Beynin gelişmeninde beslenmenin kıymeti büyüktür. Çünkü beslenme beyin-sinir sisteminin gelişmeninde kıymetli rol oynar.
Hudut sistemi oluşumu ve gelişimi anne karnında başlar ve hayatın birinci senelerındatamamlanırBeyin gelişmeninin 1/3’ü
anne karnında, 2/3’ü hayatın birinci senelerında olur Anne karnında kâfi ve istikrarlı protein alamayan bebeğin
büyümesi yanında gelişimi deolumsuz etkilenmektedir.Proteinler, amino asitler ve yağlar myelin kılıfının
tamirinde,sinir hücresi metabolizmasında etkilidirler. Kâfi alınan Na, K ve öteki elektrolitler ise serebrospinal
sıvıyı tesirler,sinir hücrelerinin uyarılma yeteneğini arttırırlar. Hudut hücrelerinin çalışması için B kümesi vitaminlere,
azotlu (bazı amino asitlere), lipitlimaddelere ve elektrolitlere bilhassa ihtiyaç vardır.B kümesi vitaminlerinin sinir
sistemi metabolizmasındaki rolül tartışılmazdır. Bilhassa tek karbon metabolizmasında rol alan B vitaminlerinin
(Folik asit, B 6, B 12) yetersizlikleri önemli problemler yaratır.Yaşlılarda bu vitaminlerin bedendeki düzeyleri
azalmaktadır.Yaşlılarda; Atrofik gastrit mide boşalma suratının yavaşlaması, intrinsik faktör salınımının azalması,
mide ve ince barsağın üst kısmında pH yükselmesi başta folik asit ve B12 olmak üzere vitamin
biyofaydalılıklarının azalması görülebilir.
Bu vitaminler aracılığıyla metioninden s-adenosil (SAM) oluşmakta, bu s-adenosil homosisteine(SAH) o da
homosisteine dönüşmektedir. Homosisten tekrar methionine dönüşür. Bu dönüşümler çift taraflıdır. Bu vitaminler
yetersiz olduğunda homosistein metilleşemediği için SAH birikmekte, pek epeyce metilasyon yansıması inhibe
olmaktadır. Homosistein yüksekliği vasküler hastalık, felç, tromboz riskini arttırır, sonuçta bilişsel fonksiyonlarda azalma
olur. Örneğin, depresyonu olan ve Alzheimerli hastalarda homosistein seviyesi yüksek, serum folik asit ve B12 düzeyi
düşük bulunmuştur.
Beyin çalışması, bazal metabolizma suratı (BMH)nın bebeklerde % 44’ünü, yetişkinlerde %19’unu kapsar. Yetersiz-
dengesiz beslenmeye bağlı olarak unutkanlık, huzursuz olma, sistemsiz düşünme ve zeka gelişmeninde yetersizlik
üzere sıkıntılar olur. Malnütrisyon, iyot eksikliği,demir yetersizliği,gebelik öncesi ve sırası folik asit yetersizliği,doğuştan
metabolizma hastalıkları beyin gelişimi ve hudut sisteminde bozukluklara yol açmaktadır.Ayrıca beynin çalışması için
de güce ihtiyaç vardır. Bu niçinle hudut sistemininoluşması ve sistemli çalışması için kâfi ve dengeli
beslenmek gerekir.Merkezi hudut sisteminin çalışması kesintisiz glikoz sağlanmasını ve tüm besin öğelerinin yeterli
tüketilmesini gerektirir. Kan şekerinin olağan seviyede tutulması bilişsel performansta değer taşır.Malnutrisyon ve
ayrıyeten bebeklik periyodunda ortaya çıkan metabolizma hastalıkları (fenilketonüri gibi), beyin gelişmenine ve sinir
sistemine olumsuz tesir yapmaktadırlar.
