Vitra
New member
ABD EastMed’den niye çekildi? Türkiye’yi gücendirmek istemedi mi?
Amerika Birleşik Devletleri’nin, Doğu Akdeniz gazını Avrupa’ya taşıyacak EastMed Boru Çizgisi Projesi’ne sıcak bakmadığını açıklaması Yunanistan basını tarafınca “ABD Proje’den çekildi” biçiminde duyuruldu. Bazıları Yunan medyasının, ABD’nin bu sonucu Türkiye’yi kırmamak için aldığını yazdığını ileri sürdü. Dün yandaş medyada gelişimin “Erdoğan’ın ABD üstündeki etkisi” ya da “Türkiye’nin baskısı sonuç verdi” tipi sözlerle yer alacağını sanmıştım fakat bu kere atlamamışlar mevzunun üzerine. çok sakin karşılamışlar. Zira onlar da ABD’nin geri çekilme niçinlerinin ne olduğunu biliyorlar.
Komik olmanın alemi yok
ABD’nin “Türkiye’yi gücendirmemek için projeden çekildiği” argümanı çocukça bir argüman kuşkusuz, çok de komik. Olguya “incitmek, incitmemek” açısından bakılıyorsa, ABD’nin bilhassa Suriye’de, Türkiye’yi “incitmeye” devam ettiği de bilinmeli. Söylemek tahminen gereksiz lakin çıkarı kelam konusu olduğunda ABD’nin Türkiye dahil hiç bir ülkeyi “incitmekten” çekinmediğini bir defa daha anımsatalım bir daha de. Doğal, bu sonucuyla, Türkiye’nin gönlünü yaptığının düşünülmesi ABD’nin işine gelir, o başka.
Öncelikle sonucun, – diplomatlarca lisana getirilmesine karşın – ABD tarafınca Yunanistan’a resmi olarak –halen- bildirilmediğini belirterek gelişimin aslında şaşırtan olmadığını, hatta beklendiğini vurgulayalım. ABD, kelam konusu projede hiç bir vakit tam manasıyla yer almadı zira. Tam altı yıldır projeyle ilgili telaşları olduğu niçinse anımsanmıyor. Tasaları olan yalnızca ABD değil bu ortada. 2021 Ekim ayında Avrupa Komitesi da (AK), Yunanistan’a EastMed Projesi’nin “son derece karmaşık” olduğunu bildirmiş, projenin ticari fizibilitesini belirleyebilmek için AB’nin karbondan arındırma amacının değerlendirildiğini söylemişti. Bundan kısa bir süre daha sonra da AK yetkilileri “doğal gazın kesintisiz kullanmasının uzun vadeli karbonsuzlaştırma maksatlarıyla uyumsuz olduğunu” söyleyerek proje hakkında olumsuz görüş bildirmişti. Yani AB de projeye “pek ısınmış” değil.
Avrupa Siyaset Tahlili Merkezi (CEPA) tarafınca geçtiğimiz Eylül ayında düzenlenen Doğu Akdeniz temalı bir panelde ABD’li eski diplomat Jeffrey Payat, deniz tabanındaki hidrokarbonlarla ilgili değişikliklere dikkat çekerek “Bu kaynakların birçok, mevcut ekonomik ve yatırım ortamında asla çıkarılmayacak” demişti. Payat’ın bu şahsi değerlendirmesi ABD’nin projeyi son derece değerli buluyor oluşuyla da uyumlu haliyle. Avrupa Birliği çatısı altında yer alıp da Doğu Akdeniz’de araştırma yapan özel şirketler tarafınca finansal olarak desteklenen projede, ABD’nin finansman yahut başka lojistik dayanak formunda rastgele bir iştiraki yok. Zira Amerika doğal gaz-petrol boru sınırının inşasını da ekonomik açıdan kâr getirmeyecek bir yatırım olarak kıymetlendiriyor. Yunanistan’a gönderdiği resmi olmayan dokümanda de ABD de açıkça, Avrupa-Asya Interconnector (Yunanistan-Kıbrıs-İsrail Orta Bağlantısı) ile Euro-Africa Interconnector (Yunanistan-Mısır Orta Bağlantısı) projelerine öncelik verilmesi gerektiğini belirterek EastMed doğalgaz boru çizgisini önemsemediğini ima ediyor aslına bakarsan.
