Tıbbi Beslenme Tedavisi diyabetin oluşumunu önlemek için, var olan diyabeti denetim altına almak için ve diyabete bağlı komplikasyonların gelişmenini önlemek yahut yavaşlatmak için gereklidir ve tedavinin temelini oluşturur. Diyabetin önlenmesi ve tedavisinde beslenme tedavisinin amaçları;
Diyabetik bireyler çoklukla fazla kiloludur. Çoğunluğu obez olan Tip 2 Diyabetlilerin beslenme tedavisindeki temel unsur, kan şekeri, lipid ve kan basıncı maksatlarına ulaşabilmek için güç alımının kısıtlanması, aktivitenin artırılarak, obezitenin düzeltilmesi ve insülin direncinin azaltılmasıdır.
Diyabetik ve zayıflama diyetleri birbirine pek benzeridir. Diyabetik diyet aslında sağlıklı beslenme planı temelinde bir diyettir ve yanlışsız uygulanırsa kişinin ülkü kiloya ulaşmasına da takviye olur. Kişi kilo aldıkça diyabete yakalanma mümkünlüğü artar, diyabetli bireylerde de obezite görülme sıklığı yüksektir. Bu iki hastalık birbiri ile yakından bağlı bir kısır döngü içerisindedir. Birisinin tedavisi ötekinin tedavisine de büyük oranda dayanak sağlar.
Karbonhidratlar
Sağlıklı bir beslenme için gerekli olan tam tahıllar, sebzeler, meyveler ve düşük yağlı süt mamüllerinin içerdiği karbonhidratlar diyabetliler için de uygundur ve bu besinler, vitamin, mineral, diyet posası ve güç açısından da fazlaca uygun kaynaklardır. Diyabetlilerin beslenme tedavisinde sıradan şekerler, kompleks karbonhidratlara oranla süratli emildikleri ve hiperglisemiye niye oldukları sebebi öne sürülerek kısıtlanırlar ve kompleks karbonhidratlara diyette daha fazla oranda yer verilir.
Kompleks karbonhidrat içeren besinler; meyve, zerzevat, tam tahıllar ve kuru baklagillerdir.
Ayrıyeten son senelerda düşük karbonhidratlı ve ketojenik diyetler Tip 2 diyabetliler içinde pek tanınan hale gelmiştir. Düşük karbonhidratlı diyetler kısa vadede hoş sonuçlara niye olsa da uzun vadede kan lipid düzeyinde yükselmelere, böbrek yükünde artışa ve kalp damar hastalıklarında artışa niye olabilmektedir. Bu niçinle pratikte bu diyetler önerilmez lakin hastanın sonucuna bağlı olarak tabibi ve diyetisyeni eşliğinde dikkatli bir biçimde düzenlenerek, nezaret altında uygulanabilir.
Proteinler
Bedende dokuların, kasların oluşumu ve korunmasında nazaranvli olan proteinler diyabet hastaları için de son derece değerlidir. Protein; kırmızı et, beyaz et, baklagiller, süt, yumurta, yoğurt, peynir üzere besinlerde çokça bulunur. Protein daha fazlaca hayvansal besinlerde bulunmaktadır.
Denetimi düzgün olan diyabetlilerde diyetle alınan protein kan şekerini yükseltmez. Olağan böbrek işlevleri olan bir diyabetlinin sağlıklı bir bireyden çok protein alması gerektiğine yönelik kâfi bilimsel bir ispat yoktur.
Proteinin kan şekeri üzerine tesiri azdır. Fazla ölçülerde protein tüketiminden sakınmak böbrek hastalıklarının gelişmenini önler, Protein kısıtlaması yalnızca erken periyot böbrek hastalığında yapılmalıdır. Yüksek protein, düşük karbonhidrat diyetlerinin kilo idaresinde, uzun vadeli kullanmasının emniyetli olduğu bilinmediği üzere, LDL kolesterolü de (kötü kolesterol) yükseltebileceği düşünülmektedir.
Sonuç olarak; günlük alınan gücün %15-20’si proteinlerden gelmelidir. Yetişkinlerin kilogram başına 1 gram protein almaları kafidir.
Yağlar
Yağlar bedenin ikinci güç kaynağı ve A, D, E ve K üzere vitaminlerin emilimini sağlayan, hücre yapısı ve beyin işlevlerinin fonksiyonunda rol alan kıymetli bir makro besindir.
Diyabetli bireylere Kardiyo Vasküler Hastalık riskini azaltmak için; doymuş yağ asitlerini (margarin, et, sakatat, yumurta, tereyağı üzere besinlerde bulunur.) gücün %7’si olacak biçimde sonlandırmaları, trans yağ asitlerinin (margarin, yağda kızartma süreçlerinde oluşur.) minimize edilmesi, diyet kolesterolünün 200 mg’ın altına düşürülmesi ve omega-3 yağ asitlerini sağlayan, haftada iki porsiyon ve daha fazla balık tüketmeleri önerilmektedir. Bilhassa trans yağların alımı azaltılmalı tereyağı, margarin yerine bitkisel sıvı yağlar (öncelikli olarak zeytinyağı) kullanılmalıdır.
Diyabet, alanında uzman sıhhat takımı ve istekli diyabet hastaları ile idaresi çok kolay olan bir hastalıktır. Diyabetli bireyin gereksinimi olan en kıymetli şey sağlıklı beslenmektir. Ferdî farklılıkların yanı sıra kişinin genel sağlıklı beslenme kurallarına uyması bile ömür kalitesinde gözle görülür değişimleri sağlar. Bu yazımda diyabette beslenmeye giriş yaptık. Bir daha sonraki yazımda diyabette beslenme tekliflerine yer veriyor olacağım.