Nöritis ve Polinöritiste Beslenme : Hudut faydalanmaları, tümör yahut infeksiyonlarla ortaya çıkabilen buhastalıklarda,
ekseriyetle B kümesi vitaminlerinin yetersizliği gözlenmiştir.B1, B6 ve Pantotenik asit yetersizliğinde görülebilir. B12 ve
niacin yetersizliğinde de oluşur.Özellikle alkolikler risk kümesidir. Tüm B kümesi vitaminler fazla verilir.kimi zaman
paranteral yolla vitamin dayanağı gerekir.Bu niçinle diyet Bgrubu vitaminlerden ve vit Dden varlıklı olmalıdır. Ancak
B kümesi vitaminlerinin tedavidehangi dozda verilmesi gerektiği konusunda yapılan çalışmaların ucu açıktır.
Serebrovasküler Hastalıklarda Beslenme : Merkezi hudut sistemi hastalıklarının en mühimlerindendir.
En önemli risk faktörleri; ateroskleroz,hipertansiyon,diyabet,kalp yetmezliği,sigara içimi,koroner arter hastalığı,
şişmanlıktır.Bu hastaların tıbbi beslenme tedavisinde zayıflatıcı, tuzsuz, sıvı sınırlaması olabilen doymuş yağların
sınırlandığı beslenme stilleri uygulanabilir. Antioksidanlar arttırılarak potasyum minerali alımı aşikâr düzeyde
tutulabilir.Uygun fizikî aktivite her vakit vazgeçilmezdir. şişmanlık var ise bireyin olağan kilosuna inmesi
sağlanmalıdır.Bu önlemlerin birden fazla hastalık öncesi alınmalıdır. Lakin hastanın serebrovasküler bir rahatsızlık
geçirmesinden daha sonra da zayıflatılıp diyetinde tuz oranının azaltılması hastalığınyenidenlamaması için değerlidir.
Epilepsi ve Beslenme : Bireyin serebral işlevlerinin süreksiz olarak bozulup nöbetler biçiminde şuurkaybı ile ortaya
çıkabilen bir hastalıktır.pek fazlaca sebebi olabilir. B6 eksikliği, Pb ( Kurşun) ve alkole bağlı zehirlenmeler de
etkendir.Nöbetler ketojenik diyetle denetim edilebilir. Günümüzde hem ketojenik diyet, tıpkı vakitte antikonvülsant ilaçlar
birlikte kullanılmaktadırKetojenik diyet yüksek yağ içerir.Epileptik nöbetlerin azaltılmasında ketozisin iyileştirici
tesiri gözlenmiştir.Ketozisin oluşturulması için açlık gerisinden ketojenik diyet uygulanır.Bu diyette protein
sınırlanır, meyve ve zerzevat haricinde karbonhidratlı besinler verilmez.Mayonez, tereyağ, sıvı yağ verilir.
Menü bireyin ihtiyaçları doğrultusunda düzenlenir.ıAntikonvülsant ilaçların uzun müddet kullanması karaciğerde D
vitamini metabolizmasını hızlandırarak kalsiyum emilimini bozar ve yetişkinlerde osteomalasi, çocuklarda raşitizm
yapabilir. D vitamini eklemesi gerekebilir. Bu ilaçların folik asitle de antagonist (zıt) etkileşimi olduğundan ek vitamin
tabletlerinde folik asit eklenmesi gerekebilir.
Karpal Tunnel Sendromu ve Beslenme:
Eritrositlerde glutamik okzalasetik amino transferaz (GOAT ) aktivitesi azalır. Yapılan kimi çalışmalarda 2 mg ek
pridoksin verildiğinde belirtiler azaldığı, 100 mg’a çıkıldığında tümüyle güzelleşme görüldüğü açıklanmıştır.. B6’dan
varlıklı olan karaciğer, böbrek, et, kurubaklagiller, bulgur, yeşil sebzeler, patates, kuru meyveler bol verilebilir.