Bunu Türkiye’yi yönetenler de biliyor kuşkusuz. Bunu, ismi açıklanmayan bir Türk yetkilinin Middle East Eye’a, Türkiye’nin karara bilhassa şaşırmadığını söyleyerek “ABD’li yetkililer bu projenin uygulanabilir olduğunu asla düşünmediler” demesinden anlıyoruz. Yani Türkiye’yi incitmemek üzere bir münasebete Türkiye hükümetinin de inanmadığı bu açıklamadan da anlaşılabilir.
Akıbeti Nabucco üzere olabilir
ABD’nin niye projeden çekildiğini belirtmedilk evvel biraz daha devam edelim. Birinci bakışta EastMed etkileyici bir fikir elbette. Boru çizgisi, Doğu Akdeniz gaz alanlarından Yunanistan’a İtalya’ya yılda 10 milyar metreküp (Bcm/y) gaz taşıyacak. Lakin Avrupa’nın güç sağlama gayretlerinden haberdar olanlara Nabucco boru çizgisini anımsatmak isterim. İki projenin bir epeyce benzerliği var zira; devasa gaz taşıma kapasitesi, uzun boru sınırları, Avrupa ile oldukçalu gaz tedarik kaynakları içindeki kontakların benzerliği üzere. (Nabucco, Azerbaycan, Türkmenistan, İran ve Irak içinde bir projeydi malum). Nabucco’nun kıssası memnun sonla bitmedi. Projenin gerçekçi bir boru çizgisi projesinden çok bir boş hayal olduğu ortaya çıktı.
niye kendisine rakipler yaratsın?
ABD yalnızca epey değerli, üstelik kar getirmeyen bir proje olduğu için mi çekildi EastMed’den? Şayet inşa edilirse EastMed’in iddiası maliyeti 5,2 milyar Avro. Yıllık bakım maliyeti de 90 milyon Avro’ya ulaşacak. Gezegendeki en uzun, en derin deniz altı doğalgaz boru sınırı olacak. ABD bunu masraflı buluyor. Etrafa olumsuz tesirleri de tasaları arttırıyor. İnsan hakları örgütü Küresel Witness tarafınca hazırlanan bir rapora bakılırsa boru sınırı 2050 yılına kadar çalışır durumda kalırsa, bir yılda Fransa’nın, İspanya’nın, İtalya’nın saldığından daha fazla sera gazı üretmiş olacak.
Pekala ABD hakikaten kıymetli bulduğu ya da etrafa epey kıymet verdiği için mi çekildi projeden? Doğal ki hayır. ABD kendi LNG’sini (Liquefied Natural Gas – Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) satmakla ilgileniyor evvela. ötürüsıyla kendisine de rakip olacak bir gaz boru sınırına takviye olması düşünülemez. ABD’nin LNG sattığı pazarlardan biri de Türkiye bu ortada. Türkiye’ye LNG ihracatı 2018-2019 içinde yüzde 30 artış göstermiştir üstelik. Bu 2015’ten bu yana gözlemlenen bir artıştır. Eklemiş olayım.
ABD ile Rusya’nın derdi ortak
ABD değerli bir gaz ihracatçısı. Bu niçinle aslında Rusya, EastMed’e nasıl yaklaşıyorsa ABD de o denli yaklaşıyor. Her iki ülke de yeni gaz kaynaklarının devreye girmesini istemiyor. Her iki ülke de Avrupa pazarında öteki bir güçle rakip olmak istemiyor. Birbirleriyle rekabetleri, tek pazarı paylaşmak açısından daha avantajlı.
İki ülke ortak çıkarları için vakit zaman dolaylı işbirliğine de gidiyor aslına bakarsanız. Donald Trump
Hükümet kanadından o denli yaklaşan olmadı ancak dileyen “ABD Türkiye’yi incitmemek için projeden ayrıldı” ya da “Erdoğan ABD’yi ikna etti” desin diye memnun olmaya devam etsin. Şu sıralar kim niye memnun oluyorsa olsun. Çok görmeyelim.
