Son vakit içinderda ismini daha epey duyduğumuz ‘vegan’ terimi pek epey insan tarafınca benimsenen yaşan üslubu haline gelen beslenme ve hayat tarzıdır ve şimdiki olarak konuşulan konularda da yerini oldukçatan almış bulunmaktadır. Pekala vegan olarak beslenen biri olağan beslenen birine nazaran sıhhat açısından ne derece de geri de ya da önde ? Haydi bu mevzuya bir açıklık getirelim..
Vegan Derneği’nin (The Vegan Society) 1979 yılındaki yaptığı tanıma nazaran veganlık:
“Hayvanların besin, giysi ya da öbür gayeler uğruna maruz kaldıkları sömürü ve zulmün her türlüsünden, uygulanabilir olan en mümkün mertebede kaçınan ve ek olarak insanların, hayvanların ve etrafın faydasına, hayvan kullanmasını içermeyen alternatiflerin geliştirilmesi ve kullanmasını destekleyen bir ideoloji ve ömür biçimidir”.
Yani anlaşılacağı üzere hayvansal hiç bir besinin ya da eserin kullanılmaması gerektiğini savunan yalnızca beslenme değil bir ömür stili haline gelen bir görüş diyebiliriz. Bu yüzden vegan bireylerin uyguladığı diyetlerin içeriği zerzevat, meyve, tahıl, kuruyemiş (ceviz, fındık, badem , fıstık gibi), baklagiller.. üzere besinlerden oluşmaktadır.
Bireylerin veganlığı benimsemesinin birfazlaca sebebi olduğunu söyleyebiliriz. En önemli niçinleri hayvan sömürüsüne karşı çıkma, canlı hayatına hürmet duyma ve daha sağlıklı bir hayat üslubu oluşturmayı amaçlamaktır. Tabi veganlığı seçmenin daha biroldukça sebebi de vardır sosyoekonomik sebepler, kişinin vicdanı bu seçimi yapmasında tesirli olan sebepler içindedır.
Vegan beslenmenin avantajlarına bakılacak olursa vegan bireyler et ve et türevleri tüketmedikleri için bu bireylerin kan kolesterol ve sodyum seviyelerinin daha düşük seviyede olduğu ve bu sebeple kalp – damar hastalıkları, obezite, diyabet (şeker hastalığı), arterioskleroz (damar sertliği) ve hipertansiyon üzere hastalıklarının daha az görüldüğü kararına varılmıştır. Ayrıyeten E, C ve A vitamini bakımından varlıklı olan zerzevat ve meyveleri tükettikleri için, etle beslenen bireylere bakılırsa kansere yakalanma riski de daha düşük seviyede olduğu söz edilmiştir.
Vegan beslenmenin ne derece tesirli olduğunu saptamak hedefiyle denetimli bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada tip 2 diyabetli bireylerde uygulanan diyetin glisemik denetimi ve kardiyovasküler hastalık risk faktörlerini güzelleştirip güzelleştirmediğini saptanılması istenilmiştir. Çalışmaya tip 2 diyabetli 99 hasta birey katılmıştır. Hastaların 49 na düşük yağlı vegan diyeti uygulanmış, öbür 50 hastaya ise ADA (Amerikan Diyabet Birliği) nın kılavuzlarına uygun bir diyet uygulanmıştır ve çalışmaya katılan hastalar 22 hafta boyunca izlenilmiştir. Çalışmanın kararında düşük yağlı vegan diyet ve ADA kılavuzlarına uygun diyet uygulayan iki kümede da yapılan diyetlerin glisemik denetim ve lipit denetimini geliştirdiği ortaya konmuştur. Hatta bu gelişmeler düşük yağlı vegan diyette daha fazla olduğu kararına varılmıştır.
