Vitra
New member
İzmir’de zelzelenin akabinde verilen kelamlar tutulmadı İzmir’in Seferihisar ilçesi açıklarında 30 Ekim 2020’de 6.9 büyüklüğünde gerçekleşen zelzelenin üzerinden tam bir yıl geçti. Sarsıntı kent genelinde büyük yıkım yarattı. 117 kişinin hayatını yitirdiği ve bin 34 kişinin de yaralandığı felakette en büyük yıkım Bayraklı’da oldu. İlçede biroldukça bina büsbütün yıkılırken on binlerce kişi de evsiz kaldı.
Sarsıntı daha sonrası uzmanların yaptığı açıklamalar ise yaşanan ihmalleri gözler önüne serdi. Jeoloji Mühendisleri Odası, yaptığı açıklamalarda 90’lı yılların başında tarım toprağı olarak kullanılan ve şimdiki alüvyonlarla dolu olan bölgenin imara açılmasının felaketi getirdiğini belirtti.
BirGün’den Berkay Sağol’un haberine nazaran, Ortadan geçen bir yıla karşın yurttaşlara kalıcı barınma sorunu sağlanamadı, biroldukça yurttaş hala konteynerlerde kalmaya devam ediyor. bir daha sarsıntı sırasında hasar goren 83 okulla ilgili de adım atılmadı. Bayraklı’nın biroldukca bölgesinde bir binada 2-3 okul hizmet vermek zorunda kalıyor. Kalabalık sınıflar önemli sıhhat sorunu yaratırken, hasarlı okullar onarılmadı.
Mağduriyet sürüyor
Bu geçen bir yılda depremzedelerin sırf emsal artışı talebi İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafınca onaylandı. Faizsiz kredi için hala karşılık alamayan depremzedelerin mağduriyetleri sürüyor. Bayraklı Belediye Meclisi’nden oybirliğiyle çıkan yüzde 10 oranındaki emsal artış İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde ekim ayı olağan meclis toplantısında görüşüldü. 30 Ekim 2020’de Bayraklı’da konutları yıkılan yahut oturulamayacak hale gelen depremzedelerin konutlarını yenileyebilmeleri için imar emsal artışı parsel bazında yüzde 20, ada bazında yüzde 30 olarak oy oldukcaluğuyla kabul edildi.
Emsal artışı sonucuna ise TMMOB’dan reaksiyon geldi. TMMOB’ye bağlı meslek odaları “yeni afetlere kapı aralayan karardan hemen vazgeçilmesini” istedi, tüzel süreç başlatacaklarını duyurdu. Yapılan açıklamada, bölgedeki nüfusun yüzde 50-60 oranında artacağı ve bu sonucun kent kabahati olduğu vurgulandı. Açıklamada, “Karara imza atanlar bilmelidir ki, İzmir’de yaşanacak muhtemel her afetten birinci dereceden kendileri sorumludur. Bu yurttaşların kayıpları, devlerin sorumluluğunda gerçekçi bir biçimde giderilmelidir. TMMOB’ye bağlı meslek odaları olarak yeni afetlere kapı aralayan karardan hemen vazgeçilmesini bekliyoruz. Aksi biçimde her türlü türel teşebbüste bulunacağız” sözleri kullanıldı.
İtirazımız bu sisteme
İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) İzmir Şube Lideri Hareket Ulutaş Ayatar, depremdilk evvel kentte yaşanabilecek bir sarsıntıya dikkat çektiklerini ama dikkat çekmek istedikleri büyüklükte bir sarsıntının çabucak hemen yaşanmadığını lisana getirdi. Ayatar, “Bu niçinle ‘bir ihtar depremi’ diyoruz 30 Ekim sarsıntısına. Lakin bu sarsıntı daha sonrası ortaya çıkan tabloya baktığımızda korkmamak elde değil. Vilayetimizdeki yapı stoğuna duyduğumuz güvensizliği gözler önüne seren bu zelzele daha sonrası için bugün yapılmayan her çalışmanın yarına ertelenmesi epey geç olacak. Sahiden, artık hiç bir şey eskisi üzere olmamalı. Biliyoruz ki, dünyanın sismik olarak en hareketli topraklarından birinin üzerinde yaşıyoruz. Lakin unutmayalım, bir tabiat olayını afete dönüştürme noktasındaki maharetimizi mevcut konseyi sistemi koruyarak göstermiş oluyoruz. Bizim itirazımız, bu sisteme” diye konuştu.
