Vitra
New member
Bir “darül harb” söylemi: “Uzanan lisanları koparmak” Tarihte değerli roller oynamış büyük başkanların ortak paydalarının, sert karakterli olduğunu sav eden kimi siyasal bilimciler var, rastlamışsınızdır. Bununla kelam konusu başkanların, hayli kimsenin cüret edemeyeceği üslupta kararlar almaları kastediliyorsa argüman pek de yanlış sayılmaz. Bilhassa hukukun bir devlet uygulaması olmadığı devirlerin başkanlarıysa kelam konusu olanlar, daha da doğrudur bu.
Lakin argüman sahipleri herbiçimde demokrasiyle yönetildiği sanılan ülkelerde de kanunla, hukukla vakit kaybetmek istemeyen figürler olduğunu, onların da “sert karakterli” olduklarını biliyorlardır. En yumuşak görünenlerin bile “yasa çiğneme” konusunda “sert” olduklarından haberdardırlar umuyorum. Kendisindilk öncekilerce yapılmış düzgün berbat bir anayasa için “bir kez delmekle bir şey olmaz” diyenler de bunlardan sayılır. Bu tipler, “pragmatik tonton” diye sevilirlerdi de üstelik.
Kararlarında, gerek duydukları meşruiyeti maddelerden değil kamunun bir kısmından alan siyasetçi tipini de atlamak olmaz. Tarihte vardılar, günümüzde de varlar zira. Yapıp ettiklerinin maddeyle çatışması durumunda, yasanın karşısına “millet değerleri” ile çıkan siyasetçi tipi de fazlaca yaygın dünyada. Filipinler’de Duterte, Macaristan’da Orban, ABD’de Trump, Türkiye’de de Erdoğan örnektir buna. Bu, demokratik olduğu kabul edilen ülkelerde, demokrasi unsurlarıyla “iktidarı” denetlenen önderler için olağan olarak geçerli değil. Bu cins ülkelerde ne olursa olsun, bağlayıcı yasa, değiştirilmeye gerek duyulduğu ana kadar uygulanması gereken yasadır. Kimi tavırlarının kamu nezdinde haklı görülmüş olması rastgele bir başkana o maddeyi çiğneme hakkı vermez. Yani “millet bu biçimde istiyor” cümlesi demokratik bir içerik taşısa da demokrasilerde keyfiyet gayeli bir kural olarak dayatılamaz. Gerçek bir demokraside istediğini tabir etmesine yarayacak düzenekler var zira “milletin”; seçim üzere, referandum üzere. ötürüsıyla yasa orada durdukça “millet istiyor”a sığınamaz her başı esen.
Meşruiyetlerini maddelerden değil de kamunun bir kısmının takviyesinden alan önderlere Türkiye üzere “demokrasisi yaralı” ülkelerde daha epey rastlanıyor. Önderin, kanunları büsbütün fonksiyonsuz hale getirmese de kısmen devre dışı bırakan gücünün belirleyiciliği öne çıkıyor. Türkiye gibisi ülkelerde kamunun bir kısmının da, kanunların içeriklerini değil, önderin münasebetlerini kabul etme eğiliminde olduğu unutulmamalı. “Yaralı demokrasi”lerde toplumdaki tüm istikrarları gözeterek oluşturulduğu var iseyılan kanunların, kimi tahlillerin önünde pürüz olduğunun sanıldığı vakit içinderda önderin tavrı belirleyici olmakta. O niçinle başkanın yasa aykırısı, lakin toplum gözünde legal sayılabilecek tavırları taraftar toplar her vakit. Artık kaldırılmış olan bir hükümet siyaseti idi İstanbul Mukavelesi, devletin başı olarak bu Sözleşme’ye karşı olduğunu açıklayan Erdoğan’a verilen takviyesi anımsayın. Erdoğan’ın tavrı “kanun karşıtıydı” ama kamunun bir kısmının gözünde “meşru”ydu.
Rusya’nın “sert” başkanı Vladimir Putin’in, çalışanlarına paralarını ödemeyen fabrika sahiplerini, azarlaması bir öbür örnektir. Görünüm şuydu: Putin, ziyaret ettiği bölgede üretim yapan fabrika sahiplerini bir masada toplamış, önlerine bir beyaz kağıt fırlatıp, emekçilere paralarının ödenmesi talimatını yazdırmıştı. Putin’in “müdahalesine” gerek duyulmadan yapılabilecek yasal/normal bir uygulamaydı bu, lakin Başkan’ın, kendi inisiyatifi ile hayata geçirdiği, keyfi bir tavır olarak belleklere kazılmıştır. Mahmud Ahmedinejad da, bankaların fakirlere kredi ya da borç vermelerini sağlayarak, uyguladığı popülist siyasetlerle kelam konusu bankaların çöküşüne yol açmıştı ülkesinde. Bunlar, başkanın halkta “meşru” karşılık bulan uygulamalarıdır. “Faydacı” temelde bir siyaset olduğundan halk üzerinde olumlu tesir uyandırmış, maddelerde yer almayan bu uygulamalar Putin’in de, cumhurbaşkanlığı periyodunda Ahmedinejad’ın da popülaritesini yükseltmiştir.
