A
admin
Guest
İhsan Dindar / Milliyet.com.tr – Rodos, Antik Çağ’dan günümüze anlatılagelen limanının girişindeki devasa Helios heykeliyle binlerce yıldır insanlık tarihinde özel bir yere sahip. Çok sayıda medeniyetin gelip geçtiği Rodos, tüm bu uygarlıkların izlerini günümüze taşımış durumda. Milâttan evvel üçüncü yüzyılda inşa edilen 32 metre yüksekliğindeki Rodos Heykeli, o periyot için insan eliyle yapılmış en görkemli yapıtlardan biri pozisyonundaydı.
İSKENDER’İN KUMANDANLARI ELE GEÇİREMEMİŞTİ
Büyük İskender’in ardılları tarafınca bir yıl boyunca kuşatılan lakin ele geçirilemeyen Rodos’un sakinleri bu zaferlerini taçlandırmak için Yunan mitolojisindeki rablerden biri olan Helios’un onuruna tamamı tunçtan bir heykeli limanının girişine inşa eder. Tamamlanması 12 yıl süren Rodos heykeli milâttan evvel 282 yılında tamamlanır.
NEW YORK’TAKİ ÖZGÜRLÜK HEYKELİNE İLHAM OLDU
Fakat tamamlanmasından yaklaşık 16 daha sonra yaşanan büyük bir zelzelede, bu 32 metre yüksekliğindeki dev heykel yıkılır. Ortadan geçen binlerce yılın akabinde Fransız Heykeltıraş Frederic Auguste Bartholdi, New York’un simgesi olan Özgürlük Heykeli’ni tasarlarken Rodos’taki bu devasa yapıdan ilham almıştı. New York’taki Özgürlük Heykeli’nin yüksekliği ise 93 metredir.
Rodos Heykeli’nin ayaklarının bulunduğu noktada, liman girişinde günümüzde alageyik heykelleri göze çarpar. Tarihi adaya gemiyle gelenlerin Rodos’a dair birinci gördükleri detaylardan biri olan bu alageyik heykellerinin akabinde tarihi kent, tüm görkemiyle ziyaretçilerini ağırlar.
ON İKİ ADA’NIN EN BÜYÜĞÜ
Günümüzde Yunanistan’a ilişkin olan ve On İki Ada olarak anılan takımadaların en büyüğü pozisyonundaki Rodos, Helenistik Çağ’dan daha sonra Roma periyodunda de bölgenin değerli duraklarından biri pozisyonundaydı. Kuzey-güney ve doğu-batı içindeki deniz trafiğinin kilit noktalarından biri olan Rodos, bu sayede tarih boyunca bölgede hâkimiyet kurmak isteyen devletlerin elde etmek istediği yerlerden biri oldu.
Merkezi bugünkü Bodrum (Halikarnassos) olan, Karya Krallığı tarafınca milâttan dördüncü yüzyılda fethedilen Rodos, daha sonrasında Perslerin hâkimiyetine girer. Çalkantılı geçen asırların akabinde evvel Roma akabinde da Doğu Roma Toprağı olan Rodos, Haçlı Seferleri devrinde el değiştirir.
HAÇLI ŞÖVALYELERİN ELİNE GEÇİYOR
St. Jean Şövalyeleri olarak bilinen tarikat tarafınca ele geçirilen Rodos adası tıpkı Bodrum üzere uzun mühlet bu topluluğun başkanları tarafınca yönetilir. Ticaret yolları üzerinde bulunması niçiniyle de zenginleşen adanın bu imkânlarından faydalanan St. Jean Şövalyeleri günümüzde de adanın en turistik yerlerinden biri olan tarihi kaleyi inşa eder. Bu kalenin bir gibisi de Bodrum’da inşa edilmiştir. Hem Bodrum hem Rodos kaleleri bu açıdan bölgede Orta Çağ boyunca kilit bir rol taşımışlardır.