Yargılamalar-İhmaller
Sarsıntıyla ilgili yargılamalar ise yalnızca müteahhitler ve apartman yöneticileriyle hudutlu kaldı. Yıkılan apartmanlarla ilgili yargılamalar, tek tek yürütülüyor. En hayli vefatın olduğu İstek Beyefendi Apartmanıyla ilgili yapılan yargılama sırasında binanın 2005 zelzelesinde hasar aldığı, buna karşın bir inceleme yapılmadığı ortaya çıktı. Apartman mimarının “İnşaat alanında hiç bulunmadım” diye söz verdiği davada, 3’ü tutuklu 9 kişinin yargılaması devam ediyor.
İzmir Depremzedeleri Dayanışma Derneği (İZDEDA) Lideri Haydar Özkan, 30 Ekim 2020’den daha sonra binlerce kişinin hayatının değiştiğini söylemiş oldu. Özkan, “Bir yılın sonunda varabildiğimiz nokta 750 tane teslime hazır konut, 800 tane ise 5-6 aya bitecek olan konutlar ve rezerv alanda 3 bin 500 civarı nisan ayı üzere teslim edilebilecek konutlar elde edilebildi. Bir yılın sonunda öbür ne var elimizde dersek; parçalanmış aileler, ekonomik yetersizlikten üniversiteye gidemeyen öğrenciler, memleketine dönmek zorunda kalan aileler ve meskenleri oturulacak düzeye gelsin de kiradan kurtulayım diye bekleyen oldukçaça insan var. Sesimiz duyulmamaya devam ederse Ankara’ya yürüyeceğiz demiştik o planı iptal etmiş değiliz yalnızca erteledik” dedi.
Kira dayanağı sağlanmadı
Depremzedelerden 60 yaşındaki Necla Memnun, “Bu bir yıl ortasında neler yaşamadık ki?” diyerek kelamlarına başladı. Memnun, “Oturduğum bina ağır hasarlı çıktı. Sarsıntıdan sırf 10 dakika kadar daha sonra konutumuza girdik ve vefat eden eşimin fotoğraflarını aldım. Kızımla bir arada en azından anılarımızı kurtarabildik diyoruz. Konutumuzu bir daha yaparız, eşyalarımızı bir daha alırız fakat anıları geri getiremezdik. En azından bunu yapabildim. Bu süreçte 30 bin TL eşya yardımı ve 4 taksitte toplam 13 bin TL kira yardımı aldım. Fakat ben esasen ayda 3 bin TL kira ödüyorum. Kira yardımı pek gerçekçi bir takviye olamadı” diye konuştu.
Oturduğu bina az hasarlı olarak çıkan Ayla Karanfil ise yaşadıklarını şöyle anlattı: “Ben eşimden başkaydım ve iki çocuğumla birlikte ailemin meskenine taşınmak zorunda kaldım. Sırf kıyafetlerimizi alıp çıkabildik. Ben minimum fiyat alan bir emekçiyim ve burada tek başıma kiraya çıkamadım. Zira konutum az hasarlı olduğu için hiç bir dayanak alamadım.”