Alzheimer Hastalığı ve Beslenme:
Hem çevresel, hem genetik faktörlerin hastalıkla ilintisi vardır.Çevresel faktörlerden metaller özgür radikal
üretiminde rol alırlar. Fe, Al, Hg, Pb, Zn ve Cu’ ın hastalıkla ilgisi olabileceği düşünülmektedir. Hastalarda protein
ve lipit oksidasyonuna bağlı mamüllerin arttığı gözlenmiştir.B6, folik asit yahut Mg yetersizliklerinde de beyin
dokusunda değişmeler gözlenmesine rağmen kesin ilinti kurulamamıştır.Serbest radikal tutucu antioksidantların
(Vitamin E, C, malatonin, flavonoidler, karotenoidler) tedaviye yardımcı olduğu bulunmuştur. (Bol meyve-sebze)
İştah azalması ve yemek yemeyi unutmaya karşı tedbir alınmalıdır.Besin bedeli ağır, hacmi az besinlere yer
verilmelidir. Muhtaçlığa göre 400 I.U E vitamini farklı vakit içinderda günde 4 defa verilebilir. İnflamatuvar tepkimelerin
olumsuz tesirlerini düşünerek inflamasyonu arttıran n.6 oldukçalu doymamış yağların azaltılarak n.3 fazlacalu doymamış
yağların arttırılması önerilmektedir. n.3’lerden güçlü balıklarda ağır metal birikmesi olabileceğinden inançlı omega
3 preperatları önerilmektedir. Ağır metallerden arındırılmış hazır balık yağı preparatları kullanılabilir.
Migren ve Beslenme: Çoklukla damarsal niçinlere bağlı olarak gelişen ve başın bir yarısını tutan veayrıca Aspirin
üzere ilaçlarla tam sonuç alınamayan, aralıklı gelen baş ağrısıdır.
Öbür hudut sistemi hastalıklarında mesela migrende ağrı nöbetlerinin başlamasından önceyenilen birtakım yiyeceklerin
sebep olduğu düşünülmektedir.
Beyin gelişimi ve hastalıkları konusunda ayrıntılarımız arttıkça bu mevzuda beslenme
yaklaşımlarımız daha netleşecektir kanısı yaygındır.Sonuç olarak hudut sistemi sıhhati ve hastalıklarında doğru
beslenmenin ehemmiyeti anne karnından itibaren ve hayatın her periyodunu etkileyecek sonuçlar doğurması bakımından
gözardı edilmemelidir.Sağlıklı beslenme alışkanlıkları kulaktan dolma bilgiler ve ehliyetsiz şahıslarca yapılan
tekliflerle oluşturulmamalı her ne durumda olunursa olunsun, tekliflerin de her duruma ve şahsa mahsus olması
gerektiği hatırda kalmalıdır.
Hudut sistemi oluşumu ve gelişimi anne karnında başlar ve hayatın birinci senelerındatamamlanırBeyin gelişmeninin 1/3’ü
anne karnında, 2/3’ü hayatın birinci senelerında olur Anne karnında kâfi ve istikrarlı protein alamayan bebeğin
büyümesi yanında gelişimi deolumsuz etkilenmektedir.Proteinler, amino asitler ve yağlar myelin kılıfının
tamirinde,sinir hücresi metabolizmasında etkilidirler. Kâfi alınan Na, K ve öteki elektrolitler ise serebrospinal
sıvıyı tesirler,sinir hücrelerinin uyarılma yeteneğini arttırırlar. Hudut hücrelerinin çalışması için B kümesi vitaminlere,
azotlu (bazı amino asitlere), lipitlimaddelere ve elektrolitlere bilhassa ihtiyaç vardır.B kümesi vitaminlerinin sinir
sistemi metabolizmasındaki rolül tartışılmazdır. Bilhassa tek karbon metabolizmasında rol alan B vitaminlerinin
(Folik asit, B 6, B 12) yetersizlikleri önemli problemler yaratır.Yaşlılarda bu vitaminlerin bedendeki düzeyleri
azalmaktadır.Yaşlılarda; Atrofik gastrit mide boşalma suratının yavaşlaması, intrinsik faktör salınımının azalması,
mide ve ince barsağın üst kısmında pH yükselmesi başta folik asit ve B12 olmak üzere vitamin
biyofaydalılıklarının azalması görülebilir.
Bu vitaminler aracılığıyla metioninden s-adenosil (SAM) oluşmakta, bu s-adenosil homosisteine(SAH) o da
homosisteine dönüşmektedir. Homosisten tekrar methionine dönüşür. Bu dönüşümler çift taraflıdır. Bu vitaminler
yetersiz olduğunda homosistein metilleşemediği için SAH birikmekte, pek epeyce metilasyon yansıması inhibe
olmaktadır. Homosistein yüksekliği vasküler hastalık, felç, tromboz riskini arttırır, sonuçta bilişsel fonksiyonlarda azalma
olur. Örneğin, depresyonu olan ve Alzheimerli hastalarda homosistein seviyesi yüksek, serum folik asit ve B12 düzeyi
düşük bulunmuştur.
