A
admin
Guest
Oğuz Çelikkol – Emekli Büyükelçi
Arkeolojiye gençliğimden bu yana ilgi duydum. Temelinde bakıldığında diplomasi ve siyasi tarih ile arkeoloji içinde epey yakın bağlar bulunduğunu görürüz. Bunun en yeterli örneklerinden biri İstanbul Arkeoloji Müzelerinde sergilenen Kadeş Barış Antlaşması. Bu mutabakat Antik Dönem’de, bugünkü Suriye’de Kadeş’te yapılan savaştan daha sonra, Hititler ile Eski Mısırlılar içinde, M.Ö. 1280’li senelerda imzalandı. M.Ö. 13. yüzyılda imzalanan muahede, 20. yüzyılın başında Hititlerin başşehri Hattuşa’da (Boğazköy) yapılan hafriyatlarda ele geçen Hitit arşivleri ortasında bulundu. Kadeş Antlaşması bize Antik Dönem’de de bu muahedenin hazırlanmasında bakılırsav alan profesyonel diplomatların bulunduğunu gösteriyor. Antik Dönem’de de büyük olasılıkla devletler içindeki alakaların yürütülmesinde diplomatlar çalışmakta; antik devletler, hatta kent devletleri ortalarındaki siyasi, ekonomik ve kültürel ilgileri düzenlemek, yürütmek için birbirlerine elçiler göndermekteydi.
Arkeolojik zenginlikler
Meslek ömrüm boyunca da arkeolojiye ilgim devam etti. Türkiye’nin Birleşmiş Milletler New York Ofisi Nezdindeki Misyonu’nda bakılırsavli olduğum devirde Metropolitan Müzesi’nde hayli vakit geçirmiştim. İsrail, Yunanistan, Tayland ve Suriye’deki büyükelçilik vazifelerim sırasında bu ülkelerdeki geçmiş medeniyetlerle ilgilendim, şimdi tüm antik kent kalıntılarını ziyaret ettim. Mısır ve Irak’taki antik medeniyetler beni hayli etkiledi. İlerleyen yaşıma karşın arkeolojiye olan bu ilgimi Türkiye’nin arkeolojik zenginlikleri üzerine kurduğum bir öykü üzerinden roman haline dönüştürmek istedim. Romanımdaki öyküde Nemrut Dağı, Antik Kommagene Krallığı ve Kral Antiochos kıymetli birer rol olmakla bir arada, Türkiye’nin öteki arkeolojik zenginliklerini de ön plana çıkarmak istedim. Aklımda Nemrut’u takip edecek, arkeoloji bahisli öbür kitap kıssaları de var. Lakin roman müellifliğini sürdürme öteki meşgalelerim sebebiyle benim için, bu yaşımda, hayli da kolay değil. Bakalım vakit ne gösterecek? Daha genç bir diplomatken Nemrut Dağı’ndaki Kral Antiochos Tapınağı’nı ziyaret etmiş, büyük hayranlık duymuştum. Kommagene uygarlığı Batı ile Doğu içinde köprü rolü oynamak istemişti. Nemrut’ta vurguladığım üzere; Kommagene Krallığı Anadolu’da M.Ö. 1. yüzyılda kurulmuş, küçük lakin değerli bir devletti. Değeri o devrin, şimdiki terimiyle “iki süper” gücü Roma ve Pers imparatorlukları içinde kalan, ticarette kuvvetli, tampon bir devlet olmasından ve iki kültürü bir ortaya getiren bir sentez ortaya çıkarmak, vaktin iki tesirli kültürü içinde bir köprü olmak istemesinden geliyordu. Kommagene uygarlığı ve etkisinin Kral Antiochos Dönemi’nde doruğa ulaştığı, Antiochos’un Nemrut Dağı’nın doruğunda izleri günümüze kadar gelen, goren herkesi hayran bırakan, devasa heykelleriyle meşhur tapınağını yaptırdığı biliniyor. Türkiye tarihi ile benzerlikleri fazlaca. Antiochos, anne tarafınca Pers, baba tarafınca da Makedonya’dan geliyor. İki kültürü bir ortaya getirmek istiyor. Ortaya koyduğu ilah heykelleri de bundan kaynaklanıyor. bu biçimdeın “süper devletleri” içinde bulunması niçiniyle de fazlaca varlıklı oluyor.
