Dr Cüneyt Akman yazdı: Kılıçdaroğlu neden haklı?

Smug

Active member
Dün bir toplumsal medya kullanıcısı bana şöyleki bir tvit atmış: “Bide ekonomist olacaksınız bize indirim değil refah lazım”

Konu şu tvitimle ilgili:


Benzer reaksiyonların daha nazik üsluba sahip olanların kimileri da iktisatçılardan geldi.

Belki beni gereğince takip etmemiş olan bir kısmı bunu Kılıçdaroğlu’na şartsız bir dayanak yahut bir cins “yağcılık” olarak görmüş olabilir lakin sanırım asıl problem bu cins bir “desteği” iktisatçılığa, bilim insanlığına yakıştıramamış olmaları…

oysa ben bilhassa dar ve orta gelir kümelerinin tüketim sepetlerine yönelik ağır dolaylı vergileri evvelce beri hem medyada hem toplumsal medyada tekraren eleştirdim; bu kesite yönelik vergilerin indirilmesini savundum.

öncedenden beri otomobiller üstündeki ağır vergileri de şiddetle eleştirdim. Toplu taşıma ile mütevazı bir otomobil sahipliğini; demiryolu ile karayolunu birbirine alternatif üzere koymanın yanlışlığını ise makale konusu yapalı en az bir 20 yıl oluyor.

Yani beni takip edenler bu fikirlerimi daha evvel de eleştirebilirlerdi. Hiç rastlamadım.

Bu “sen ne biçim iktisatçısın?” gibisi yansılar birinci kere başıma gelmiyor. Daha yeni bu sitede yazdığım “asgari fiyat yazısı niçiniyle üstelik bir kısmı da sol/ toplumsal demokrat eğilimli iktisatçılardan tenkit aldım.

(O yazıyı okumak için Bkz: https://tele1.com.tr/asgari-ucret-enflasyon-yaratir-safsatasi-652530/ )

Bu çeşit halk faydasına tezleri olan yazılara sanki neden bu kadar çabuk reaksiyon alıyoruz?

Bunun birkaç niçini var. Kanımca en kıymetlisi iktisat eğitiminde daha birinci sınıftan itibaren verilen “endoktrinizasyon.”

İktisat derslerini birinci kere vermeğe başladığımda fark ettiğim bir konu şuydu: En manalı sorular iktisada giriş dersi öğrencilerinden geliyordu. Üçüncü, dördüncü sınıflarda, sunulan teorik önkabulleri sorgulayan, itiraz içeriği taşıyan sorular artık neredeyse yok denecek kadar azalıyordu.

Bir kere “formatlandığınızda” iktisatta bilgi düzeyinizin, akademide rütbenizin artması bu kusurunuzu azaltmıyor hâttâ kötüleştiriyordu.

“HEPSİ HALKA KARŞIDIR!”

Cem Karaca
’nın pek radikal bir müziği vardı: Hepsi Halka Karşıdır! ya da asıl ismiyle “Durduramayacaklar Halkın Coşkun Akan Selini”

Müziği pek hoş, kelamları de çarpıcıdır; bir kuplesini verelim şurada:

“Gardiyanları ve yargıçları ve savcıları
Hepsi halka karşıdır
Kanunları, yönetmelikleri, bütün kararları
Hepsi halka karşıdır
**
Dergileri, gazeteleri, bütün yayınları
Hepsi halka karşıdır
Bunların hiç biri onları kurtaramayacak
Bunların hiç biri onları kurtaramayacak
Durduramayacaklar halkın coşkun akan selini”


1970’lerde bu müzik tanınan olduğunda kimileri haklı olarak itiraz etmişti: Yargıçların da, savcıların da, polislerin de, basının da halkın yanında olanları var. En azında o sıralar bu birfazlacaları için doğruydu da…

Fakat ya iktisatçılar?

normal olarak iktisatçılarda da halktan yana tavır alanlar vardı hâlâ da var. Ancak kabul edelim mesleğimizdeki, özellikle akademide çalışanlar içinde, bütün yukardaki mesleklere taş çıkaracak derecede “halk karşıtı” niyetler zihinlerde egemenliğini sürdürüyor.

Ne vakit halktan yana bir teklif gelse iktisatçıların kıymetli bir bölümünün yansısı cepte hazır:

Bu teklifiniz enflasyonu azdırır; sonuçta halka yarardan fazlaca ziyan verir!”

“Bu önlem işsizliğe sebep olur. İşsiz kalmanız güya daha mı uygun?”

“Bu savınız ‘bilimsel’ değil!” (Niye değil, bir türlü izah edilmez: İktisatçıların Büyük Sırrı)

“Bu teklifiniz popülizmdir!” (Popülizm”i kasıtlı olarak yanlış tanımlamak…)

DOĞUŞTAN GELEN HASTALIK

Bu iktisadın (economics) biraz doğuştan gelen bir hastalığı sanki…

İktisat daha baştan kendisini “kötümser” (dismal) ve “ahlakdışı” (amoral yahut immoral) ilan etmiş bir “bilim.”

