Vitra
New member
Altı muhalefet partisinin uzlaştığı çerçeve Ortaya çıkacak metin, altı muhalefet partisinin seçim öncesinde ve seçimi kazandıklarında iktidarda izleyecekleri yol haritası niteliği taşıyacak. Bu metne altı partinin seçim bildirgesi de diyebiliriz.
Üç toplantı daha sonrasında nihai metin genel liderlere sunulacak kademeye gelmedi, lakin altı partinin üzerinde anlaştığı biroldukça husus belirlendi. Ortak metnin genel çerçevesinin ortaya çıktığı söylenebilir.
Altı partinin ilkesel olarak görüş birliğine vardığı unsurları şöyleki özetleyebiliriz:
1-Tarafsız Cumhurbaşkanı: Cumhurbaşkanı partili olmayacak. Partiler üstü, tarafsız bir pozisyonda olacak. Bir partili isim cumhurbaşkanı seçilirse partisinden istifa edecek. Cumhurbaşkanı, devleti ve milleti temsil edeceği için hem de bir partinin genel lideri yahut üyesi olamayacak. Yetkileri temsili olacak. Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’na ve yüksek yargı oranlarına atanacakları seçemeyecek. Bu organlara atama, çoğunluğu sağlayacak sayıda yargı mensupları tarafınca, seçimle yapılacak. Cumhurbaşkanı ya hiç atama yapamayacak ya da sembolik 1 yahut iki üye atayabilecek.
2-kuvvetli Parlamento: Parlamentonun yetkileri, istikrar, denetleme sistemleri güçlendirilecek. Başbakan ve bakanlar Meclis’te seçilecek ve Meclis’e karşı sorumlu olacak. Hükümete güvenoyu kolaylaştırılacak, güvensizlik oyu zorlaştırılacak. Olumlu oylar olumsuz oylardan fazla olduğunda hükümet güvenoyu almış olacak. Fakat güvensizlik oylamasında salt çoğunluk aranacak. Salt çoğunluk hükümeti düşürmedilk evvel başbakanın kim olacağına karar verecek ve hükümet daha sonrasında düşürülebilecek. Cumhurbaşkanı, salt çoğunluğun belirlediği ismi başbakan olarak atamak zorunda olacak. Yapan yahut kurucu güvensizlik oyu olarak bilinen bu sistem Almanya ve İspanya’da uygulanıyor. Altı muhalefet partisi de bu sistem üzerinde çalışıyor ve olumlu bakıyor.
3-Tarafsız ve Bağımsız Yargı: Altı muhalefet partisinin uzlaştığı bir başka mevzu tarafsız ve bağımsız yargının oluşturulması. Yargı liyakat temeline bakılırsa bir daha yapılandırılacak. Yüksek yargı üyelerinin çoğunluğu yargı mensuplarının seçimiyle belirlenecek. Cumhurbaşkanı ve TBMM’ye heyetlerde çoğunluğu etkilemeyecek derece üye seçme imkanı tanınabilir. Lakin çoğunluğu meslek mensupları seçecek. HSK ikiyi ayrılacak. Yargıçlar Yüksek Heyeti ve Savcılar Yüksek Heyeti oluşturulacak.
4-YSK: Seçme ve seçilme hakkı ile seçim güvenliğinin sağlanması hedefiyle Yüksek Seçim Heyeti yenden yapılandırılacak. Yüksek Seçim Kurulu’nun kararlarına karşı Anayasa Mahkemesi’ne müracaat hakkı tanınacak.
5-Özgür Medya: Medyanın özgürleştirilmesi için tedbirler alınacak. İktidarın uzantısı haline gelmiş olan medya yapısının bağımsız ve özgür hale getirilmesi için kararlar alınacak. RTÜK ve Basın İlân Kurumu bir daha yapılandırılacak. RTÜK, televizyonlar hakkında ceza sonucu veremeyecek yalnızca mahkemeye müracaat yapabilecek, sonucu mahkemeler verecek. Bu iki kurum iktidarın özgür medyayı cezalandırma aracı olmaktan çıkarılacak. RTÜK ve Basın İlân Kurumu tarafsız ve uzman bireylerden oluşturulacak.
6-Siyasi Ahlak Yasası: İktidar değişikliğinde Meclis’e sunulacak birinci yasa Siyasi Ahlak Yasası olacak. Güçlendirilmiş Meclis, hazine kaynaklarının kullanmasında kanunlara ters biçimde kayırmacılık, haksız zenginleşme, haksız kaynak ayırma, yolsuzluk, nüfuz ticareti, komite, rüşvet ve gibisi argümanları soruşturacak.
