Çetin Ünsalan: Varlık ortasında yokluk

Smug

Active member
Bir işletme düşünün ki, 2018 üzere kur zahmetinin had safhaya çıktığı bir yılda kar etmiş, ancak daha sonrasındaki iki yılda, 2018’de ettiği karın 10 katı ziyan yazmış. Bu olabilir mi? Olursa ‘ne değişmiş’ diye sormaz mısınız?

aslında sorulduğu da görülüyor. PTT’den bahsediyorum. TBMM KİT Komisyonu’ndaki görüşmelerden anlıyoruz ki, son 2 yılda 2 milyar TL’ye yakın ziyan kelam konusu. Hatta tam sayı da şu: 1 milyar 959 milyon TL.

Pekala ne olmuş? Varlık Fonu’na devredilmiş. Devletin kasasına para koyarken, bir anda koyduğu paranın 10 katı ziyan yazmaya başlamış. Sizce de bu işte bir gariplik yok mu?

Aslında bu birinci değil. Daha evvel Çaykur’dan TCDD’ye, Botaş’tan Kayseri Şeker’e kadar birfazlaca kamu kuruluşunda tıpkı mukadderatın paylaşıldığını görüyoruz. Yanlış idare mi; istismar mı?

Bunu bilmek mümkün değil ve araştırılması gerekiyor. Lakin bunlar olmasa bile gömleğin düğmeleri esasen daha birinci başta yanlış iliklenmeye başladı. Varlık Fonu’nun kurulduğu devirlerde verdiğim bir röportajda da, yazılarımda da bunu paylaşmıştım.

İşin istismar boyutu kulaktan dolma ya da kanaatle tabir edilecek iş değil. Onu yetkilisinin araştırması gerekiyor. Lakin Varlık Fonu’nun aslına bakarsan varlığı sakattı. niye? bu biçimdedan beri anlatmaya çalıştığımı hatırlatayım.

Varlık Fonu, dünyanın farklı ülkelerinden kullanılan bir sistem ve son derece yanlışsız. Ülkenin artı kıymetlerinin bir fonda toplanmasını, finansman gereken projelerde yurtharicinden faizle borç almak yerine, bu fonun gereksinimi karşılamasını ve günün sonunda da paranın faiziyle bir daha kendi cebine ödenmesini sağlar.

Geri dönüşü olan işlere para verilir. Zira toplumun parasıdır; ödünçtür; yurtdışına faiz ödememek ve ucuz finanse edilen işlere imza atmak için kullanılır. Bizde hayli şükür 500 milyon dolara mal edilmesi gereken iş, 3-4 milyar dolara mal olduğu ve kimse de sorgulamadığı için bu biçimde bir durum aslına bakarsan kelam konusu değil.

Dedim ya bizde birinci düğme yanlış iliklendi diye. İktisadı o periyotta Milletlerarası Yatırım Pozisyonu’nda 350 milyar dolar ekside olan bir ülkede kurularak iktisat tarihine geçildi. Tıpkı faiz düşerse enflasyonun düşeceğine inanıldığı gibi…

tekrar ediyorum; varlık fonu fazla veren varlıklı iktisatta işe fayda; bizdeki üzere eksi bakiyedeki ülkelerde; hele de kullananın denetim edebildiği bir sistem kurulmuşsa yalnızca ziyanı büyütür.

Birinci kurulduğu periyotta uyarmıştım. Demiştim ki: Bu gidişle günün sonunda gelir yönetimini de içine atar, daha sonra satarsın. Bu da 21. yüzyılın Düyun-u Umumiyesi manasına gelir. Ne yazık ki ders almayarak emsal bir noktaya sürükleniyoruz.

Yani fon esasen varlığıyla da, işleyiş sistemiyle de tartışmalı. Bunun içine atılan şirketlerin ziyan etmesinden daha doğal bir şey yok. Zira içine her attığınızı ülkenin ziyanına ortak ediyorsunuz demektir. Bunun haricinde istismar var ise, o aslına bakarsanız bonus.

PTT özeline dönecek olursak; aslında fon tartışmasından başka olarak komitede yöneltilen hayli değerli bir soru daha var. Soruyu Düzgün Parti Samsun Milletvekili Bedri Yaşar ortaya attı. “Pandemi periyodunda kargo şirketleri işe yetişemezken PTT nasıl oluyor da ziyan ediyor?”

Çok haklı bir soru değil mi? Pandemide e-ticaretin arttığını esasen gözümüzle de görüyoruz. Burada en büyük yükün ve iş hacminin kargo şirketlerinde olduğu da hissediliyor.

Haydi hisleri bir kenara bırakıp KPMG’nin 2021 birinci üç ayını kapsayan Lojistik İnanç Endeksi’nin tespitine bakalım.

“KPMG Türkiye ile İstanbul Üniversitesi Ulaştırma ve Lojistik Fakültesi iş birliğiyle hazırlanan Lojistik İnanç Endeksi belirtildi. Endekse göre lojistik kesimi 2021 yılını ek yükselişle karşıladı. Ocak-Mart 2021 devrinde, bundan evvelki periyoda nazaran yaklaşık yüzde 12 artan endeks 124,74 puanla, ölçülmeye başladığından bu yana en yüksek artışı gösterdi. Endeks geçen yılın tıpkı devrine nazaran de 40 puanın üzerinde bir artışa işaret ediyor. Kesimin yeni durumunu gösteren Mevcut Durum Endeksi artış trendini bu vakitte de sürdürerek 116,06 puana yükseldi. Gelecek Periyot Beklenti Endeksi de 2020’nin son çeyreğine göre yüzde 13’lük bir artışla 129.08 puana ulaştı.”

Görünüm buyken PTT’nin ziyanı daha tartışmalı hale gelmiyor mu? Pekala bunun cevabını nasıl alacağız? Ne yazık ki o fazlaca mümkün değil. Zira kurul konuşmalarından anlıyoruz ki, son iki yıldır teftiş kelam konusu olmamış.

Ancak hatırlatayım yalnızca bunu PTT ile sınırlamayın. Sorun fonun kuruluşundan başlayıp, kullanım biçimine kadar her alanda hepsini kapsıyor. Sorun, ismi varlık olanın ülkedeki yokluğun üzerine kurulmasında.

[email protected]

Banu İnanç: İktidar – derin devlet bir çuvalda

220 milyon liralık 9 kamu ihalesi tıpkı şirkete verildi

FÖŞ yazdı: Rant iktisadından “çökme” iktisadına nasıl geçtik?
 
Üst