Başlıktaki bu cümleyi insanlardan sıkça duyuyorum. ‘’Doyduğumu anlamıyorum, açlık hissimi fark edemiyorum, güya daima bir şeyler yemem gerekiyor, kendimi durduramıyorum’’ üzere durumlar yaşıyorsanız sizler için bu yazımda açlık tokluk sürecinden bahsedeceğim.
Yemek yeme sürecimizin düzenlenmesinde açlık ve tokluk sinyalleri rol oynamaktadır. Açlık, tokluk ve iştah duyuları, besin alımı ile güç tüketimi içinde bir istikrar oluşturacak biçimde beslenme davranışının gerçekleşmesini sağlar.
Açlık, tokluk hisleri bedenimizdeki güç, su ve öteki besin ögesi gereksinimlerimize bakılırsa oluşur. Tokluk hissi yavaş gelişir. Sinyaller birinci vakit içinderda mide ve bağırsakların dolması ve çeperlere basınç yapmasıyla oluşur. Bu gerilme kararı beyindeki tokluk merkezine (hipotalamus) sinyal gönderilir. Bu süreç yemeğe başladıktan 20 dakika ortasında gerçekleşir. Bu niçinle tokluk hissini anlayabilmek için yemekleri daha yavaş yemeği, daha uzun çiğnemeyi öneririz. Beyindeki açlık tokluk merkezlerinin yanı sıra kandaki glukoz ve hür yağ asidi seviyesi ve hormonlar da açlık- tokluk istikrarını düzenler. Kan glikoz seviyesinin düşmesi ve kan hür yağ asidi seviyesinin yükselmesi açlık hissini uyandırır.
Ancak bedende açlık tokluk durumu beyindeki merkezler ve hormonların tesirleri üzere yalnızca fizyolojik bir durum değildir. Yemek zevki, tat, lezzet ve toplumsal ortam üzere hedonik faktörler de iştah düzeneklerini tesirler. Hedonik açlıkla ilgili daha fazlaca bilgi edinmek için ‘’YEME BAĞIMLILIĞI’’ isimli yazıma gidebilirsiniz. Yani fizikî açlıkla bu iştah durumunu ayırmak gerekir. İştah ruhsal bir olgudur. Bu niçinle doyma ve tokluk kavramlarını da ayırabilmek gerekir. Doyma besin alımının kesilmesini tanımlarken, tokluk besin alımının kesilmesinden bir daha sonra gelişen açlık hissinin oluşumuna kadar geçen süreyi tanımlar.
Yüksek güç içeren lezzetli besinler tokluk sinyallerine cevabı duyarsızlaştırır ve beyinde ödüllenme sistemini etkinleştirir. Bilhassa şekerli besinler için, şeker beyinde bağımlılıkla ilgili yolakları izlediği için çok tüketim, mahrumluk, yeme isteği üzere tesirler yaratır. Besinin keyif verici tesirleri yalnızca açlık durumda besin almaya olan muhtaçlığın önüne geçer. Bu durumu yaşayan bireyler birçok vakit fizikî açlık hissetmediği biçimde yoksunluktan kaynaklanan huzursuzluktan kaçınmak için daima olarak yemek yeme dileği duyarlar. İşte bu durumda da bizim hayli fazla duyduğumuz ‘’doymuyorum, doyduğumu anlamıyorum’’ kelamları gelir. Yani burada bireyler fizikî olarak tokluk hayatış olsalar dahi duygusal açlıkları devam ettiği için doymadıklarını düşünürler. Bu da bir yeme davranışı bozukluğuna işarettir.
Bunların yanı sıra yediğimiz öğünlerin içeriği de açlık hissimizi tesirler. Yüksek şekerli ve yağlı besinler daha çabuk ve sık acıkmamıza yol açar. Protein ve posa içeriği yüksek besinler ise tokluk müddetimizi uzatır. Yani istikrarlı bir öğün yapmak da sık acıkmamızı önler.
Tüm bu süreci okuyup açlığınızın hedonik olduğunu düşünmüyor ve hala doyduğunuzu anlamadığınızı düşünüyorsanız bu durum beyindeki açlık tokluk sistemiyle yahut hormonlarınızın çalışmasıyla ilgili bir bozukluk da olabilir. Bu durum ayrıyeten insülin direncinin göstergesi de olabilir. Bu niçinle doktora danışmakta yarar vardır.
