Çağdaş Homeros

  • Konuyu başlatan admin
  • Başlangıç tarihi
A

admin

Guest
Nükhet Everi | [email protected]

Gözlerinin içi gülen bir adam ve bir yazı karşılar herkesi Bodrum’un girişindeki tabelada. Bodrum’u Bodrum yapan Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı’dır bu adam. Yazıyı okurken onu bilenlerin kulaklarında koca sesi yankılanır: MERHABA! “Yokuş başına geldiğinde / Bodrum’u bakılırsaceksin / Sanma ki sen geldiğin üzere gideceksin / Sendilk evvelkiler de bu biçimdeydiler / Akıllarını daima Bodrum’da bırakıp gittiler” Babası tarihçi, muharrir ve Osmanlı devlet adamı Mehmet Şakir Paşa Girit’te vali iken 17 Nisan 1890’da dünyaya gelen Cevat Şakir’in çocukluğu babasının atandığı Atina’da, beş yaşından daha sonra da Büyükada’da geçti. Robert Kolej’in birinci mezunlarından olan Cevat Şakir, Oxford Üniversitesi’nde Yakın Çağlar Tarihi kısmında okudu. Yurda dönünce çeviriler yaptı, çeşitli gazete ve mecmualara yazılar yazdı.


Sürgün yeri Bodrum

1925 yılında yazdığı bir yazı niçiniyle üç yıl kalebentlik cezasıyla Bodrum’a sürüldü. Burada yaklaşık 25 yıl kaldı ve bu beldenin Karia Çağı’ndaki isminden esinlenerek “Halikarnas Balıkçısı” takma ismini kullanmaya başladı. Bodrum’un gelişmesine ve Anadolu uygarlığının tanıtılmasına olağanüstü katkılarda bulundu. Çocuklarının tahsili için İzmir’e yerleşti ve 13 Ekim 1973’te İzmir’de öldü. Bodrum’da (geçtiğimiz yıl kaybettiğimiz değerli bir akademisyen ve rehber olan) manevi evladı Prof. Dr. Şadan Gökovalı ile bir arada seçtiği yere gömüldü.


Rehberlerin duayeni

Halikarnas Balıkçısı, sadece deniz öyküleri yazan bir müellif değil, Anadolu gerçeğini anlatan çağdaş bir Homeros’tu. Bodrum’u, Ege turizmini yaratmıştı. Türk rehberlerinin duayeniydi. Aslında yeni bir meslek yaratmıştı: Türkiye’de rehberlik mesleğini. Bugün Türk rehberleri bir epey şeyi ona borçlu olduklarını bilirler ve onun gittiği yoldan gitmeye bakarlar. bir hayli yabancı devlet adamı ve ünlü, “Bana Halikarnas Balıkçısı ne vakit rehberlik edecekse Türkiye’ye bu biçimde gelmek isterim” kederi. Bugün Bodrum’da attığınız her adımda Cevat Şakir vardır. Bu bakir beldeyi aşkla, tutkuyla sevmiş, her köşesini insanlarıyla, kıssalarıyla ve tarihiyle anlatmıştır kitaplarında. Onun isminin verildiği caddedeki ağaçları, Bodrum’daki bitkileri daima kendi elleriyle dikmiştir. Bodrum’un, Bodrum Kalesi’nin, Dünyanın Yedi Harikası’ndan biri olan Halikarnas Mozolesi’nin dünyaca tanınmasına öncülük etmiştir.

Anadolu’nun coşkun sesi

Halikarnas Balıkçısı, Anadolu konusunda coşkulu, duygusal, öfkeli, hırçın, hatta kırıcıdır. Zira o çağdaş Homeros’tur, Dionysos üzeredir, dionizyaktır, romantiktir, Don Kişot’tur, Anadolu’nun şövalyesidir. O “Anadolu’nun Sesi”dir. Halikarnas Balıkçısı bir düşünürdür ve ortaya epeyce büyük bir fikir atmıştır: Anadolu Gerçeği. Her yeni fikir üzere bu da çok ve alışılmamış geldi vaktinde insanlara. Anadolu konusundaki tezleri ile ilgili olarak abarttığını düşünenler olabilir fakat gerçeği bulan kişi abartmaz da ne yapar? var ise abartılmış istikametler, onları yontmak, sivrilerini törpülemek gelecek nesillerin işi olmalıdır. Şöyle der Halikarnas Balıkçısı: “Kuşaklarca yenidenlana yenidenlana insanoğlu başına sağlamca oturagelmiş yargıları eleştirmek, protesto kıyametlerini davet eder. Bu protestolara karşı yek at yek mızrak çıkanlar, yargılarının dayanaksız kalmamasına dikkat etmelidirler.” “Kuşaklar müddetince, çocukluk çağından beri yapılmış telkinleri ve birden fazla palavra olmakla birlikte, yenidenlana yinelana kutsal bir gerçek düzebir daha getirilmiş olan kanıları yıkmak kolay değildir.” “Kitabın değeri ona hâkim olmaktadır, ona mahkûm olmakta değil.” Bugün artık Halikarnas Balıkçısı’nın Anadolu hakkındaki tezlerinin, yazdıklarının vakit ortasında yapılmış araştırmalar, hafriyatlar ve akademik çalışmalarla hakikat olduğunu gördük, görüyoruz. Gelecek jenerasyonlar da tekrar yapacakları akademik çalışmalarla bu ayrıntıları kıvamına getirmeli, gerçeğin tam yansıtılabilmesi için araştırma ve ek çalışmaları yapan ve sürdürülebilir bir usulde üstlenerek yürütmelidirler.