Amerika Birleşik Devletleri’nin, Doğu Akdeniz gazını Avrupa’ya taşıyacak EastMed Boru Çizgisi Projesi’ne sıcak bakmadığını açıklaması Yunanistan basını tarafınca “ABD Proje’den çekildi” biçiminde duyuruldu. Bazıları Yunan medyasının, ABD’nin bu sonucu Türkiye’yi kırmamak için aldığını yazdığını ileri sürdü. Dün yandaş medyada gelişimin “Erdoğan’ın ABD üstündeki etkisi” ya da “Türkiye’nin baskısı sonuç verdi” tipi sözlerle yer alacağını sanmıştım fakat bu kere atlamamışlar mevzunun üzerine. çok sakin karşılamışlar. Zira onlar da ABD’nin geri çekilme niçinlerinin ne olduğunu biliyorlar.
Komik olmanın alemi yok
ABD’nin “Türkiye’yi gücendirmemek için projeden çekildiği” argümanı çocukça bir argüman kuşkusuz, çok de komik. Olguya “incitmek, incitmemek” açısından bakılıyorsa, ABD’nin bilhassa Suriye’de, Türkiye’yi “incitmeye” devam ettiği de bilinmeli. Söylemek tahminen gereksiz lakin çıkarı kelam konusu olduğunda ABD’nin Türkiye dahil hiç bir ülkeyi “incitmekten” çekinmediğini bir defa daha anımsatalım bir daha de. Doğal, bu sonucuyla, Türkiye’nin gönlünü yaptığının düşünülmesi ABD’nin işine gelir, o başka.
Öncelikle sonucun, – diplomatlarca lisana getirilmesine karşın – ABD tarafınca Yunanistan’a resmi olarak –halen- bildirilmediğini belirterek gelişimin aslında şaşırtan olmadığını, hatta beklendiğini vurgulayalım. ABD, kelam konusu projede hiç bir vakit tam manasıyla yer almadı zira. Tam altı yıldır projeyle ilgili telaşları olduğu niçinse anımsanmıyor. Tasaları olan yalnızca ABD değil bu ortada. 2021 Ekim ayında Avrupa Komitesi da (AK), Yunanistan’a EastMed Projesi’nin “son derece karmaşık” olduğunu bildirmiş, projenin ticari fizibilitesini belirleyebilmek için AB’nin karbondan arındırma amacının değerlendirildiğini söylemişti. Bundan kısa bir süre daha sonra da AK yetkilileri “doğal gazın kesintisiz kullanmasının uzun vadeli karbonsuzlaştırma maksatlarıyla uyumsuz olduğunu” söyleyerek proje hakkında olumsuz görüş bildirmişti. Yani AB de projeye “pek ısınmış” değil.
Avrupa Siyaset Tahlili Merkezi (CEPA) tarafınca geçtiğimiz Eylül ayında düzenlenen Doğu Akdeniz temalı bir panelde ABD’li eski diplomat Jeffrey Payat, deniz tabanındaki hidrokarbonlarla ilgili değişikliklere dikkat çekerek “Bu kaynakların birçok, mevcut ekonomik ve yatırım ortamında asla çıkarılmayacak” demişti. Payat’ın bu şahsi değerlendirmesi ABD’nin projeyi son derece değerli buluyor oluşuyla da uyumlu haliyle. Avrupa Birliği çatısı altında yer alıp da Doğu Akdeniz’de araştırma yapan özel şirketler tarafınca finansal olarak desteklenen projede, ABD’nin finansman yahut başka lojistik dayanak formunda rastgele bir iştiraki yok. Zira Amerika doğal gaz-petrol boru sınırının inşasını da ekonomik açıdan kâr getirmeyecek bir yatırım olarak kıymetlendiriyor. Yunanistan’a gönderdiği resmi olmayan dokümanda de ABD de açıkça, Avrupa-Asya Interconnector (Yunanistan-Kıbrıs-İsrail Orta Bağlantısı) ile Euro-Africa Interconnector (Yunanistan-Mısır Orta Bağlantısı) projelerine öncelik verilmesi gerektiğini belirterek EastMed doğalgaz boru çizgisini önemsemediğini ima ediyor aslına bakarsan.