ARKEOLOJİDEN ROMANA
Türkiye’nin eski İsrail, Suriye ve Yunanistan Büyükelçisi, tecrübeli diplomat Oğuz Çelikkol, mesleği boyunca sürdürdüğü arkeoloji merakını, meslek bilgisiyle birleştirerek bir romana imza attı. Çelikkol, Anadolu’da Batı ve Doğu içinde köprü olmak isteyen bir medeniyetin izlerini sürdüğü kitabında, Nemrut’a gönül vermiş, hayatının büyük kısmının yanı sıra ebedi istirahatinde de orada olmak isteyen bir bilim hanımının kıssasından yola çıktı. Siyaset, tarih, arkeoloji disiplinleriyle 3 bin yıllık bir öyküyü harmanlayan Çelikkol, romanın İngilizce çevirisini de üstlendi. Çelikkol, İngilizce baskısı devam eden çalışmasını hudut ötesiyle de buluşturacak.
Arkeolog Theresa Goell
Kommagene uygarlığının izlerinin ortaya çıkartılmasında Türk arkeologlar kadar Alman ve Amerikalı arkeologlar da rol oynadı. Nemrut’taki tapınağın ortaya çıkarılması kolay olmadı, zirvenin kayma tehlikesi vardı. Kitapta çoğunlukla ismi geçen Theresa Goell, Amerikalı bir arkeolog. O da Kommagene medeniyetine hayran kalmıştı. Kral Antiochos’un mezar odasının bulunması da onun için bir saplantı haline geldi. O niçinle kitabın İngilizce yazdığım nüshasına Nemrut-Queen of the Mountain (Nemrut-Dağın Kraliçesi) ismini verdim. Bir bayan arkeolog olan Theresa Goell’e, Kommagene ve Kral Antiochos tutkusu niçiniyle “Nemrut Dağı’nın Kraliçesi” lakabı verilmiş. Nemrut ile bu biçimde bir bağ kurması farklı. Oğlunu ve eşini bırakıp neredeyse Türkiye’ye yerleşiyor. Çok uzun müddet burada yaşıyor. Bu bağ, yabancıların fazlaca ilgisini çekiyor. Vefatından birkaç yıl daha sonra Goell’in külleri, kardeşi tarafınca Nemrut Dağı doruğuna serpildi. Goell bugün, Kral Antiochos üzere, ebedi uykusunu hayranı olduğu, hayatının kıymetli bir kısmını geçirdiği Nemrut Dağı tepesinde geçiriyor.
Arkeolojiye gençliğimden bu yana ilgi duydum. Temelinde bakıldığında diplomasi ve siyasi tarih ile arkeoloji içinde epey yakın bağlar bulunduğunu görürüz. Bunun en yeterli örneklerinden biri İstanbul Arkeoloji Müzelerinde sergilenen Kadeş Barış Antlaşması. Bu mutabakat Antik Dönem’de, bugünkü Suriye’de Kadeş’te yapılan savaştan daha sonra, Hititler ile Eski Mısırlılar içinde, M.Ö. 1280’li senelerda imzalandı. M.Ö. 13. yüzyılda imzalanan muahede, 20. yüzyılın başında Hititlerin başşehri Hattuşa’da (Boğazköy) yapılan hafriyatlarda ele geçen Hitit arşivleri ortasında bulundu. Kadeş Antlaşması bize Antik Dönem’de de bu muahedenin hazırlanmasında bakılırsav alan profesyonel diplomatların bulunduğunu gösteriyor. Antik Dönem’de de büyük olasılıkla devletler içindeki alakaların yürütülmesinde diplomatlar çalışmakta; antik devletler, hatta kent devletleri ortalarındaki siyasi, ekonomik ve kültürel ilgileri düzenlemek, yürütmek için birbirlerine elçiler göndermekteydi.