Mızrak ucuna benzeyen bir yapıya sahip olan Rodos’un uzunluğu yaklaşık olarak 80 kilometredir. İsminin antik Fenike lisanında yılan manasına gelen “erod” ya da Yunancada gül manasına gelen “rhodon” sözcüğünden türemiş olabileceği düşünülen Rodos’ta günümüzde Rodos (St. Jean) Şövalyeleri ve Osmanlı periyodunun mimari izleri epey ağır bir halde görülür.
OSMANLI’NIN AKDENİZ’E AÇILAN KAPISI
16.yüzyılda en ihtişamları günlerini Yasal Sultan Süleyman’ın hükümdarlığı periyodunda yaşayan Osmanlı İmparatorluğu, bölgede kendisi için bir tehdit ögesi oluşturan St. Jean Şövalyeleri ile bir uğraş ortasındaydı. Osmanlı’nın hem Anadolu kıyılarını tehdit eden birebir vakitte Akdeniz’e açılmasındaki pürüzlerden biri olan St. Jean Şövalyeleri’ni mağlup etmek Osmanlı için hayati bir değere sahipti.
1522 yılında Rodos’a askeri bir sefer düzenleyen Yasal Sultan Süleyman, uzun bir müddetdir ihtilaf yaşanılan St. Jean Şövalyeleri’nin adadaki hâkimiyetine son verir. Rodos’u 1522 yılında fetheden Yasal Sultan Süleyman, savaşın sonunda hayatta kalan St. Jean Şövalyeleri’ni Sicilya Krallığı’na gitmelerine müsaade eder.
400 YILLIK OSMANLI HÂKİMİYETİ
Yasal Sultan Süleyman devrinde fethedilen Rodos, 400 yıl boyunca Osmanlı idaresinde kalır. Akdeniz’de Türk hakimiyetinin kurulmasında Rodos’un fethi kıymetli bir yere sahiptir. Buradan gelebilecek hücumları sonlandıran Osmanlı Donanması, daha sonrasında Akdeniz’de nispeten daha inançlı yol alabilmiştir. Adanın fethinden daha sonra Rodos’a Anadolu’dan epey sayıda Türk de yerleştirilerek, bölge bir daha imar edilmiştir. İşlek bir limana sahip olan adada farklı medeniyetlere ilişkin izlerin yanına Osmanlı mimarisinin hoş örneklerini yansıtan cami, hamam ve sivil yapılar da eklenmiştir.
Rodos’un fethinin Türk tarihli değerini sorduğumuz Kırklareli Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin Serdar Tabakoğlu, bu değerli olayı gelişmenini şöyle anlatıyor: “Rodos’un fethi için birinci kuşatma Fatih Sultan Mehmet periyodunda gerçekleştiriliyor. Yavuz Sultan Selim devrinde de tersanede bir fetih harekatı için hazırlık yapılıyor fakat padişahın vefatıyla yarım kalıyor. Yavuz Sultan Selim’den daha sonra tahta geçen Yasal Sultan Süleyman, Fatih’ten beri devam eden bu politikayı sürdürür ve bir harekat başlatır.”
BİR İMPARATORLUK SİYASETİ HALİNE GELİYOR
Barbaros: Akdeniz’in Kılıcı dizisinin de tarih danışmanı olan Dr. Hüseyin Serdar Tabakoğlu, Rodos seferinin Yasal Sultan Süleyman devrinin birinci deniz harekatı olma özelliği taşıdığını vurgulayarak bunun bir imparatorluk siyasetine dönüştüğünü belirtti. 1538’deki Preveze Zaferi ile bir arada Akdeniz’de Türk deniz gücünün hakimiyeti kurulduğunu hatırlatan Tabakoğlu, 1522’de Rodos’un fethedilmesinin de zaferin habercisi olduğunu tabir etti.