Bunu Türkiye’yi yönetenler de biliyor kuşkusuz. Bunu, ismi açıklanmayan bir Türk yetkilinin Middle East Eye’a, Türkiye’nin karara bilhassa şaşırmadığını söyleyerek “ABD’li yetkililer bu projenin uygulanabilir olduğunu asla düşünmediler” demesinden anlıyoruz. Yani Türkiye’yi incitmemek üzere bir münasebete Türkiye hükümetinin de inanmadığı bu açıklamadan da anlaşılabilir.
Akıbeti Nabucco üzere olabilir
ABD’nin niye projeden çekildiğini belirtmedilk evvel biraz daha devam edelim. Birinci bakışta EastMed etkileyici bir fikir elbette. Boru çizgisi, Doğu Akdeniz gaz alanlarından Yunanistan’a İtalya’ya yılda 10 milyar metreküp (Bcm/y) gaz taşıyacak. Lakin Avrupa’nın güç sağlama gayretlerinden haberdar olanlara Nabucco boru çizgisini anımsatmak isterim. İki projenin bir epeyce benzerliği var zira; devasa gaz taşıma kapasitesi, uzun boru sınırları, Avrupa ile oldukçalu gaz tedarik kaynakları içindeki kontakların benzerliği üzere. (Nabucco, Azerbaycan, Türkmenistan, İran ve Irak içinde bir projeydi malum). Nabucco’nun kıssası memnun sonla bitmedi. Projenin gerçekçi bir boru çizgisi projesinden çok bir boş hayal olduğu ortaya çıktı.
niye kendisine rakipler yaratsın?
ABD yalnızca epey değerli, üstelik kar getirmeyen bir proje olduğu için mi çekildi EastMed’den? Şayet inşa edilirse EastMed’in iddiası maliyeti 5,2 milyar Avro. Yıllık bakım maliyeti de 90 milyon Avro’ya ulaşacak. Gezegendeki en uzun, en derin deniz altı doğalgaz boru sınırı olacak. ABD bunu masraflı buluyor. Etrafa olumsuz tesirleri de tasaları arttırıyor. İnsan hakları örgütü Küresel Witness tarafınca hazırlanan bir rapora bakılırsa boru sınırı 2050 yılına kadar çalışır durumda kalırsa, bir yılda Fransa’nın, İspanya’nın, İtalya’nın saldığından daha fazla sera gazı üretmiş olacak.
Pekala ABD hakikaten kıymetli bulduğu ya da etrafa epey kıymet verdiği için mi çekildi projeden? Doğal ki hayır. ABD kendi LNG’sini (Liquefied Natural Gas – Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) satmakla ilgileniyor evvela. ötürüsıyla kendisine de rakip olacak bir gaz boru sınırına takviye olması düşünülemez. ABD’nin LNG sattığı pazarlardan biri de Türkiye bu ortada. Türkiye’ye LNG ihracatı 2018-2019 içinde yüzde 30 artış göstermiştir üstelik. Bu 2015’ten bu yana gözlemlenen bir artıştır. Eklemiş olayım.
ABD ile Rusya’nın derdi ortak
ABD değerli bir gaz ihracatçısı. Bu niçinle aslında Rusya, EastMed’e nasıl yaklaşıyorsa ABD de o denli yaklaşıyor. Her iki ülke de yeni gaz kaynaklarının devreye girmesini istemiyor. Her iki ülke de Avrupa pazarında öteki bir güçle rakip olmak istemiyor. Birbirleriyle rekabetleri, tek pazarı paylaşmak açısından daha avantajlı.
İki ülke ortak çıkarları için vakit zaman dolaylı işbirliğine de gidiyor aslına bakarsanız. Donald Trump
Hükümet kanadından o denli yaklaşan olmadı ancak dileyen “ABD Türkiye’yi incitmemek için projeden ayrıldı” ya da “Erdoğan ABD’yi ikna etti” desin diye memnun olmaya devam etsin. Şu sıralar kim niye memnun oluyorsa olsun. Çok görmeyelim.