Depremzedelere DASK oyunu
Zelzelenin çabucak akabinde bakanlığın ağır hasarlı deyip yıktığı binaya DASK, yaklaşık iki hafta daha sonra az hasarlı raporu çıkarıp 6 bin ile 13 bin 580 TL içinde değişen tadilat ödemesi yaptı. Zelzelenin travmasını hala üzerinden atamayan kat malikleri ise kendilerine yeni bir mağduriyet yaratıldığını söylemiş olduği. Bir yurttaş, “DASK’ın verdiği düşük ölçüdeki para ile olmayan binanın neresini tamir ettirebilirim” dedi.
Belediyeye kredi manisi
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri CHP’li Tunç Soyer, İzmir’de yaşanan sarsıntı daha sonrası hasarlı binaların dönüşümü için Dünya Bankası’ndan 340 milyon dolarlık kredi aldı. Lakin kredi AKP Genel Lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayına takıldı. Geçen ağustos ayında konuşan Soyer, Erdoğan ile görüştüğünü ve “Tamam” kelamı almasına rağmen ortadan aylar geçmesine karşın ilerleme sağlanamadığını söylemişti.
Yetersiz demir kullanmışlar
Zelzelenin yıldönümünde konuşan İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ) İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Celalettin Kozanoğlu, zelzeleye karşı ikazlarda bulundu. Zelzelede hasar alan binaların büyük çoğunluğunda demir eksikliği ya da gereç kalitesizliği tespit ettiklerini belirten Prof. Kozanoğlu, şöyleki devam etti:
“Bu incelemeler sırasında bilhassa sarsıntıdan daha sonra ağır ya da orta hasar goren binalardaki eksikleri de görmüş olduk. Demir kullanmasındaki eksiklik de epeyce önemli sonuçlar doğuruyor. Maliyeti azaltmak için yapılan bu süreç, yıkıma davetiye çıkarıyor. Kimi binaların kolonlarında, olması gerekenden yüzde 20-30 daha az demir kullanıldığını gördük. Binada, enine donatı dediğimiz; ‘etriye’ olarak isimlendirdiğimiz demir donatılar vardır. Bu etriyeler, kolonlardaki uzunluğuna demirleri sararak uygun aralıklarla yerleştirilir. Bu kurala uyulmayan kimi binaların kolonlarında, uzunluğuna demirlerin burkulduğuna rastladık. Hatta kimi kolonları ikinci kattan başlayan binaya bile rastladık.”
Sarsıntı daha sonrası uzmanların yaptığı açıklamalar ise yaşanan ihmalleri gözler önüne serdi. Jeoloji Mühendisleri Odası, yaptığı açıklamalarda 90’lı yılların başında tarım toprağı olarak kullanılan ve şimdiki alüvyonlarla dolu olan bölgenin imara açılmasının felaketi getirdiğini belirtti.
BirGün’den Berkay Sağol’un haberine nazaran, Ortadan geçen bir yıla karşın yurttaşlara kalıcı barınma sorunu sağlanamadı, biroldukça yurttaş hala konteynerlerde kalmaya devam ediyor. bir daha sarsıntı sırasında hasar goren 83 okulla ilgili de adım atılmadı. Bayraklı’nın biroldukca bölgesinde bir binada 2-3 okul hizmet vermek zorunda kalıyor. Kalabalık sınıflar önemli sıhhat sorunu yaratırken, hasarlı okullar onarılmadı.
Mağduriyet sürüyor
Bu geçen bir yılda depremzedelerin sırf emsal artışı talebi İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafınca onaylandı. Faizsiz kredi için hala karşılık alamayan depremzedelerin mağduriyetleri sürüyor. Bayraklı Belediye Meclisi’nden oybirliğiyle çıkan yüzde 10 oranındaki emsal artış İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde ekim ayı olağan meclis toplantısında görüşüldü. 30 Ekim 2020’de Bayraklı’da konutları yıkılan yahut oturulamayacak hale gelen depremzedelerin konutlarını yenileyebilmeleri için imar emsal artışı parsel bazında yüzde 20, ada bazında yüzde 30 olarak oy oldukcaluğuyla kabul edildi.