‘Deryadaki Ateş: Barbaros Hayreddin’, ‘Akdeniz’de Savaş: Osmanlı-İspanya Mücadelesi’ ve ’18. Yüzyılda Osmanlı-İspanya İlişkileri’ kitaplarıyla da dikkat çeken Hüseyin Serdar Tabakoğlu, adanın fethinin değerine dair detaylar paylaşmaya devam etti. Rodos’un fethinin daha sonrasında da Türklerin denizlerde daha faal olacağının bir işareti olarak değerlendirilebileceğini kelamlarına ekleyen Dr. Hüseyin Serdar Tabakoğlu, St. Jean Şövalyeleri’nin bölgede estirdiği terörü de şöyleki açıklıyor: “Doğu Akdeniz’de Haçlıların kurduğu bir kilit, bu fetihle birlikte kırıldı. Çünkü St. Jean Şövalyeleri beraberinde bu bölgenin en endişeli korsanlarıydı.”
UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Rodos’un eski mahallesi, günümüzde kente gelen turistlerin en epey vakit geçirdikleri yerlerin başında geliyor. 130 bin kişinin yaşadığı Rodos’ta, beş bin civarında bir Türk azınlık da yaşıyor. 1.398 kilometrekarelik bir yüz ölçüme sahip olan adanın deniz kıyısının toplam uzunluğu ise 220 kilometre.
TÜRKİYE’NİN EGE KIYILARINA BENZİYOR
Türk çamı olarak da bilinen kızılçamlarla kaplı olan Rodos, imgesi prestijiyle başka adalardan çok, Türkiye’nin Ege kıyılarıyla daha büyük benzerliklere sahip. Turunçgiller ve üzümün yanı sıra kıymetli bir zeytin üretim merkezi olan ada, çiçekli bitkiler bakımından da çok güçlü. Rodos’a, Marmaris’ten hareket eden vapurla ulaşmak mümkün.
NERELERİ GÖRMELİ?
Her yıl epeyce sayıda kruvaziyer gemisinin yanaştığı Rodos, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan tarihi mahallesi, kaleleri, şatoları, kilise ve camileriyle ziyaretçilerini adeta vakit içerisinde bir seyahate çıkarıyor.
Süleymaniye Camii, Rodos Limanı, Mandraki Limanı’nda bulunan ve antik periyottaki Rodos Heykeli’nin yerine yapılan bölgeyle özdeş geyik heykelleri, Vali Sarayı, Rodos Kalesi, Tarihi Rodos Çarşısı, Arkeoloji Müzesi, Apollo Tapınağı, Monolithos Kalesi, Aziz Paul Körfezi ve Anthony Quinn Körfezi, Rodos’a gelenlerin kesinlikle görmesi gereken yerler içinde bulunuyor.
İSKENDER’İN KUMANDANLARI ELE GEÇİREMEMİŞTİ
Büyük İskender’in ardılları tarafınca bir yıl boyunca kuşatılan lakin ele geçirilemeyen Rodos’un sakinleri bu zaferlerini taçlandırmak için Yunan mitolojisindeki rablerden biri olan Helios’un onuruna tamamı tunçtan bir heykeli limanının girişine inşa eder. Tamamlanması 12 yıl süren Rodos heykeli milâttan evvel 282 yılında tamamlanır.
NEW YORK’TAKİ ÖZGÜRLÜK HEYKELİNE İLHAM OLDU
Fakat tamamlanmasından yaklaşık 16 daha sonra yaşanan büyük bir zelzelede, bu 32 metre yüksekliğindeki dev heykel yıkılır. Ortadan geçen binlerce yılın akabinde Fransız Heykeltıraş Frederic Auguste Bartholdi, New York’un simgesi olan Özgürlük Heykeli’ni tasarlarken Rodos’taki bu devasa yapıdan ilham almıştı. New York’taki Özgürlük Heykeli’nin yüksekliği ise 93 metredir.
Rodos Heykeli’nin ayaklarının bulunduğu noktada, liman girişinde günümüzde alageyik heykelleri göze çarpar. Tarihi adaya gemiyle gelenlerin Rodos’a dair birinci gördükleri detaylardan biri olan bu alageyik heykellerinin akabinde tarihi kent, tüm görkemiyle ziyaretçilerini ağırlar.