Beyin çalışması, bazal metabolizma suratı (BMH)nın bebeklerde % 44’ünü, yetişkinlerde %19’unu kapsar. Yetersiz-
dengesiz beslenmeye bağlı olarak unutkanlık, huzursuz olma, sistemsiz düşünme ve zeka gelişmeninde yetersizlik
üzere sıkıntılar olur. Malnütrisyon, iyot eksikliği,demir yetersizliği,gebelik öncesi ve sırası folik asit yetersizliği,doğuştan
metabolizma hastalıkları beyin gelişimi ve hudut sisteminde bozukluklara yol açmaktadır.Ayrıca beynin çalışması için
de güce ihtiyaç vardır. Bu niçinle hudut sistemininoluşması ve sistemli çalışması için kâfi ve dengeli
beslenmek gerekir.Merkezi hudut sisteminin çalışması kesintisiz glikoz sağlanmasını ve tüm besin öğelerinin yeterli
tüketilmesini gerektirir. Kan şekerinin olağan seviyede tutulması bilişsel performansta değer taşır.Malnutrisyon ve
ayrıyeten bebeklik periyodunda ortaya çıkan metabolizma hastalıkları (fenilketonüri gibi), beyin gelişmenine ve sinir
sistemine olumsuz tesir yapmaktadırlar.
Nöritis ve Polinöritiste Beslenme : Hudut faydalanmaları, tümör yahut infeksiyonlarla ortaya çıkabilen buhastalıklarda,
ekseriyetle B kümesi vitaminlerinin yetersizliği gözlenmiştir.B1, B6 ve Pantotenik asit yetersizliğinde görülebilir. B12 ve
niacin yetersizliğinde de oluşur.Özellikle alkolikler risk kümesidir. Tüm B kümesi vitaminler fazla verilir.kimi zaman
paranteral yolla vitamin dayanağı gerekir.Bu niçinle diyet Bgrubu vitaminlerden ve vit Dden varlıklı olmalıdır. Ancak
B kümesi vitaminlerinin tedavidehangi dozda verilmesi gerektiği konusunda yapılan çalışmaların ucu açıktır.
Serebrovasküler Hastalıklarda Beslenme : Merkezi hudut sistemi hastalıklarının en mühimlerindendir.
En önemli risk faktörleri; ateroskleroz,hipertansiyon,diyabet,kalp yetmezliği,sigara içimi,koroner arter hastalığı,
şişmanlıktır.Bu hastaların tıbbi beslenme tedavisinde zayıflatıcı, tuzsuz, sıvı sınırlaması olabilen doymuş yağların
sınırlandığı beslenme stilleri uygulanabilir. Antioksidanlar arttırılarak potasyum minerali alımı aşikâr düzeyde
tutulabilir.Uygun fizikî aktivite her vakit vazgeçilmezdir. şişmanlık var ise bireyin olağan kilosuna inmesi
sağlanmalıdır.Bu önlemlerin birden fazla hastalık öncesi alınmalıdır. Lakin hastanın serebrovasküler bir rahatsızlık
geçirmesinden daha sonra da zayıflatılıp diyetinde tuz oranının azaltılması hastalığınyenidenlamaması için değerlidir.
Epilepsi ve Beslenme : Bireyin serebral işlevlerinin süreksiz olarak bozulup nöbetler biçiminde şuurkaybı ile ortaya
çıkabilen bir hastalıktır.pek fazlaca sebebi olabilir. B6 eksikliği, Pb ( Kurşun) ve alkole bağlı zehirlenmeler de
etkendir.Nöbetler ketojenik diyetle denetim edilebilir. Günümüzde hem ketojenik diyet, tıpkı vakitte antikonvülsant ilaçlar
birlikte kullanılmaktadırKetojenik diyet yüksek yağ içerir.Epileptik nöbetlerin azaltılmasında ketozisin iyileştirici
tesiri gözlenmiştir.Ketozisin oluşturulması için açlık gerisinden ketojenik diyet uygulanır.Bu diyette protein
sınırlanır, meyve ve zerzevat haricinde karbonhidratlı besinler verilmez.Mayonez, tereyağ, sıvı yağ verilir.