Erdoğan da maddelerde yer almayan “meşru yetkiler”e sahip biri. Bu yetkileri kamunun bir kısmının öfkesine/hassasiyetine ayarlı üslupla kullanıyor birden fazla vakit. Yasal olmayan, ancak legal hale gelen biroldukca tavrı, “kamu hissiyatı”nı kullanma maharetiyle da direkt ilgili. Resmi vazifeleri içinde “dil koparmak” şüphesiz –şimdilik- yoktur lakin kamunun bir kısmının “meşru” bulduğu, uygulaması halinde destekleyeceği bir tavırdır bu. Resmiyetini de meşruiyetten alır.
Devlet lisanını kullanmak, devletin çıkarları kelam konusu olduğunda, bunu, kanunlara dayanarak yapmak demek. Kamu lisanını kullanan siyasetçi, devlet lisanını kullanmadaki kadar titiz olmaya muhtaçlık duymaz. Kelamım ona “devlet/sermaye çıkarını”, “millet istiyor” nedeni öne sürülerek kamu lisanıyla anlatabilmek farklı bir liderlik maharetidir ki, Erdoğan, bu hususta başarılı lakin son derece tehlikeli bir başkan portresi çiziyor. “İsteseler de istemeseler de olacak” tipi çıkışlarını hatırlayın. Toplumun büyük bir kesitine düşman olması da o “kesimin” umut bağladığı maddelere aldırmamakta işini kolaylaştırıyor. Kendisine kanunları hatırlatanlar ya “terörist” ya da “Beyaz Türk” oluyor gözünde bu niçinle. Onlara olan “kinini” lisana getirdiği yerlerin “meclis” ya da camii olması da fark etmiyor bu yüzden.
Fakat “dil koparma”nın, da “kılıçla vaaz” vermenin de yerinin camii olması, cami dışı tüm kamu alanlarının “dar ül harp” kabul edildiği manasına geliyor.
Bu hiç de “iyi bir anlama” gelmiyor.
Lakin argüman sahipleri herbiçimde demokrasiyle yönetildiği sanılan ülkelerde de kanunla, hukukla vakit kaybetmek istemeyen figürler olduğunu, onların da “sert karakterli” olduklarını biliyorlardır. En yumuşak görünenlerin bile “yasa çiğneme” konusunda “sert” olduklarından haberdardırlar umuyorum. Kendisindilk öncekilerce yapılmış düzgün berbat bir anayasa için “bir kez delmekle bir şey olmaz” diyenler de bunlardan sayılır. Bu tipler, “pragmatik tonton” diye sevilirlerdi de üstelik.
Kararlarında, gerek duydukları meşruiyeti maddelerden değil kamunun bir kısmından alan siyasetçi tipini de atlamak olmaz. Tarihte vardılar, günümüzde de varlar zira. Yapıp ettiklerinin maddeyle çatışması durumunda, yasanın karşısına “millet değerleri” ile çıkan siyasetçi tipi de fazlaca yaygın dünyada. Filipinler’de Duterte, Macaristan’da Orban, ABD’de Trump, Türkiye’de de Erdoğan örnektir buna. Bu, demokratik olduğu kabul edilen ülkelerde, demokrasi unsurlarıyla “iktidarı” denetlenen önderler için olağan olarak geçerli değil. Bu cins ülkelerde ne olursa olsun, bağlayıcı yasa, değiştirilmeye gerek duyulduğu ana kadar uygulanması gereken yasadır. Kimi tavırlarının kamu nezdinde haklı görülmüş olması rastgele bir başkana o maddeyi çiğneme hakkı vermez. Yani “millet bu biçimde istiyor” cümlesi demokratik bir içerik taşısa da demokrasilerde keyfiyet gayeli bir kural olarak dayatılamaz. Gerçek bir demokraside istediğini tabir etmesine yarayacak düzenekler var zira “milletin”; seçim üzere, referandum üzere. ötürüsıyla yasa orada durdukça “millet istiyor”a sığınamaz her başı esen.