ON İKİ ADA’NIN EN BÜYÜĞÜ
Günümüzde Yunanistan’a ilişkin olan ve On İki Ada olarak anılan takımadaların en büyüğü pozisyonundaki Rodos, Helenistik Çağ’dan daha sonra Roma periyodunda de bölgenin değerli duraklarından biri pozisyonundaydı. Kuzey-güney ve doğu-batı içindeki deniz trafiğinin kilit noktalarından biri olan Rodos, bu sayede tarih boyunca bölgede hâkimiyet kurmak isteyen devletlerin elde etmek istediği yerlerden biri oldu.
Merkezi bugünkü Bodrum (Halikarnassos) olan, Karya Krallığı tarafınca milâttan dördüncü yüzyılda fethedilen Rodos, daha sonrasında Perslerin hâkimiyetine girer. Çalkantılı geçen asırların akabinde evvel Roma akabinde da Doğu Roma Toprağı olan Rodos, Haçlı Seferleri devrinde el değiştirir.
HAÇLI ŞÖVALYELERİN ELİNE GEÇİYOR
St. Jean Şövalyeleri olarak bilinen tarikat tarafınca ele geçirilen Rodos adası tıpkı Bodrum üzere uzun mühlet bu topluluğun başkanları tarafınca yönetilir. Ticaret yolları üzerinde bulunması niçiniyle de zenginleşen adanın bu imkânlarından faydalanan St. Jean Şövalyeleri günümüzde de adanın en turistik yerlerinden biri olan tarihi kaleyi inşa eder. Bu kalenin bir gibisi de Bodrum’da inşa edilmiştir. Hem Bodrum hem Rodos kaleleri bu açıdan bölgede Orta Çağ boyunca kilit bir rol taşımışlardır.
Mızrak ucuna benzeyen bir yapıya sahip olan Rodos’un uzunluğu yaklaşık olarak 80 kilometredir. İsminin antik Fenike lisanında yılan manasına gelen “erod” ya da Yunancada gül manasına gelen “rhodon” sözcüğünden türemiş olabileceği düşünülen Rodos’ta günümüzde Rodos (St. Jean) Şövalyeleri ve Osmanlı periyodunun mimari izleri epey ağır bir halde görülür.
OSMANLI’NIN AKDENİZ’E AÇILAN KAPISI
16.yüzyılda en ihtişamları günlerini Yasal Sultan Süleyman’ın hükümdarlığı periyodunda yaşayan Osmanlı İmparatorluğu, bölgede kendisi için bir tehdit ögesi oluşturan St. Jean Şövalyeleri ile bir uğraş ortasındaydı. Osmanlı’nın hem Anadolu kıyılarını tehdit eden birebir vakitte Akdeniz’e açılmasındaki pürüzlerden biri olan St. Jean Şövalyeleri’ni mağlup etmek Osmanlı için hayati bir değere sahipti.
1522 yılında Rodos’a askeri bir sefer düzenleyen Yasal Sultan Süleyman, uzun bir müddetdir ihtilaf yaşanılan St. Jean Şövalyeleri’nin adadaki hâkimiyetine son verir. Rodos’u 1522 yılında fetheden Yasal Sultan Süleyman, savaşın sonunda hayatta kalan St. Jean Şövalyeleri’ni Sicilya Krallığı’na gitmelerine müsaade eder.
400 YILLIK OSMANLI HÂKİMİYETİ
Yasal Sultan Süleyman devrinde fethedilen Rodos, 400 yıl boyunca Osmanlı idaresinde kalır. Akdeniz’de Türk hakimiyetinin kurulmasında Rodos’un fethi kıymetli bir yere sahiptir. Buradan gelebilecek hücumları sonlandıran Osmanlı Donanması, daha sonrasında Akdeniz’de nispeten daha inançlı yol alabilmiştir. Adanın fethinden daha sonra Rodos’a Anadolu’dan epey sayıda Türk de yerleştirilerek, bölge bir daha imar edilmiştir. İşlek bir limana sahip olan adada farklı medeniyetlere ilişkin izlerin yanına Osmanlı mimarisinin hoş örneklerini yansıtan cami, hamam ve sivil yapılar da eklenmiştir.
