’in Heinrich Himmler’e verdiği raporda “Büyük müftünün ziyareti her bakımdan başarılı oldu; siyasal açıdan da olağanüstü güzel ve olumlu karşılandı ve bölgenin sakinleşmesine epey katkıda bulunabilir” deniyordu.
Pekala tüm bunlar yaşanırken, Kudüs Müftüsü, Türkiye’nin Berlin Büyükelçisi Hüsrev Gerede’nin dikkatini çekmemiş miydi? Gerede anılarında Emin el-Hüseyni’ye ait şunları not ediyor;
“Hüseyni’nin, dünyanın bu bölgesinde, siyaset alanında hayalperest olmaktan epeyce, gerçekçi bir adam olarak belirdiğini söyleyen Hitler, müftünün ince vücudu ve fare üzere haline karşın, sarı saçlı ve mavi gözlü oluşunun, ecdadı içinde Aryen bulunduğunu gösterdiğini söylüyordu.”
Tarihin trajikomik bir cilvesi… Müslümanların isteğini tarihin en kanlı diktatörü için toplamaya çalışan bir Arap, bu diktatörün hürmetini fakat sarı saçlarıyla kazanabiliyordu.
Buraya gelene kadar siyasal İslam’dan tarihin bir kesitini örnekleyerek bahsetmiş olduk. Lakin öykü çarçabuk 2021’e kadar sürdürülebilir. 20’nci yüzyıldan bugüne siyasal İslam’ın tarihi kesintisiz halde emperyalizme paralel ilerlemiştir. Denebilir ki, daima mi maşadır siyasal İslamcı? Hiç mi ütopyası yoktur? Nedir İslamcı’nın medeniyet tasavvuru? İşte dünyayı gerçekler penceresinden yorumlama yeteneğinden yoksun bu fikrin iktidar olduğu toprakların hali siyasal İslam’ın medeniyet tasavvurudur; Pakistan, Afganistan, İran, Malezya… Halkın şuuruna çarpmasa tahminen de Türkiye…
Bu niçinle “İslam’a hakaret edemeyen siyasal İslam diyor” çarpıtmasına aldanmamalıyız.