Mavi Seyahat

Bodrum denince akla gelen “Mavi Tur” geleneğini de başlatan o ve arkadaşlarıdır. Halikarnas Balıkçısı’nın öncülüğünde; Azra Erhat ile Mavi Yolculuk’un isim babası Sabahattin Eyüboğlu, Bedri Rahmi Eyüboğlu üzere bir hayli entelektüel, Anadolu’nun Ege kıyılarındaki doğal ve kültürel hoşlukları ortasındaki bu seyahatleri birlikte yaptılar. Mavilikler eşliğinde yazdılar, çizdiler, sohbet ettiler, yaratıp ürettiler. Gerilerinde hayli büyük eserler bıraktılar, Anadolu gerçeğini tüm ömürleri boyunca anlattılar. Halikarnas Balıkçısı ve dostları, kendilerini takip edenleri, okuyanları, sadece fevkalade bilgilerle donatmakla kalmadılar, gezme külçeşidini de öğrettiler. Siz de Bodrum’u, Ege’yi, Anadolu’nun gerçek tarihini Halikarnas Balıkçısı’nın başta “Anadolu’nun Sesi” olmak üzere tüm kitaplarıyla, Azra Erhat’ın da Halikarnas Balıkçısı’nın anısına yazdığı “Mavi Anadolu” kitabıyla keşfedin.

“Hayat vefata sığmaz”

Halikarnas Balıkçısı, o epeyce sevdiği Bodrum’un doruklarında, âşık olduğu Ege’nin “Arşipel mavisi” dediği rengine bakarak yatıyor bugün. Azra Erhat şöyleki anlatır mezarının yerini: “İyi seçmişti yerini Balıkçı. Bir yanda deniz gözüküyordu, girintili çıkıntılı bir koy, karşısında koca koca dağlar. Bütün Bodrum özelliği el altında.” Anadolu’yu tanımak ve anlamak için “Anadolu’nun Sesi” Halikarnas Balıkçısı, size o dorukta ve Bodrum’da attığınız her adımda Bodrum’u, insanlarını, mitolojik öyküleri, denizi, denizcileri anlatacaktır. Lakin uygun kulak verirseniz koca Homeros size şunları da diyecektir: “İnsan dünyaya bir sefer gelir, yunus balığı üzere yokluk engininden fırlayarak, bir daha yokluğa dalar. Bu gelişte görüp nazaranceği, tesadüf yapıtı, kendi çağdaşlarıdır. Mevt hayata sığar, hayatsa vefata sığmaz, mevti aşar. Hayattan korkmadım ki vefattan korkayım. Hem bilmez miyim ki benden daha sonra bir daha beşerler var, bir daha deniz ve gök mavi. daha sonra yaradılışın elindeyim, ot olurum, rüzgâr olur yapıtım, yağmur olur yağarım…” Milliyet Arkeoloji mecmuasının 13. sayısının yayınlandığı bugün ne güzel bir tesadüftür ki Halikarnas Balıkçısı’nın da 132. yaş günü. Bırakın, Ege’nin rüzgârı bu epey özel günde kulağınıza büyük ustaların onun için söylemiş olduklerini fısıldasın:

-“Cevat Şakir büyük şair! hiç birimiz onun ayarında klâsik mânâsıyla, lirik anlayışla şair olamadık.” Nazım Hikmet

-“Bizden Nobel’e aday düşünülünce, Halikarnas Balıkçısı birinci aklıma gelen isim oluyor.” Yaşar Kemal

-“Anadolu üzere yurdun, Balıkçı üzere dostun olsun.” Azra Erhat.

-“Ne keyifli Balıkçı’ya ki Anadolu’su, ne keyifli Anadolu’ya ki Balıkçı’sı var.” Şadan Gökovalı.

Çağdaş Homeros Halikarnas Balıkçısı, âlâ ki bu dünyadan geçtin ve değer biçilmez eserler, bilgiler bıraktın. Sesin Anadolu’da sonsuza dek yankılanarak gerçekleri anlatmaya devam edecek. Doğum günün kutlu olsun. MERHABA!
 
Üst