Rodos’un fethinin Türk tarihli değerini sorduğumuz Kırklareli Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin Serdar Tabakoğlu, bu değerli olayı gelişmenini şöyle anlatıyor: “Rodos’un fethi için birinci kuşatma Fatih Sultan Mehmet periyodunda gerçekleştiriliyor. Yavuz Sultan Selim devrinde de tersanede bir fetih harekatı için hazırlık yapılıyor fakat padişahın vefatıyla yarım kalıyor. Yavuz Sultan Selim’den daha sonra tahta geçen Yasal Sultan Süleyman, Fatih’ten beri devam eden bu politikayı sürdürür ve bir harekat başlatır.”
BİR İMPARATORLUK SİYASETİ HALİNE GELİYOR
Barbaros: Akdeniz’in Kılıcı dizisinin de tarih danışmanı olan Dr. Hüseyin Serdar Tabakoğlu, Rodos seferinin Yasal Sultan Süleyman devrinin birinci deniz harekatı olma özelliği taşıdığını vurgulayarak bunun bir imparatorluk siyasetine dönüştüğünü belirtti. 1538’deki Preveze Zaferi ile bir arada Akdeniz’de Türk deniz gücünün hakimiyeti kurulduğunu hatırlatan Tabakoğlu, 1522’de Rodos’un fethedilmesinin de zaferin habercisi olduğunu tabir etti.
‘Deryadaki Ateş: Barbaros Hayreddin’, ‘Akdeniz’de Savaş: Osmanlı-İspanya Mücadelesi’ ve ’18. Yüzyılda Osmanlı-İspanya İlişkileri’ kitaplarıyla da dikkat çeken Hüseyin Serdar Tabakoğlu, adanın fethinin değerine dair detaylar paylaşmaya devam etti. Rodos’un fethinin daha sonrasında da Türklerin denizlerde daha faal olacağının bir işareti olarak değerlendirilebileceğini kelamlarına ekleyen Dr. Hüseyin Serdar Tabakoğlu, St. Jean Şövalyeleri’nin bölgede estirdiği terörü de şöyleki açıklıyor: “Doğu Akdeniz’de Haçlıların kurduğu bir kilit, bu fetihle birlikte kırıldı. Çünkü St. Jean Şövalyeleri beraberinde bu bölgenin en endişeli korsanlarıydı.”
UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Rodos’un eski mahallesi, günümüzde kente gelen turistlerin en epey vakit geçirdikleri yerlerin başında geliyor. 130 bin kişinin yaşadığı Rodos’ta, beş bin civarında bir Türk azınlık da yaşıyor. 1.398 kilometrekarelik bir yüz ölçüme sahip olan adanın deniz kıyısının toplam uzunluğu ise 220 kilometre.
TÜRKİYE’NİN EGE KIYILARINA BENZİYOR
Türk çamı olarak da bilinen kızılçamlarla kaplı olan Rodos, imgesi prestijiyle başka adalardan çok, Türkiye’nin Ege kıyılarıyla daha büyük benzerliklere sahip. Turunçgiller ve üzümün yanı sıra kıymetli bir zeytin üretim merkezi olan ada, çiçekli bitkiler bakımından da çok güçlü. Rodos’a, Marmaris’ten hareket eden vapurla ulaşmak mümkün.
NERELERİ GÖRMELİ?
Her yıl epeyce sayıda kruvaziyer gemisinin yanaştığı Rodos, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan tarihi mahallesi, kaleleri, şatoları, kilise ve camileriyle ziyaretçilerini adeta vakit içerisinde bir seyahate çıkarıyor.
Süleymaniye Camii, Rodos Limanı, Mandraki Limanı’nda bulunan ve antik periyottaki Rodos Heykeli’nin yerine yapılan bölgeyle özdeş geyik heykelleri, Vali Sarayı, Rodos Kalesi, Tarihi Rodos Çarşısı, Arkeoloji Müzesi, Apollo Tapınağı, Monolithos Kalesi, Aziz Paul Körfezi ve Anthony Quinn Körfezi, Rodos’a gelenlerin kesinlikle görmesi gereken yerler içinde bulunuyor.