- Kan şekeri seviyelerini olağan yahut olağana yakın seviyede tutmak
- Makrovasküler (büyük damar) hastalık riskini önlemek maksadıyla lipid ve lipoproteinleri olağan seviyede tutmak
- Kan basıncını (tansiyon) denetim altında tutmak
- Besin öğesi alımı ve ömür stilini diyabetik beslenme rehberliğinde değiştirmek
Diyabetik bireyler çoklukla fazla kiloludur. Çoğunluğu obez olan Tip 2 Diyabetlilerin beslenme tedavisindeki temel unsur, kan şekeri, lipid ve kan basıncı maksatlarına ulaşabilmek için güç alımının kısıtlanması, aktivitenin artırılarak, obezitenin düzeltilmesi ve insülin direncinin azaltılmasıdır.
Diyabetik ve zayıflama diyetleri birbirine pek benzeridir. Diyabetik diyet aslında sağlıklı beslenme planı temelinde bir diyettir ve yanlışsız uygulanırsa kişinin ülkü kiloya ulaşmasına da takviye olur. Kişi kilo aldıkça diyabete yakalanma mümkünlüğü artar, diyabetli bireylerde de obezite görülme sıklığı yüksektir. Bu iki hastalık birbiri ile yakından bağlı bir kısır döngü içerisindedir. Birisinin tedavisi ötekinin tedavisine de büyük oranda dayanak sağlar.
Karbonhidratlar
Sağlıklı bir beslenme için gerekli olan tam tahıllar, sebzeler, meyveler ve düşük yağlı süt mamüllerinin içerdiği karbonhidratlar diyabetliler için de uygundur ve bu besinler, vitamin, mineral, diyet posası ve güç açısından da fazlaca uygun kaynaklardır. Diyabetlilerin beslenme tedavisinde sıradan şekerler, kompleks karbonhidratlara oranla süratli emildikleri ve hiperglisemiye niye oldukları sebebi öne sürülerek kısıtlanırlar ve kompleks karbonhidratlara diyette daha fazla oranda yer verilir.
Kompleks karbonhidrat içeren besinler; meyve, zerzevat, tam tahıllar ve kuru baklagillerdir.
Ayrıyeten son senelerda düşük karbonhidratlı ve ketojenik diyetler Tip 2 diyabetliler içinde pek tanınan hale gelmiştir. Düşük karbonhidratlı diyetler kısa vadede hoş sonuçlara niye olsa da uzun vadede kan lipid düzeyinde yükselmelere, böbrek yükünde artışa ve kalp damar hastalıklarında artışa niye olabilmektedir. Bu niçinle pratikte bu diyetler önerilmez lakin hastanın sonucuna bağlı olarak tabibi ve diyetisyeni eşliğinde dikkatli bir biçimde düzenlenerek, nezaret altında uygulanabilir.
Proteinler
Bedende dokuların, kasların oluşumu ve korunmasında nazaranvli olan proteinler diyabet hastaları için de son derece değerlidir. Protein; kırmızı et, beyaz et, baklagiller, süt, yumurta, yoğurt, peynir üzere besinlerde çokça bulunur. Protein daha fazlaca hayvansal besinlerde bulunmaktadır.
Denetimi düzgün olan diyabetlilerde diyetle alınan protein kan şekerini yükseltmez. Olağan böbrek işlevleri olan bir diyabetlinin sağlıklı bir bireyden çok protein alması gerektiğine yönelik kâfi bilimsel bir ispat yoktur.
Proteinin kan şekeri üzerine tesiri azdır. Fazla ölçülerde protein tüketiminden sakınmak böbrek hastalıklarının gelişmenini önler, Protein kısıtlaması yalnızca erken periyot böbrek hastalığında yapılmalıdır. Yüksek protein, düşük karbonhidrat diyetlerinin kilo idaresinde, uzun vadeli kullanmasının emniyetli olduğu bilinmediği üzere, LDL kolesterolü de (kötü kolesterol) yükseltebileceği düşünülmektedir.
Sonuç olarak; günlük alınan gücün %15-20’si proteinlerden gelmelidir. Yetişkinlerin kilogram başına 1 gram protein almaları kafidir.
Yağlar
Yağlar bedenin ikinci güç kaynağı ve A, D, E ve K üzere vitaminlerin emilimini sağlayan, hücre yapısı ve beyin işlevlerinin fonksiyonunda rol alan kıymetli bir makro besindir.
Diyabetli bireylere Kardiyo Vasküler Hastalık riskini azaltmak için; doymuş yağ asitlerini (margarin, et, sakatat, yumurta, tereyağı üzere besinlerde bulunur.) gücün %7’si olacak biçimde sonlandırmaları, trans yağ asitlerinin (margarin, yağda kızartma süreçlerinde oluşur.) minimize edilmesi, diyet kolesterolünün 200 mg’ın altına düşürülmesi ve omega-3 yağ asitlerini sağlayan, haftada iki porsiyon ve daha fazla balık tüketmeleri önerilmektedir. Bilhassa trans yağların alımı azaltılmalı tereyağı, margarin yerine bitkisel sıvı yağlar (öncelikli olarak zeytinyağı) kullanılmalıdır.
Diyabet, alanında uzman sıhhat takımı ve istekli diyabet hastaları ile idaresi çok kolay olan bir hastalıktır. Diyabetli bireyin gereksinimi olan en kıymetli şey sağlıklı beslenmektir. Ferdî farklılıkların yanı sıra kişinin genel sağlıklı beslenme kurallarına uyması bile ömür kalitesinde gözle görülür değişimleri sağlar. Bu yazımda diyabette beslenmeye giriş yaptık. Bir daha sonraki yazımda diyabette beslenme tekliflerine yer veriyor olacağım.