Yemek yeme sürecimizin düzenlenmesinde açlık ve tokluk sinyalleri rol oynamaktadır. Açlık, tokluk ve iştah duyuları, besin alımı ile güç tüketimi içinde bir istikrar oluşturacak biçimde beslenme davranışının gerçekleşmesini sağlar.
Açlık, tokluk hisleri bedenimizdeki güç, su ve öteki besin ögesi gereksinimlerimize bakılırsa oluşur. Tokluk hissi yavaş gelişir. Sinyaller birinci vakit içinderda mide ve bağırsakların dolması ve çeperlere basınç yapmasıyla oluşur. Bu gerilme kararı beyindeki tokluk merkezine (hipotalamus) sinyal gönderilir. Bu süreç yemeğe başladıktan 20 dakika ortasında gerçekleşir. Bu niçinle tokluk hissini anlayabilmek için yemekleri daha yavaş yemeği, daha uzun çiğnemeyi öneririz. Beyindeki açlık tokluk merkezlerinin yanı sıra kandaki glukoz ve hür yağ asidi seviyesi ve hormonlar da açlık- tokluk istikrarını düzenler. Kan glikoz seviyesinin düşmesi ve kan hür yağ asidi seviyesinin yükselmesi açlık hissini uyandırır.
Ancak bedende açlık tokluk durumu beyindeki merkezler ve hormonların tesirleri üzere yalnızca fizyolojik bir durum değildir. Yemek zevki, tat, lezzet ve toplumsal ortam üzere hedonik faktörler de iştah düzeneklerini tesirler. Hedonik açlıkla ilgili daha fazlaca bilgi edinmek için ‘’YEME BAĞIMLILIĞI’’ isimli yazıma gidebilirsiniz. Yani fizikî açlıkla bu iştah durumunu ayırmak gerekir. İştah ruhsal bir olgudur. Bu niçinle doyma ve tokluk kavramlarını da ayırabilmek gerekir. Doyma besin alımının kesilmesini tanımlarken, tokluk besin alımının kesilmesinden bir daha sonra gelişen açlık hissinin oluşumuna kadar geçen süreyi tanımlar.
Yüksek güç içeren lezzetli besinler tokluk sinyallerine cevabı duyarsızlaştırır ve beyinde ödüllenme sistemini etkinleştirir. Bilhassa şekerli besinler için, şeker beyinde bağımlılıkla ilgili yolakları izlediği için çok tüketim, mahrumluk, yeme isteği üzere tesirler yaratır. Besinin keyif verici tesirleri yalnızca açlık durumda besin almaya olan muhtaçlığın önüne geçer. Bu durumu yaşayan bireyler birçok vakit fizikî açlık hissetmediği biçimde yoksunluktan kaynaklanan huzursuzluktan kaçınmak için daima olarak yemek yeme dileği duyarlar. İşte bu durumda da bizim hayli fazla duyduğumuz ‘’doymuyorum, doyduğumu anlamıyorum’’ kelamları gelir. Yani burada bireyler fizikî olarak tokluk hayatış olsalar dahi duygusal açlıkları devam ettiği için doymadıklarını düşünürler. Bu da bir yeme davranışı bozukluğuna işarettir.
Bunların yanı sıra yediğimiz öğünlerin içeriği de açlık hissimizi tesirler. Yüksek şekerli ve yağlı besinler daha çabuk ve sık acıkmamıza yol açar. Protein ve posa içeriği yüksek besinler ise tokluk müddetimizi uzatır. Yani istikrarlı bir öğün yapmak da sık acıkmamızı önler.
Tüm bu süreci okuyup açlığınızın hedonik olduğunu düşünmüyor ve hala doyduğunuzu anlamadığınızı düşünüyorsanız bu durum beyindeki açlık tokluk sistemiyle yahut hormonlarınızın çalışmasıyla ilgili bir bozukluk da olabilir. Bu durum ayrıyeten insülin direncinin göstergesi de olabilir. Bu niçinle doktora danışmakta yarar vardır.