7-Sayıştay’ın Yetkileri: İktidar değişikliğinde devletin gelir, sarfiyat ve malvarlığını TBMM ismine denetlemekle bakılırsavli Sayıştay’ın yetkileri ve denetleme alanı genişletilecek.
8-Anayasa Değişikliği: Altı muhalefet partisi bu prensipleri temel alan anayasa değişikliği teklifini seçimden daha sonra hazırlayacak. Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçişte anayasada yapılması gereken değişiklikler siyasi partiler, üniversiteler, barolar, sivil toplum kuruluşları, sendikalar üzere kurumların temsilcilerinin bulunacağı bir geniş konsey tarafınca belirlenecek.
9-Kürt Sorunu: Altı muhalefet partisinin yaklaşım birliği ortasında oldukları bir bahis da Kürt sorunu. Altı parti de tüm problemlerin tahlil adresinin Meclis olduğu konusunda hemfikirler. Bu bağlamda bütün bölümlerin sorunu üzere Kürt sorunu da Meclis’te ve üniter yapı ortasında tahlile kavuşturulacak.
10- Şeffaf İdare: İktidar değişikliğinde şeffaf bir idare anlayışı uygulanacak. Demokrasinin gereği olarak hesap verilebilirlik temel alınacak. Parlamento, yargı ve medya kontrolüne işlerlik kazandırılacak.
Altı muhalefet partisinin genel Lider yardımcıları seviyesinde oluşan heyet çalışmalarını sonlandırırken bu prensipleri kapsayan 1-1,5 sayfalık bir metin hazırlayarak genel liderlerin onayına sunacak. Hangi prensiplerin bu kısa metne alınacağına genel liderler karar verecek. Lakin, üzerinde uzlaşma sağlanan hususlar kısa metinde yer almasa bile ayrıntılı raporda yer alacak.
Bu çalışmalara CHP ismine katılan Genel Lider Yardımcısı Muharrem Erkek’e göre ortaya çıkacak metin bir zihniyet değişimi metni olacak ve anayasa değişikliği dahil daha sonraki çalışmalara temel oluşturacak.
Bu çalışmalara CHP, YETERLİ Parti, Saadet Partisi ve Demokrat Parti’nin haricinde Gelecek Partisi ve DEVA Partisi’nin de katılmış olması Millet İttifakı’nın Demokrasi İttifakı’na genişleyerek dönüşmesi olarak görülüyor.
Gelecek Partisi ve DEVA Partisi Millet İttifakı’na katılsınlar yahut katılmasınlar çalışmalarını bu unsurlara de bağlı kalarak sürdürecekler.
Üç toplantı daha sonrasında nihai metin genel liderlere sunulacak kademeye gelmedi, lakin altı partinin üzerinde anlaştığı biroldukça husus belirlendi. Ortak metnin genel çerçevesinin ortaya çıktığı söylenebilir.
Altı partinin ilkesel olarak görüş birliğine vardığı unsurları şöyleki özetleyebiliriz:
1-Tarafsız Cumhurbaşkanı: Cumhurbaşkanı partili olmayacak. Partiler üstü, tarafsız bir pozisyonda olacak. Bir partili isim cumhurbaşkanı seçilirse partisinden istifa edecek. Cumhurbaşkanı, devleti ve milleti temsil edeceği için hem de bir partinin genel lideri yahut üyesi olamayacak. Yetkileri temsili olacak. Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’na ve yüksek yargı oranlarına atanacakları seçemeyecek. Bu organlara atama, çoğunluğu sağlayacak sayıda yargı mensupları tarafınca, seçimle yapılacak. Cumhurbaşkanı ya hiç atama yapamayacak ya da sembolik 1 yahut iki üye atayabilecek.
2-kuvvetli Parlamento: Parlamentonun yetkileri, istikrar, denetleme sistemleri güçlendirilecek. Başbakan ve bakanlar Meclis’te seçilecek ve Meclis’e karşı sorumlu olacak. Hükümete güvenoyu kolaylaştırılacak, güvensizlik oyu zorlaştırılacak. Olumlu oylar olumsuz oylardan fazla olduğunda hükümet güvenoyu almış olacak. Fakat güvensizlik oylamasında salt çoğunluk aranacak. Salt çoğunluk hükümeti düşürmedilk evvel başbakanın kim olacağına karar verecek ve hükümet daha sonrasında düşürülebilecek. Cumhurbaşkanı, salt çoğunluğun belirlediği ismi başbakan olarak atamak zorunda olacak. Yapan yahut kurucu güvensizlik oyu olarak bilinen bu sistem Almanya ve İspanya’da uygulanıyor. Altı muhalefet partisi de bu sistem üzerinde çalışıyor ve olumlu bakıyor.
