A
admin
Guest
Hacı Bektâş-ı Velî’nin vefatının 750. yıl dönümü, “UNESCO 2021 Anma ve Kutlama Programı”na alınmış ve 2021 yılı Cumhurbaşkanlığı tarafınca Hacı Bektâş-ı Velî Yılı ilan edilmişti. Bu kapsamda Kültür ve Turizm Bakanlığı çeşitli etkinlikler gerçekleştirdi. Galata Mevlevihanesi Müzesi’nde de Bektâşîlikle ilgili yapıtların gösterime sunulduğu bir stant hazırlandı. 5 Kasım 2021’de açılan “Hacı Bektâş-ı Velî’nin Yolu” başlıklı stant 2 Ocak 2022’ye kadar ziyaret edilebilecek. Stantta, Galata Mevlevihanesi Müzesi koleksiyonunda bulunan 40 eser yer alıyor. bu biçimdece Türk tasavvuf kültüründe ve Bektâşîlikte değerli bir itikat olan “üçler, yediler, kırklar” kavramına gönderme yapılıyor. Bu 40 yapıtın 14’ü müze deposundan standa çıkarıldı. Türk ve İslam Yapıtları Müzesi’nden de bir çizgi levha ile bir yeniçeri mezar taşı ödünç alındı. Başyapıt niteliğindeki bu iki eser birinci kez sergileniyor. İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’nden de Kazasker Mustafa İzzet’e ilişkin, Ehl-i Beyt isimlerinin yazılı olduğu meşhur çizgi levhası ödünç alınıp stantta gösterime sunuldu.
Sergilenen eşyalar
Stantta, Bektâşî tarikatı özelinde Türk tasavvuf kültüründe kullanılan eşyalar tanıtılıyor ve bunların sembolik manaları hakkında bilgiler veriliyor. Bektâşî tarikatına mensup bireylerin giydikleri yahut kullandıkları bu eşyalar şunlar:
Teslim taşı: Sûfîler, kendilerinin bedelsiz kullar olduklarını söz etmenin bir işareti olarak boyunlarına taş bağlardı. Sûfîlerin benliklerini “teslim ettiklerini” simgeleyen bu kolyeler daha hayli Bektâşî geleneğinde yaşatılmıştır. Bu taşların on iki köşeli oluşu on iki imama işarettir.
Kanberiyye: Hz. Ali’nin atı Düldül’ün kösteğini temsil eder. Dervişler, “Bizler de Hz. Ali’nin yolunda, onun kanberiyiz” manasında ucu taşlı bir ip formundaki bu eşyayı bellerine bağlamışlardır.
Keşkül: Tarikat terbiyesinde dervişlere, eğitimleri sırasında seyahat de yaptırılırdı. Bu esnada dervişler hiç bir biçimde çalışmazlar ve yalnızca hayatlarını idame ettirmelerini sağlayan gereksinimler için ellerinde “keşkül” ismi verilen çanaklar tutup “şey’enlillah” diyerek bir şeyler isterlerdi. Keşküllerin Hindistan cevizi kabuğundan yapılanları yaygın olmakla birlikte ahşap ve metal olanları da vardır.
Çerağ: Çıra, mum, kandil biçimi aydınlatma araçlarına verilen genel isimdir. Tekke, mescit ve türbelerin aydınlatılmasında kullanılır. Sûfîlerce “çerağ”a, irşat ve mürşit manası yüklenmiştir. Hatta sûfî kabirlerine mum dikilmesi de orada yatan kişinin mürşit yani etrafını aydınlatan biri olduğunu ima eder.
Değerli isimler buradan yetişti
Galata Mevlevihanesi 1491 yılında kurulmuştur. 1509 sarsıntısı ve 1765’teki Tophane yangınında hasar görüp iki sefer onarılmıştır. Sultan III. Selim ile dostluğu bilinen ünlü divan şairi Pir Gâlib’in 1791’de tekkenin postnişinliğine gelmesinden daha sonra Mevlihane, III. Selim tarafınca da yenilenmiştir. Abdülmecid Dönemi’nde, 1851-1859 senelerındaki imar faaliyetleriyle son halini almıştır. İstanbul’daki mevlevihanelerin en kıdemlisi olan Galata Mevlevihanesi, Mevlevi külçeşidinin gelişmesi bakımından en verimli yerlerden biri olmuştur. Tasavvuf, musiki ve edebiyat tarihine mal olmuş biroldukca değerli kişi burada yetişmiştir.
Sergilenen eşyalar
Stantta, Bektâşî tarikatı özelinde Türk tasavvuf kültüründe kullanılan eşyalar tanıtılıyor ve bunların sembolik manaları hakkında bilgiler veriliyor. Bektâşî tarikatına mensup bireylerin giydikleri yahut kullandıkları bu eşyalar şunlar:
Teslim taşı: Sûfîler, kendilerinin bedelsiz kullar olduklarını söz etmenin bir işareti olarak boyunlarına taş bağlardı. Sûfîlerin benliklerini “teslim ettiklerini” simgeleyen bu kolyeler daha hayli Bektâşî geleneğinde yaşatılmıştır. Bu taşların on iki köşeli oluşu on iki imama işarettir.
Kanberiyye: Hz. Ali’nin atı Düldül’ün kösteğini temsil eder. Dervişler, “Bizler de Hz. Ali’nin yolunda, onun kanberiyiz” manasında ucu taşlı bir ip formundaki bu eşyayı bellerine bağlamışlardır.
Keşkül: Tarikat terbiyesinde dervişlere, eğitimleri sırasında seyahat de yaptırılırdı. Bu esnada dervişler hiç bir biçimde çalışmazlar ve yalnızca hayatlarını idame ettirmelerini sağlayan gereksinimler için ellerinde “keşkül” ismi verilen çanaklar tutup “şey’enlillah” diyerek bir şeyler isterlerdi. Keşküllerin Hindistan cevizi kabuğundan yapılanları yaygın olmakla birlikte ahşap ve metal olanları da vardır.
Çerağ: Çıra, mum, kandil biçimi aydınlatma araçlarına verilen genel isimdir. Tekke, mescit ve türbelerin aydınlatılmasında kullanılır. Sûfîlerce “çerağ”a, irşat ve mürşit manası yüklenmiştir. Hatta sûfî kabirlerine mum dikilmesi de orada yatan kişinin mürşit yani etrafını aydınlatan biri olduğunu ima eder.
Değerli isimler buradan yetişti
Galata Mevlevihanesi 1491 yılında kurulmuştur. 1509 sarsıntısı ve 1765’teki Tophane yangınında hasar görüp iki sefer onarılmıştır. Sultan III. Selim ile dostluğu bilinen ünlü divan şairi Pir Gâlib’in 1791’de tekkenin postnişinliğine gelmesinden daha sonra Mevlihane, III. Selim tarafınca da yenilenmiştir. Abdülmecid Dönemi’nde, 1851-1859 senelerındaki imar faaliyetleriyle son halini almıştır. İstanbul’daki mevlevihanelerin en kıdemlisi olan Galata Mevlevihanesi, Mevlevi külçeşidinin gelişmesi bakımından en verimli yerlerden biri olmuştur. Tasavvuf, musiki ve edebiyat tarihine mal olmuş biroldukca değerli kişi burada yetişmiştir.