Bu sebeple vegan diyet için büsbütün sıhhatsiz asla uygulanmamalı demek yapılan çalışmalarla da yanlış bir kanı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Lakin vegan beslenirken sıhhatimizi ziyana uğratacak tesirlerden korunmak için dikkat edilmesi gereken birtakım konular vardır ve bu konulara değerle dikkat edilmesi gerekmektedir. Bunlardan birincisi B12 vitaminidir. Bilindiği üzere B12 vitamini hayvansal besin kaynaklarından sağlayacağımız kıymetli bir vitamindir. Bilhassa hudut sistemi sıhhati açısından, kalp ve damar hastalılarından ve anemiden korunmamız için alınması gereken gerekli bir vitamindir. Bu yüzden vegan beslenenlerin gerekli destekleri tabip ve diyetisyen denetimleri ile almaları gerekir.
Sağlıklı bir beslenmede insanın elde ettiği tüm gücün %10-20’sinin proteinden karşılanması lazımdır. Bu yüzden veganlar beslenmelerinde aldıkları protein ölçülerine azami dikkat etmelilerdir. Planlı bir biçimde ayarlamazlarsa protein eksikliği görmeleri kaçınılmaz olacaktır.
Öbür bir konu ise alınan demir, kalsiyum, çinko, iyot, fosfor ölçüsüdür hayvansal besinlerde fazlacaça bulunan bu unsurlar yetersiz alındığında farklı sıhhat sorunlarına sebep olmaktadır ve beden direncini azaltırken hem de hastalıklara yakalanma mümkünlüğünü artırıp hastalıkların seyrini ağırlaştırmaktadır.
Bu sebeple vegan beslenenlerin yani bu hayat tarzını benimseyenlerin planlı , istikrarlı ve sistemli bir beslenme tarzını benimsemeleri gerekmektedir. bu türlü sıhhatlerini muhafazalarında mahzur ve sakınca yoktur. Yapılan araştırmalarda vegan/vejetaryan beslenenlerin sayısının 600 milyondan fazla olduğu belirtilmiştir. Ve bu sayı gerek ruhsal ve ekonomik gerek dini münasebetler gerek de istek ve gereksinimlerden dolayı artmaya devam etmektedir. Bizlere düşende bu tarzı benimseyen insanları ötekileştirmemek , soyutlamamak ve ömür şekillerine hürmet duymaktır.
Vegan Derneği’nin (The Vegan Society) 1979 yılındaki yaptığı tanıma nazaran veganlık:
“Hayvanların besin, giysi ya da öbür gayeler uğruna maruz kaldıkları sömürü ve zulmün her türlüsünden, uygulanabilir olan en mümkün mertebede kaçınan ve ek olarak insanların, hayvanların ve etrafın faydasına, hayvan kullanmasını içermeyen alternatiflerin geliştirilmesi ve kullanmasını destekleyen bir ideoloji ve ömür biçimidir”.
Yani anlaşılacağı üzere hayvansal hiç bir besinin ya da eserin kullanılmaması gerektiğini savunan yalnızca beslenme değil bir ömür stili haline gelen bir görüş diyebiliriz. Bu yüzden vegan bireylerin uyguladığı diyetlerin içeriği zerzevat, meyve, tahıl, kuruyemiş (ceviz, fındık, badem , fıstık gibi), baklagiller.. üzere besinlerden oluşmaktadır.
Bireylerin veganlığı benimsemesinin birfazlaca sebebi olduğunu söyleyebiliriz. En önemli niçinleri hayvan sömürüsüne karşı çıkma, canlı hayatına hürmet duyma ve daha sağlıklı bir hayat üslubu oluşturmayı amaçlamaktır. Tabi veganlığı seçmenin daha biroldukça sebebi de vardır sosyoekonomik sebepler, kişinin vicdanı bu seçimi yapmasında tesirli olan sebepler içindedır.