Arkeolojik zenginlikler
Meslek ömrüm boyunca da arkeolojiye ilgim devam etti. Türkiye’nin Birleşmiş Milletler New York Ofisi Nezdindeki Misyonu’nda bakılırsavli olduğum devirde Metropolitan Müzesi’nde hayli vakit geçirmiştim. İsrail, Yunanistan, Tayland ve Suriye’deki büyükelçilik vazifelerim sırasında bu ülkelerdeki geçmiş medeniyetlerle ilgilendim, şimdi tüm antik kent kalıntılarını ziyaret ettim. Mısır ve Irak’taki antik medeniyetler beni hayli etkiledi. İlerleyen yaşıma karşın arkeolojiye olan bu ilgimi Türkiye’nin arkeolojik zenginlikleri üzerine kurduğum bir öykü üzerinden roman haline dönüştürmek istedim. Romanımdaki öyküde Nemrut Dağı, Antik Kommagene Krallığı ve Kral Antiochos kıymetli birer rol olmakla bir arada, Türkiye’nin öteki arkeolojik zenginliklerini de ön plana çıkarmak istedim. Aklımda Nemrut’u takip edecek, arkeoloji bahisli öbür kitap kıssaları de var. Lakin roman müellifliğini sürdürme öteki meşgalelerim sebebiyle benim için, bu yaşımda, hayli da kolay değil. Bakalım vakit ne gösterecek? Daha genç bir diplomatken Nemrut Dağı’ndaki Kral Antiochos Tapınağı’nı ziyaret etmiş, büyük hayranlık duymuştum. Kommagene uygarlığı Batı ile Doğu içinde köprü rolü oynamak istemişti. Nemrut’ta vurguladığım üzere; Kommagene Krallığı Anadolu’da M.Ö. 1. yüzyılda kurulmuş, küçük lakin değerli bir devletti. Değeri o devrin, şimdiki terimiyle “iki süper” gücü Roma ve Pers imparatorlukları içinde kalan, ticarette kuvvetli, tampon bir devlet olmasından ve iki kültürü bir ortaya getiren bir sentez ortaya çıkarmak, vaktin iki tesirli kültürü içinde bir köprü olmak istemesinden geliyordu. Kommagene uygarlığı ve etkisinin Kral Antiochos Dönemi’nde doruğa ulaştığı, Antiochos’un Nemrut Dağı’nın doruğunda izleri günümüze kadar gelen, goren herkesi hayran bırakan, devasa heykelleriyle meşhur tapınağını yaptırdığı biliniyor. Türkiye tarihi ile benzerlikleri fazlaca. Antiochos, anne tarafınca Pers, baba tarafınca da Makedonya’dan geliyor. İki kültürü bir ortaya getirmek istiyor. Ortaya koyduğu ilah heykelleri de bundan kaynaklanıyor. bu biçimdeın “süper devletleri” içinde bulunması niçiniyle de fazlaca varlıklı oluyor.
ARKEOLOJİDEN ROMANA
Türkiye’nin eski İsrail, Suriye ve Yunanistan Büyükelçisi, tecrübeli diplomat Oğuz Çelikkol, mesleği boyunca sürdürdüğü arkeoloji merakını, meslek bilgisiyle birleştirerek bir romana imza attı. Çelikkol, Anadolu’da Batı ve Doğu içinde köprü olmak isteyen bir medeniyetin izlerini sürdüğü kitabında, Nemrut’a gönül vermiş, hayatının büyük kısmının yanı sıra ebedi istirahatinde de orada olmak isteyen bir bilim hanımının kıssasından yola çıktı. Siyaset, tarih, arkeoloji disiplinleriyle 3 bin yıllık bir öyküyü harmanlayan Çelikkol, romanın İngilizce çevirisini de üstlendi. Çelikkol, İngilizce baskısı devam eden çalışmasını hudut ötesiyle de buluşturacak.
Arkeolog Theresa Goell
Kommagene uygarlığının izlerinin ortaya çıkartılmasında Türk arkeologlar kadar Alman ve Amerikalı arkeologlar da rol oynadı. Nemrut’taki tapınağın ortaya çıkarılması kolay olmadı, zirvenin kayma tehlikesi vardı. Kitapta çoğunlukla ismi geçen Theresa Goell, Amerikalı bir arkeolog. O da Kommagene medeniyetine hayran kalmıştı. Kral Antiochos’un mezar odasının bulunması da onun için bir saplantı haline geldi. O niçinle kitabın İngilizce yazdığım nüshasına Nemrut-Queen of the Mountain (Nemrut-Dağın Kraliçesi) ismini verdim. Bir bayan arkeolog olan Theresa Goell’e, Kommagene ve Kral Antiochos tutkusu niçiniyle “Nemrut Dağı’nın Kraliçesi” lakabı verilmiş. Nemrut ile bu biçimde bir bağ kurması farklı. Oğlunu ve eşini bırakıp neredeyse Türkiye’ye yerleşiyor. Çok uzun müddet burada yaşıyor. Bu bağ, yabancıların fazlaca ilgisini çekiyor. Vefatından birkaç yıl daha sonra Goell’in külleri, kardeşi tarafınca Nemrut Dağı doruğuna serpildi. Goell bugün, Kral Antiochos üzere, ebedi uykusunu hayranı olduğu, hayatının kıymetli bir kısmını geçirdiği Nemrut Dağı tepesinde geçiriyor.