Emsal artışı sonucuna ise TMMOB’dan reaksiyon geldi. TMMOB’ye bağlı meslek odaları “yeni afetlere kapı aralayan karardan hemen vazgeçilmesini” istedi, tüzel süreç başlatacaklarını duyurdu. Yapılan açıklamada, bölgedeki nüfusun yüzde 50-60 oranında artacağı ve bu sonucun kent kabahati olduğu vurgulandı. Açıklamada, “Karara imza atanlar bilmelidir ki, İzmir’de yaşanacak muhtemel her afetten birinci dereceden kendileri sorumludur. Bu yurttaşların kayıpları, devlerin sorumluluğunda gerçekçi bir biçimde giderilmelidir. TMMOB’ye bağlı meslek odaları olarak yeni afetlere kapı aralayan karardan hemen vazgeçilmesini bekliyoruz. Aksi biçimde her türlü türel teşebbüste bulunacağız” sözleri kullanıldı.
İtirazımız bu sisteme
İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) İzmir Şube Lideri Hareket Ulutaş Ayatar, depremdilk evvel kentte yaşanabilecek bir sarsıntıya dikkat çektiklerini ama dikkat çekmek istedikleri büyüklükte bir sarsıntının çabucak hemen yaşanmadığını lisana getirdi. Ayatar, “Bu niçinle ‘bir ihtar depremi’ diyoruz 30 Ekim sarsıntısına. Lakin bu sarsıntı daha sonrası ortaya çıkan tabloya baktığımızda korkmamak elde değil. Vilayetimizdeki yapı stoğuna duyduğumuz güvensizliği gözler önüne seren bu zelzele daha sonrası için bugün yapılmayan her çalışmanın yarına ertelenmesi epey geç olacak. Sahiden, artık hiç bir şey eskisi üzere olmamalı. Biliyoruz ki, dünyanın sismik olarak en hareketli topraklarından birinin üzerinde yaşıyoruz. Lakin unutmayalım, bir tabiat olayını afete dönüştürme noktasındaki maharetimizi mevcut konseyi sistemi koruyarak göstermiş oluyoruz. Bizim itirazımız, bu sisteme” diye konuştu.
Yargılamalar-İhmaller
Sarsıntıyla ilgili yargılamalar ise yalnızca müteahhitler ve apartman yöneticileriyle hudutlu kaldı. Yıkılan apartmanlarla ilgili yargılamalar, tek tek yürütülüyor. En hayli vefatın olduğu İstek Beyefendi Apartmanıyla ilgili yapılan yargılama sırasında binanın 2005 zelzelesinde hasar aldığı, buna karşın bir inceleme yapılmadığı ortaya çıktı. Apartman mimarının “İnşaat alanında hiç bulunmadım” diye söz verdiği davada, 3’ü tutuklu 9 kişinin yargılaması devam ediyor.
İzmir Depremzedeleri Dayanışma Derneği (İZDEDA) Lideri Haydar Özkan, 30 Ekim 2020’den daha sonra binlerce kişinin hayatının değiştiğini söylemiş oldu. Özkan, “Bir yılın sonunda varabildiğimiz nokta 750 tane teslime hazır konut, 800 tane ise 5-6 aya bitecek olan konutlar ve rezerv alanda 3 bin 500 civarı nisan ayı üzere teslim edilebilecek konutlar elde edilebildi. Bir yılın sonunda öbür ne var elimizde dersek; parçalanmış aileler, ekonomik yetersizlikten üniversiteye gidemeyen öğrenciler, memleketine dönmek zorunda kalan aileler ve meskenleri oturulacak düzeye gelsin de kiradan kurtulayım diye bekleyen oldukçaça insan var. Sesimiz duyulmamaya devam ederse Ankara’ya yürüyeceğiz demiştik o planı iptal etmiş değiliz yalnızca erteledik” dedi.