Vegan beslenmenin avantajlarına bakılacak olursa vegan bireyler et ve et türevleri tüketmedikleri için bu bireylerin kan kolesterol ve sodyum seviyelerinin daha düşük seviyede olduğu ve bu sebeple kalp – damar hastalıkları, obezite, diyabet (şeker hastalığı), arterioskleroz (damar sertliği) ve hipertansiyon üzere hastalıklarının daha az görüldüğü kararına varılmıştır. Ayrıyeten E, C ve A vitamini bakımından varlıklı olan zerzevat ve meyveleri tükettikleri için, etle beslenen bireylere bakılırsa kansere yakalanma riski de daha düşük seviyede olduğu söz edilmiştir.
Vegan beslenmenin ne derece tesirli olduğunu saptamak hedefiyle denetimli bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada tip 2 diyabetli bireylerde uygulanan diyetin glisemik denetimi ve kardiyovasküler hastalık risk faktörlerini güzelleştirip güzelleştirmediğini saptanılması istenilmiştir. Çalışmaya tip 2 diyabetli 99 hasta birey katılmıştır. Hastaların 49 na düşük yağlı vegan diyeti uygulanmış, öbür 50 hastaya ise ADA (Amerikan Diyabet Birliği) nın kılavuzlarına uygun bir diyet uygulanmıştır ve çalışmaya katılan hastalar 22 hafta boyunca izlenilmiştir. Çalışmanın kararında düşük yağlı vegan diyet ve ADA kılavuzlarına uygun diyet uygulayan iki kümede da yapılan diyetlerin glisemik denetim ve lipit denetimini geliştirdiği ortaya konmuştur. Hatta bu gelişmeler düşük yağlı vegan diyette daha fazla olduğu kararına varılmıştır.
Bu sebeple vegan diyet için büsbütün sıhhatsiz asla uygulanmamalı demek yapılan çalışmalarla da yanlış bir kanı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Lakin vegan beslenirken sıhhatimizi ziyana uğratacak tesirlerden korunmak için dikkat edilmesi gereken birtakım konular vardır ve bu konulara değerle dikkat edilmesi gerekmektedir. Bunlardan birincisi B12 vitaminidir. Bilindiği üzere B12 vitamini hayvansal besin kaynaklarından sağlayacağımız kıymetli bir vitamindir. Bilhassa hudut sistemi sıhhati açısından, kalp ve damar hastalılarından ve anemiden korunmamız için alınması gereken gerekli bir vitamindir. Bu yüzden vegan beslenenlerin gerekli destekleri tabip ve diyetisyen denetimleri ile almaları gerekir.
Sağlıklı bir beslenmede insanın elde ettiği tüm gücün %10-20’sinin proteinden karşılanması lazımdır. Bu yüzden veganlar beslenmelerinde aldıkları protein ölçülerine azami dikkat etmelilerdir. Planlı bir biçimde ayarlamazlarsa protein eksikliği görmeleri kaçınılmaz olacaktır.
Öbür bir konu ise alınan demir, kalsiyum, çinko, iyot, fosfor ölçüsüdür hayvansal besinlerde fazlacaça bulunan bu unsurlar yetersiz alındığında farklı sıhhat sorunlarına sebep olmaktadır ve beden direncini azaltırken hem de hastalıklara yakalanma mümkünlüğünü artırıp hastalıkların seyrini ağırlaştırmaktadır.
Bu sebeple vegan beslenenlerin yani bu hayat tarzını benimseyenlerin planlı , istikrarlı ve sistemli bir beslenme tarzını benimsemeleri gerekmektedir. bu türlü sıhhatlerini muhafazalarında mahzur ve sakınca yoktur. Yapılan araştırmalarda vegan/vejetaryan beslenenlerin sayısının 600 milyondan fazla olduğu belirtilmiştir. Ve bu sayı gerek ruhsal ve ekonomik gerek dini münasebetler gerek de istek ve gereksinimlerden dolayı artmaya devam etmektedir. Bizlere düşende bu tarzı benimseyen insanları ötekileştirmemek , soyutlamamak ve ömür şekillerine hürmet duymaktır.