(İktisadın “immoral” olduğu ve bunun da düzgün olduğunu savunan bir İngilizce makale ve kitap için Bkz. https://www.econlib.org/library/Columns/y2020/McCulloughimmoral.html )

Sorunun bir kısmı “pozitif bilim” teriminden ve iktisadın “pozitif” ve normatif” diye yapay olarak ikiye ayrılmasından geliyor. İktisadın yahut öbür toplumsal bilimlerin zorla fizik, kimya üzere bilimlerin kılığına sokulmaya çalışılmasından kaynaklı…

Siz hiç, protonlara karşı elektronların tarafını tutan bir fizikçiye rastladınız mı?

Ama toplumsal bilimlerde elinize aldığınız her mevzu; analizinizin sonuçları ve önerdiğiniz her tahlil ister istemez kimi toplumsal sınıflar, kimlik kümeleri ve şahısların toplum ortasındaki maddi ve manevi konumlanışını değiştirir.

O niçinle, ideoloji, taraf tutma toplumsal bilimlerde daha incelemenin konusunu seçerken dahi kendisini gösterir.

İktisadın daha doğuşunda mevcuttur bu durum. Ricardo’nun “rant” incelemesini o devir İngiltere’sindeki buğday meblağları sanayici/tüccar ile toprak sahibi aristokrasi içindeki ekonomik, politik çabadan farklı düşünmek mümkün müdür?

İktisadın kendisini “kötümser” ve “ahlakdışı”, yani toplumsal çıkarlar ve adalet duygusu, toplumsal normlar, büyüme ve adil dağıtım üzere ahlakla ilgili konulardan bağımsız, fizik bilimi üzere bir olumlu bilim olarak konumlandırması daha baştan imkansızı denemekti. Daha doğuşta ismi “siyasi iktisat” (political economy) olan bilimi güya bilimselleştirme adına
siyasetten soyutlayarak “sade” iktisat (economics) haline getirmeye çalışmak, insanı Dr. Jekyll Mr Hyde üzere ikiye ayırmaya benziyordu ve bu lakin romanlarda olurdu.

İKTİSAT VAR İKTİSAT VAR / İKTİSATÇI VAR İKTİSATÇI VAR

Eğer iktisat ya da son model “sade suya iktisat” ortasında kalırsanız, sıkıntıya “pozitif iktisat” penceresinden bakarsanız halka karşı ne kadar iyicil ve samimi hislerle dolu olursanız olun farkında olmadan o iktisadın itinayla hazırlanmış paradigmasına hapsolursunuz. İktisatçıların bir kısmı varlıklı sınıflara hizmetten memnundur. bu biçimde akademik takımlar size daha kolay açılır; daha kolay fon alırsınız “özel sektör” takviyeli “sivil toplum kuruluşları”ndan… Her darbe daha sonrası girişilen akademisyen kıyımından daha kolay paçayı sıyırırsınız.

Fakat bu biçimde olmayan iktisatçılar da vardır. Halkın daha âlâ durumda olmasını içtenlikle isterler. Kimileri üstelik “ana akım” denilen hakim “economics” paradigmasına aralıklıdır de…

Ne var ki bir daha de tahminen de o paradigmanın çekim alanından kurtulamadıklarından birinci refleksleri niçinse üstte söylemiş olduğim “Ama bu dediğiniz…” reaksiyonlarına yakın şeyler olur.

Biraz evvel paylaştığım linkte yazdığım taban fiyat yazısındaki tezlere ne ampirik ne de teorik olarak manalı bir yanıt gelmedi. “Asgari fiyat artarsa enflasyon olur, bu da personelleri daha berbat hale sokar”mış! Haydi canım! Bunun bilimsellikle zerre miskal alakası olmadığını en azından bir kısmı içten içe biliyor aslına bakarsan…

Benzer reaksiyonları öğrencilerin KYK borçlarına uygulanan çok yüksek faizin (ona enflasyon farkı deyince durum değişmiyor Sayın Cumhurbaşkanı) silinmesi kelam konusu oluğunda da yaşadık örneğin…

Ya da şu son sıkıntı: Dar/orta gelirlilerin satın alacakları otomobillerdeki fahiş vergi inerse cari açık güya bozuk yoldaki otomobil lastiği üzere “patlar”mış!

Rahmetli İsmet Paşa üzere “Hadi canım sen de!” demek geliyor içimden.

Yazarın müsaadesiyle Tele1’den bir daha yayınlandı.

Çetin Ünsalan: Talimatla mı arttı?

FÖŞ yazdı: Dünyada konut krizi, Türkiye’de konut balonu

Veysi Dündar: DİN EKONOMİSTLERİ
 
Üst