Kira dayanağı sağlanmadı
Depremzedelerden 60 yaşındaki Necla Memnun, “Bu bir yıl ortasında neler yaşamadık ki?” diyerek kelamlarına başladı. Memnun, “Oturduğum bina ağır hasarlı çıktı. Sarsıntıdan sırf 10 dakika kadar daha sonra konutumuza girdik ve vefat eden eşimin fotoğraflarını aldım. Kızımla bir arada en azından anılarımızı kurtarabildik diyoruz. Konutumuzu bir daha yaparız, eşyalarımızı bir daha alırız fakat anıları geri getiremezdik. En azından bunu yapabildim. Bu süreçte 30 bin TL eşya yardımı ve 4 taksitte toplam 13 bin TL kira yardımı aldım. Fakat ben esasen ayda 3 bin TL kira ödüyorum. Kira yardımı pek gerçekçi bir takviye olamadı” diye konuştu.
Oturduğu bina az hasarlı olarak çıkan Ayla Karanfil ise yaşadıklarını şöyle anlattı: “Ben eşimden başkaydım ve iki çocuğumla birlikte ailemin meskenine taşınmak zorunda kaldım. Sırf kıyafetlerimizi alıp çıkabildik. Ben minimum fiyat alan bir emekçiyim ve burada tek başıma kiraya çıkamadım. Zira konutum az hasarlı olduğu için hiç bir dayanak alamadım.”
Depremzedelere DASK oyunu
Zelzelenin çabucak akabinde bakanlığın ağır hasarlı deyip yıktığı binaya DASK, yaklaşık iki hafta daha sonra az hasarlı raporu çıkarıp 6 bin ile 13 bin 580 TL içinde değişen tadilat ödemesi yaptı. Zelzelenin travmasını hala üzerinden atamayan kat malikleri ise kendilerine yeni bir mağduriyet yaratıldığını söylemiş olduği. Bir yurttaş, “DASK’ın verdiği düşük ölçüdeki para ile olmayan binanın neresini tamir ettirebilirim” dedi.
Belediyeye kredi manisi
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri CHP’li Tunç Soyer, İzmir’de yaşanan sarsıntı daha sonrası hasarlı binaların dönüşümü için Dünya Bankası’ndan 340 milyon dolarlık kredi aldı. Lakin kredi AKP Genel Lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayına takıldı. Geçen ağustos ayında konuşan Soyer, Erdoğan ile görüştüğünü ve “Tamam” kelamı almasına rağmen ortadan aylar geçmesine karşın ilerleme sağlanamadığını söylemişti.
Yetersiz demir kullanmışlar
Zelzelenin yıldönümünde konuşan İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ) İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Celalettin Kozanoğlu, zelzeleye karşı ikazlarda bulundu. Zelzelede hasar alan binaların büyük çoğunluğunda demir eksikliği ya da gereç kalitesizliği tespit ettiklerini belirten Prof. Kozanoğlu, şöyleki devam etti:
“Bu incelemeler sırasında bilhassa sarsıntıdan daha sonra ağır ya da orta hasar goren binalardaki eksikleri de görmüş olduk. Demir kullanmasındaki eksiklik de epeyce önemli sonuçlar doğuruyor. Maliyeti azaltmak için yapılan bu süreç, yıkıma davetiye çıkarıyor. Kimi binaların kolonlarında, olması gerekenden yüzde 20-30 daha az demir kullanıldığını gördük. Binada, enine donatı dediğimiz; ‘etriye’ olarak isimlendirdiğimiz demir donatılar vardır. Bu etriyeler, kolonlardaki uzunluğuna demirleri sararak uygun aralıklarla yerleştirilir. Bu kurala uyulmayan kimi binaların kolonlarında, uzunluğuna demirlerin burkulduğuna rastladık. Hatta kimi kolonları ikinci kattan başlayan binaya bile rastladık.”