3-Tarafsız ve Bağımsız Yargı: Altı muhalefet partisinin uzlaştığı bir başka mevzu tarafsız ve bağımsız yargının oluşturulması. Yargı liyakat temeline bakılırsa bir daha yapılandırılacak. Yüksek yargı üyelerinin çoğunluğu yargı mensuplarının seçimiyle belirlenecek. Cumhurbaşkanı ve TBMM’ye heyetlerde çoğunluğu etkilemeyecek derece üye seçme imkanı tanınabilir. Lakin çoğunluğu meslek mensupları seçecek. HSK ikiyi ayrılacak. Yargıçlar Yüksek Heyeti ve Savcılar Yüksek Heyeti oluşturulacak.
4-YSK: Seçme ve seçilme hakkı ile seçim güvenliğinin sağlanması hedefiyle Yüksek Seçim Heyeti yenden yapılandırılacak. Yüksek Seçim Kurulu’nun kararlarına karşı Anayasa Mahkemesi’ne müracaat hakkı tanınacak.
5-Özgür Medya: Medyanın özgürleştirilmesi için tedbirler alınacak. İktidarın uzantısı haline gelmiş olan medya yapısının bağımsız ve özgür hale getirilmesi için kararlar alınacak. RTÜK ve Basın İlân Kurumu bir daha yapılandırılacak. RTÜK, televizyonlar hakkında ceza sonucu veremeyecek yalnızca mahkemeye müracaat yapabilecek, sonucu mahkemeler verecek. Bu iki kurum iktidarın özgür medyayı cezalandırma aracı olmaktan çıkarılacak. RTÜK ve Basın İlân Kurumu tarafsız ve uzman bireylerden oluşturulacak.
6-Siyasi Ahlak Yasası: İktidar değişikliğinde Meclis’e sunulacak birinci yasa Siyasi Ahlak Yasası olacak. Güçlendirilmiş Meclis, hazine kaynaklarının kullanmasında kanunlara ters biçimde kayırmacılık, haksız zenginleşme, haksız kaynak ayırma, yolsuzluk, nüfuz ticareti, komite, rüşvet ve gibisi argümanları soruşturacak.
7-Sayıştay’ın Yetkileri: İktidar değişikliğinde devletin gelir, sarfiyat ve malvarlığını TBMM ismine denetlemekle bakılırsavli Sayıştay’ın yetkileri ve denetleme alanı genişletilecek.
8-Anayasa Değişikliği: Altı muhalefet partisi bu prensipleri temel alan anayasa değişikliği teklifini seçimden daha sonra hazırlayacak. Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçişte anayasada yapılması gereken değişiklikler siyasi partiler, üniversiteler, barolar, sivil toplum kuruluşları, sendikalar üzere kurumların temsilcilerinin bulunacağı bir geniş konsey tarafınca belirlenecek.
9-Kürt Sorunu: Altı muhalefet partisinin yaklaşım birliği ortasında oldukları bir bahis da Kürt sorunu. Altı parti de tüm problemlerin tahlil adresinin Meclis olduğu konusunda hemfikirler. Bu bağlamda bütün bölümlerin sorunu üzere Kürt sorunu da Meclis’te ve üniter yapı ortasında tahlile kavuşturulacak.
10- Şeffaf İdare: İktidar değişikliğinde şeffaf bir idare anlayışı uygulanacak. Demokrasinin gereği olarak hesap verilebilirlik temel alınacak. Parlamento, yargı ve medya kontrolüne işlerlik kazandırılacak.
Altı muhalefet partisinin genel Lider yardımcıları seviyesinde oluşan heyet çalışmalarını sonlandırırken bu prensipleri kapsayan 1-1,5 sayfalık bir metin hazırlayarak genel liderlerin onayına sunacak. Hangi prensiplerin bu kısa metne alınacağına genel liderler karar verecek. Lakin, üzerinde uzlaşma sağlanan hususlar kısa metinde yer almasa bile ayrıntılı raporda yer alacak.
Bu çalışmalara CHP ismine katılan Genel Lider Yardımcısı Muharrem Erkek’e göre ortaya çıkacak metin bir zihniyet değişimi metni olacak ve anayasa değişikliği dahil daha sonraki çalışmalara temel oluşturacak.
Bu çalışmalara CHP, YETERLİ Parti, Saadet Partisi ve Demokrat Parti’nin haricinde Gelecek Partisi ve DEVA Partisi’nin de katılmış olması Millet İttifakı’nın Demokrasi İttifakı’na genişleyerek dönüşmesi olarak görülüyor.
Gelecek Partisi ve DEVA Partisi Millet İttifakı’na katılsınlar yahut katılmasınlar çalışmalarını bu unsurlara de bağlı kalarak sürdürecekler.