Menü bireyin ihtiyaçları doğrultusunda düzenlenir.ıAntikonvülsant ilaçların uzun müddet kullanması karaciğerde D
vitamini metabolizmasını hızlandırarak kalsiyum emilimini bozar ve yetişkinlerde osteomalasi, çocuklarda raşitizm
yapabilir. D vitamini eklemesi gerekebilir. Bu ilaçların folik asitle de antagonist (zıt) etkileşimi olduğundan ek vitamin
tabletlerinde folik asit eklenmesi gerekebilir.
Karpal Tunnel Sendromu ve Beslenme:
Eritrositlerde glutamik okzalasetik amino transferaz (GOAT ) aktivitesi azalır. Yapılan kimi çalışmalarda 2 mg ek
pridoksin verildiğinde belirtiler azaldığı, 100 mg’a çıkıldığında tümüyle güzelleşme görüldüğü açıklanmıştır.. B6’dan
varlıklı olan karaciğer, böbrek, et, kurubaklagiller, bulgur, yeşil sebzeler, patates, kuru meyveler bol verilebilir.
Alzheimer Hastalığı ve Beslenme:
Hem çevresel, hem genetik faktörlerin hastalıkla ilintisi vardır.Çevresel faktörlerden metaller özgür radikal
üretiminde rol alırlar. Fe, Al, Hg, Pb, Zn ve Cu’ ın hastalıkla ilgisi olabileceği düşünülmektedir. Hastalarda protein
ve lipit oksidasyonuna bağlı mamüllerin arttığı gözlenmiştir.B6, folik asit yahut Mg yetersizliklerinde de beyin
dokusunda değişmeler gözlenmesine rağmen kesin ilinti kurulamamıştır.Serbest radikal tutucu antioksidantların
(Vitamin E, C, malatonin, flavonoidler, karotenoidler) tedaviye yardımcı olduğu bulunmuştur. (Bol meyve-sebze)
İştah azalması ve yemek yemeyi unutmaya karşı tedbir alınmalıdır.Besin bedeli ağır, hacmi az besinlere yer
verilmelidir. Muhtaçlığa göre 400 I.U E vitamini farklı vakit içinderda günde 4 defa verilebilir. İnflamatuvar tepkimelerin
olumsuz tesirlerini düşünerek inflamasyonu arttıran n.6 oldukçalu doymamış yağların azaltılarak n.3 fazlacalu doymamış
yağların arttırılması önerilmektedir. n.3’lerden güçlü balıklarda ağır metal birikmesi olabileceğinden inançlı omega
3 preperatları önerilmektedir. Ağır metallerden arındırılmış hazır balık yağı preparatları kullanılabilir.
Migren ve Beslenme: Çoklukla damarsal niçinlere bağlı olarak gelişen ve başın bir yarısını tutan veayrıca Aspirin
üzere ilaçlarla tam sonuç alınamayan, aralıklı gelen baş ağrısıdır.
Öbür hudut sistemi hastalıklarında mesela migrende ağrı nöbetlerinin başlamasından önceyenilen birtakım yiyeceklerin
sebep olduğu düşünülmektedir.
Beyin gelişimi ve hastalıkları konusunda ayrıntılarımız arttıkça bu mevzuda beslenme
yaklaşımlarımız daha netleşecektir kanısı yaygındır.Sonuç olarak hudut sistemi sıhhati ve hastalıklarında doğru
beslenmenin ehemmiyeti anne karnından itibaren ve hayatın her periyodunu etkileyecek sonuçlar doğurması bakımından
gözardı edilmemelidir.Sağlıklı beslenme alışkanlıkları kulaktan dolma bilgiler ve ehliyetsiz şahıslarca yapılan
tekliflerle oluşturulmamalı her ne durumda olunursa olunsun, tekliflerin de her duruma ve şahsa mahsus olması
gerektiği hatırda kalmalıdır.