Bilgelerin yurdu ANADOLU

  • Konuyu başlatan admin
  • Başlangıç tarihi
A

admin

Guest
Nuray Kaygaz | [email protected]
Arkeolog-Sanat Tarihçisi


Doğmaların ve mitlerin karanlığından özgür fikir ile bilimin aydınlığına birinci defa Anadolu’da geçildi. Akılcı niyet ve bilimin birinci filizleri bu topraklarda yeşermiş, biroldukça ünlü bilim insanı günümüzde farkına varmadan geçip gittiğimiz civarlarda hayatıştı. Antik dünyanın en büyük şairi Homeros İzmirliydi. Batı edebiyatının birinci büyük yapıtları kabul edilen İlyada ve Odysseia destanları onun yapıtıydı. İdeolojinin ve bilimin öncüsü Thales Miletliydi. Tabiat ideolojisi üzerine birinci denemeler ona aitti. Bu ünlü matematikçi ve filozof, M.Ö. 28 Mayıs 585 tarihli güneş tutulmasını öncesinden hesaplayıp haber vermesi ile ün kazanmıştı. Geometrinin birfazlaca değerli teoremi bugün onun ismini taşıyor. Antik Çağ’ın en kıymetli astronomi alımlarından biri olan Hipparhos İznikliydi. 800 kadar yıldızın pozisyonlarını kesin olarak belirlemiş ve aydınlatma güçlerine nazaran sıralayarak astronomide birinci gerçek ve bilimsel yıldız kataloğunu hazırlamıştı. Dünyanın birinci coğrafyacısı Strabon Amasyalıydı. Yaşadığı devirde bilinen yerlere yapılan göçler ve hangi milletlerin nerelerde yerleştiği üzerine gerçekleştirdiği çalışmalarla ün kazanmıştı.


İlk kent planlamacısı

Dünyanın birinci kent planlamacısı Hippodamos Miletliydi. On bin nüfuslu bir kent tasarlamış ve çeşitli açılardan kısımlara ayırmıştı. Şehircilikteki bu bölümleme tasarımı (ızgara planı), hâlâ “Hippodamos yöntemi” olarak anılıyor. Meteorolojinin birinci temel kaynaklarından birinin muharriri olan Aratos Mersinliydi. “Diosemeia” (Gökyüzü olayları) isimli yapıtında hava değişikliklerini haber veren belirtilerin dökümünü yapmıştı.

Tarihçiler

Nesir halindeki en eski tarih yapıtının müellifi Kadmos Miletliydi. Tarihin babası Herodot da Bodrumluydu. “…İnsanoğlunun yaptıkları vakit içinde unutulmasın diye” cümlesiyle başladığı dokuz kitaplık anıtsal yapıtı, bilimsel tarihçiliğin birinci büyük yapıtı kabul ediliyor. Evrim kuramının öncülerinden Anaksimandros Miletliydi. Kutup yıldızının yerini belirlemiş, birinci dünya haritasını yapmıştı. Güneş ekseninin eğriliği ve güneş saatinin de onun buluşu olduğu kabul ediliyor. Matematiksel astronominin kurucusu Eudoxus Datçalıydı (Knidos). “Eş merkezli küreler” teoremi, klasik astronominin hareket noktası kabul edilmişti. Gezegenlerin hareketini açıklamak üzere, kozmosa ait birinci matematiksel modeli ortaya koymuştu ve bir yıla 365 gün 6 saat bedelini veren birinci bilim insanıydı. Dünyanın kendi ekseni üzerinde yirmi dört saatte döndüğünü söyleyen birinci düşünürlerden biri olan Herakleides de Karadeniz Ereğlisi’nde doğmuştu.

Aya yolculuk

Jule Verne’den asırlar evvel “uzay roman”ları yazan Lukianos Adıyamanlıydı (Samsat). Aya seyahati anlattığı “Gerçek Bir Hikâye” isimli yapıtı, birinci bilim kurgu kabul edilir. Deher neysel fizyolojinin kurucusu Galen Bergamalıydı. Antik Roma’nın en kıymetli doktorlarındandı. Roma dünyasının birinci spor tabibi olarak kabul edilmiş ve Tabiplerin İmparatoru, “Şeyhû’s Seyadile” (hekimlerin babası) üzere unvanlarla anılmıştı. Bilinen birinci doğum, bayan hastalıkları ve çocuk doktoru Soranus Efesliydi. Kadındoğum ve çocuk hastalıkları konusunda yazdığı “Jinekoloji” isimli yapıtı bu alandaki kıymetli yapıtlardan biridir. Antik Dönem’in en değerli ressamı Parrhasius Efesliydi. Büyük İskender’e “Gölge etme, öbür ihsan istemem” diyen, gündüz elinde kandille “adam arıyorum” diye dolaşan filozof Diyojen Sinopluydu. Anadolu’nun kültür birikiminin aktarıcıları bu isimlerle hudutlu değil. Bu bereketli topraklardan burada anılmayan ya da ismini bilmediğimiz kim bilir daha kimler geldi geçti.
 
Üst