Meşruiyetlerini maddelerden değil de kamunun bir kısmının takviyesinden alan önderlere Türkiye üzere “demokrasisi yaralı” ülkelerde daha epey rastlanıyor. Önderin, kanunları büsbütün fonksiyonsuz hale getirmese de kısmen devre dışı bırakan gücünün belirleyiciliği öne çıkıyor. Türkiye gibisi ülkelerde kamunun bir kısmının da, kanunların içeriklerini değil, önderin münasebetlerini kabul etme eğiliminde olduğu unutulmamalı. “Yaralı demokrasi”lerde toplumdaki tüm istikrarları gözeterek oluşturulduğu var iseyılan kanunların, kimi tahlillerin önünde pürüz olduğunun sanıldığı vakit içinderda önderin tavrı belirleyici olmakta. O niçinle başkanın yasa aykırısı, lakin toplum gözünde legal sayılabilecek tavırları taraftar toplar her vakit. Artık kaldırılmış olan bir hükümet siyaseti idi İstanbul Mukavelesi, devletin başı olarak bu Sözleşme’ye karşı olduğunu açıklayan Erdoğan’a verilen takviyesi anımsayın. Erdoğan’ın tavrı “kanun karşıtıydı” ama kamunun bir kısmının gözünde “meşru”ydu.
Rusya’nın “sert” başkanı Vladimir Putin’in, çalışanlarına paralarını ödemeyen fabrika sahiplerini, azarlaması bir öbür örnektir. Görünüm şuydu: Putin, ziyaret ettiği bölgede üretim yapan fabrika sahiplerini bir masada toplamış, önlerine bir beyaz kağıt fırlatıp, emekçilere paralarının ödenmesi talimatını yazdırmıştı. Putin’in “müdahalesine” gerek duyulmadan yapılabilecek yasal/normal bir uygulamaydı bu, lakin Başkan’ın, kendi inisiyatifi ile hayata geçirdiği, keyfi bir tavır olarak belleklere kazılmıştır. Mahmud Ahmedinejad da, bankaların fakirlere kredi ya da borç vermelerini sağlayarak, uyguladığı popülist siyasetlerle kelam konusu bankaların çöküşüne yol açmıştı ülkesinde. Bunlar, başkanın halkta “meşru” karşılık bulan uygulamalarıdır. “Faydacı” temelde bir siyaset olduğundan halk üzerinde olumlu tesir uyandırmış, maddelerde yer almayan bu uygulamalar Putin’in de, cumhurbaşkanlığı periyodunda Ahmedinejad’ın da popülaritesini yükseltmiştir.
Erdoğan da maddelerde yer almayan “meşru yetkiler”e sahip biri. Bu yetkileri kamunun bir kısmının öfkesine/hassasiyetine ayarlı üslupla kullanıyor birden fazla vakit. Yasal olmayan, ancak legal hale gelen biroldukca tavrı, “kamu hissiyatı”nı kullanma maharetiyle da direkt ilgili. Resmi vazifeleri içinde “dil koparmak” şüphesiz –şimdilik- yoktur lakin kamunun bir kısmının “meşru” bulduğu, uygulaması halinde destekleyeceği bir tavırdır bu. Resmiyetini de meşruiyetten alır.
Devlet lisanını kullanmak, devletin çıkarları kelam konusu olduğunda, bunu, kanunlara dayanarak yapmak demek. Kamu lisanını kullanan siyasetçi, devlet lisanını kullanmadaki kadar titiz olmaya muhtaçlık duymaz. Kelamım ona “devlet/sermaye çıkarını”, “millet istiyor” nedeni öne sürülerek kamu lisanıyla anlatabilmek farklı bir liderlik maharetidir ki, Erdoğan, bu hususta başarılı lakin son derece tehlikeli bir başkan portresi çiziyor. “İsteseler de istemeseler de olacak” tipi çıkışlarını hatırlayın. Toplumun büyük bir kesitine düşman olması da o “kesimin” umut bağladığı maddelere aldırmamakta işini kolaylaştırıyor. Kendisine kanunları hatırlatanlar ya “terörist” ya da “Beyaz Türk” oluyor gözünde bu niçinle. Onlara olan “kinini” lisana getirdiği yerlerin “meclis” ya da camii olması da fark etmiyor bu yüzden.
Fakat “dil koparma”nın, da “kılıçla vaaz” vermenin de yerinin camii olması, cami dışı tüm kamu alanlarının “dar ül harp” kabul edildiği manasına geliyor.
Bu hiç de “iyi bir anlama” gelmiyor.